(روزنامه جوان – 1395/04/08– شماره 4847 – صفحه 15)
مذاكرات پنهاني و آشكار رژيم صهيونيستي و تركيه براي پايان دادن به كشمكش‌هاي شش ساله به نتيجه رسيد و دو طرف روز دوشنبه از سرگيري روابط دوجانبه را اعلام كردند. نخست وزير تركيه گفت، با اين توافق محدوديت‌هايي كه بر فلسطيني‌ها و محاصره‌اي كه بر غزه گذاشته شده، تسهيل خواهد شد. نخست‌وزير رژيم صهيونيستي با راهبردي خواندن عادي‌سازي روابط با تركيه، برخلاف ادعاي آنكارا گفت كه محاصره غزه ادامه پيدا خواهد كرد. كارشناسان تركيه مي‌گويند اين توافق بر سر خون شهداي كشتي مرمره در ازاي منافع مادي انجام شده است.
به گزارش «جوان»، تركيه در آستانه چهار روز مانده به روز جهاني قدس در حالي توافق عادي‌سازي روابط با رژيم صهيونيستي را اعلام كرد كه اين توافقنامه بر ادعاهاي چندين ساله تركيه درباره دفاع از قضيه فلسطين خط بطلان كشيد و نشان داد اين ادعاها تنها نمايش كمدي رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه در خصوص گريه براي فلسطين و ملت آن است. هيئت‌هاي ديپلماتيك تركيه و اسرائيل روزهاي شنبه و يك‌شنبه در رم، پايتخت ايتاليا ديدار كردند و در نهايت بر سر عادي‌سازي روابط دوجانبه به توافق رسيدند.
رياست هيئت تركيه در اين ديدار را فريدون سينيرلي اوغلو، مشاور وزير امور خارجه تركيه بر عهده داشت و در مقابل رياست هيئت اسرائيلي هم بر عهده جوزف چيكانوفر، فرستاده ويژه بنيامين نتانياهو نخست وزير رژيم صهيونيستي بود. به گزارش الجزيره، بر اساس اين توافقنامه، تركيه متعهد شده تمامي كيفرخواست‌هاي قضايي عليه ارتش اسرائيل و سربازانش را لغو كرده و اسرائيل نيز بايد به قربانيان كشتي مرمره آبي غرامت بپردازد. به گفته منابع، اسرائيل با درخواست تركيه براي پرداخت ۲۱ميليون دلار غرامت به خانواده‌هاي اين قربانيان موافقت كرده است. اين توافق همچنين شامل بندهاي امنيتي از جمله از سرگيري هماهنگي ميان دو طرف درباره مسائل اطلاعاتي است كه هنوز برخي از آنها علني نشده است. اين توافق شامل هشت بند از جمله بازگشت سفير اسرائيل به آنكارا است.
بينالي ايلدريم، نخست وزير تركيه روز دوشنبه طي كنفرانس خبري در آنكارا با بيان اينكه مذاكرات زيادي براي آشتي با رژيم صهيونيستي انجام شد، گفت: «طي اين توافق، محدوديت‌هايي كه بر فلسطيني‌ها و محاصره‌اي كه بر غزه گذاشته شده، تسهيل خواهد شد.» به گزارش سي ان ان، ايلدريم ابراز اميدواري كرد كه اين توافق براي تركيه و برادران فلسطيني منفعت زيادي داشته باشد زيرا ساكنان غزه طي سال‌هاي اخير رنج‌هاي بسياري را تحمل كرده‌اند.» به گفته نخست وزير تركيه امروز توافقنامه عادي‌سازي روابط با اسرائيل و تبادل سفرا امضا مي‌شود. توافق تركيه و رژيم صهيونيستي پس از مذاكرات سه ساله با حمايت واشنگتن براي پايان دادن به بحران دو طرف حاصل شده است. تركيه زماني مهم‌ترين متحد اسرائيل در خاورميانه به شمار مي‌آمد اما روابط دوجانبه آنها در تاريخ 31 مي2010 پس از حمله كماندوهاي اسرائيلي به كشتي «ماوي مرمره» تركيه كه حامل كمك