(روزنامه جوان ـ 1394/10/15 ـ شماره 4716 ـ صفحه 5)
همين موضوع باعث شده بود سعودي‌ها به دنبال راه‌حلي براي خارج كردن نام حكومتشان از سرخط اخبار رسانه‌هاي دنيا باشند؛ روندي كه در نهايت به ماجراي قطع يك‌سويه روابط ديپلماتيك عربستان با ايران منجر شد. اما قطع روابط ميان ايران و عربستان در حالي از سوي سعودي‌ها صورت گرفت كه روابط ايران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه‌اي تأثيرگذار در غرب آسيا همواره با فراز و نشيب‌هاي مختلفي همراه بوده است؛ فراز و نشيب‌هايي كه در بيشتر اوقات با اقدام يك‌سويه و اشتباهات سعودي‌ها باعث قطع روابط دو كشور شده است.
ماجراي ابوطالب يزدي، سرآغاز تنش
شايد بتوان نخستين تنش جدي ميان دو كشور را در ماجراي قتل يكي از زائران ايراني در عربستان در سال 1320 عنوان كرد؛ جايي كه ابوطالب يزدي، يكي از حجاج ايراني به دليل بدي مزاج در كعبه دچار تهوع شد و در نهايت به جرم آلوده كردن خانه خدا و بدون توجه به دفاعيات و سخنانش توسط شرطه‌هاي امر به معروف عربستان دستگير و گردن زده شد. در پي اين حادثه و با فشار بي‌امان مراجع عظام تقليد، رابطه ديپلماتيك ايران و عربستان سعودي به مدت چهار سال به طور كامل قطع شد و اين موضوع به عنوان نخستين تنش تاريخي ميان ايران و عربستان نام گرفت.
اما تنش جدي ديگر در روابط ايران و عربستان را مي‌توان موضوع تلاش حكومت وقت ايران براي بازگرداندن جزيره تحت اشغال بحرين به خاك كشور دانست؛ جزيره‌اي كه آن زمان در كنترل انگليسي‌ها بود و پس از خروج انگليسي‌ها از خليج فارس قرار بود براساس مصوبه مجلس شوراي ملي در سال 1336، بار ديگر به خاك ايران بازگردد اما عربستاني‌ها با شيطنت‌هاي مكرر خود يك سال بعد قراردادي را براي اكتشاف نفت در بحرين با حاكم اين جزيره به امضا رساندند و در نهايت در سال 1347 پادشاه عربستان از امير بحرين به عنوان رئيس يك كشور استقبال كرد؛ روندي كه در نهايت منجر به پذيرش بحرين به عنوان يك كشور مستقل در سطح جهان شد.
تيره‌ترين دوران ايران و عربستان
در اين ميان شايد بتوان تيره‌ترين دوران روابط ايران و عربستان را در سال 1366 جست‌وجو كرد؛ جايي كه حكومت آل‌سعود با حمله به حجاج ايراني كه در حال برگزاري مراسم برائت از مشركين در روز پيش از عيد قربان بودند، باعث شهادت 275 نفر از حجاج ايراني و 45 نفر از حجاج ديگر كشورها شدند.
در پي اين اقدام سعودي‌ها حضرت امام خميني(ره) فرمودند: «حتي در صورتي كه احتمال بخشش صدام وجود داشته باشد، هيچ‌گاه نمي‌توان خيانت عربستان سعودي به اسلام را فراموش كرد.»
درست پس از اين حركت بود كه فشارهاي جمهوري اسلامي عليه عربستان شدت گرفت و اين حكومت مجبور به تعطيل كردن سفارت خود در تهران شد؛ تعطيلي‌اي كه به مدت دو سال در اعزام زائران ايراني وقفه ايجاد كرد. اگرچه پس از آن در سال 1370 بار ديگر اعزام زائران از سر گرفته شد و بار ديگر مراسم برائت از مشركين نيز در مكه برگزار شد.
تنش‌ها در عصر نوين
اما با پايان جنگ تحميلي و قدرت گرفتن مجدد كشورمان در تحولات منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي، حكام عربستاني كه طاقت ديدن رقيبي جديد در اين عرصه را نداشتند، سعي كردند به جاي يافتن راه‌حلي براي ادامه اين رقابت به فكر خارج كردن حريف از ميدان رقابت با شيوه‌هاي ناجوانمردانه باشند.
واقعيت آن است كه تحولات ديپلماتيك اخير در جمهوري اسلامي، فضايي تازه براي كشورمان در عرصه بين‌الملل ايجاد كرده است؛ فضايي كه به سمت شكست انزواي تحميلي غرب عليه جمهوري اسلامي پيش مي‌رود. غربي‌ها كه در طول چند سال گذشته با راه‌اندازي تبليغات منفي توسط رسانه‌هاي خود و همچنين وضع تحريم‌هاي شديد اقتصادي تمامي تلاش خود را به كار بسته بودند تا جمهوري اسلامي را به كشوري منزوي در سطح دنيا تبديل و از همين مسير اهداف خود در خصوص سرنگوني حكومت ايران را پيگيري كنند،حالا با شوكي عظيم روبه‌رو شده‌اند؛ شوكي كه ناشي از اشتياق كشورهاي مختلف براي برقراري تماس با جمهوري اسلامي است و همين موضوع عاملي براي برهم خوردن تلاش‌ها و هزينه‌هاي چندين ساله آنان براي منزوي كردن ايران است.
حمله به منافع ايران
اما ورود سعودي‌ها به اين بازي خطرناك عليه ايران كه بي‌شك به سفارش مقامات غربي صورت گرفته، در حالي است كه ايران پس از انقلاب شكوهمند اسلامي توانسته به‌رغم تمامي تحريم‌ها و فشارهايي كه در قالب جنگ تحميلي و تحريم به آن وارد شده بود، نه‌تنها تماميت ارضي خود را حفظ بلكه پله‌هاي ترقي را يكي پس از ديگري طي كند و به الگويي منطقه‌اي و الهام‌بخش براي كشورهاي مسلمان تبديل شود؛ الگويي كه امروز مدل خود را به كشورهاي مختلف صادر مي‌كند و انقلاب‌هاي بي‌شماري به تأسي از انقلاب اسلامي ايران شكل گرفته است.
از اين رو مقامات سعودي همواره در تلاش بوده‌اند ايران را با چالش‌هاي مختلفي درگير كنند تا از اين راه بتوانند يكي از رقباي منطقه‌اي خود را كه از موقعيتي بسيار استراتژيك‌تر نسبت به خود با تسلط بر تنگه هرمز و نوار شمالي خليج‌فارس برخوردار بود، از دور خارج كنند.
اين اقدامات در حالي صورت گرفت كه عربستان همزمان تلاش زيادي براي ايجاد فاصله ميان ايران و شركاي استراتژيك به كار بست؛ تلاشي كه در نهايت تبديل به يك جنگ تمام‌عيار در سوريه، عراق و يمن شد و كار را تا جايي پيش برد كه سعودي‌ها درآمدهاي ميلياردي خود از فروش نفت را جهت مقابله با ايران در اختيار گروه‌هاي تروريستي فعال در سوريه و عراق قرار دادند و خود نيز وارد يك جنگ مستقيم با يمن شدند؛ اقداماتي كه نه تنها از آنها نتيجه نگرفتند بلكه پيرمردهاي بيمار اين كشور نيز دچار بحران‌هاي داخلي شدند.
تنش‌هاي سال 94
حال تمامي اين فراز و نشيب‌ها ميان ايران و عربستان در سال 1394 با وقايع مهمي دچار تنش‌هاي جدي شد كه بار ديگر عربستان را واداشت تا يك‌سويه اقدام به تعطيلي سفارت خود در ايران كند و روابط خود را با جمهوري اسلامي ايران قطع كند؛ وقايعي كه از تجاوز به دو نوجوان ايراني در فرودگاه جده آغاز شد و با بي‌كفايتي در مديريت حج كه منجر به شهادت قريب به 500 نفر از ايرانيان شد اوج گرفت و حالا با اعدام شيخ نمر روحاني برجسته شيعه توسط حكام اين كشور تير خلاص خورد؛ اتفاقاتي كه به نظر مي‌رسد تفاوتي چشمگير با تمامي دوران‌ها دارد و بعيد به نظر مي‌رسد به‌رغم حسن نيت جمهوري اسلامي ايران براي توسعه روابط با همسايگان خود به اين زودي‌ها رنگي از بهبود به خود ببيند، چراكه لازمه اين بهبود عقب‌نشيني عربستان از اقدامات خود در سوريه، عراق، يمن، عذرخواهي رسمي از جمهوري اسلامي ايران بابت فاجعه منا و مجازات عوامل فرودگاه منا و در نهايت پذيرش ايران به عنوان يك قدرت تأثيرگذار در منطقه و جهان است؛ اقداماتي كه بعيد به نظر مي‌رسد حكام سعودي حاضر به پذيرش آن باشد. اگرچه شكل‌گيري موج بيداري اسلامي در اين كشور در آينده نزديك تحولاتي جدي در حكومت آنان پديد خواهد آورد.
http://javanonline.ir/fa/news/763612
ش.د9405404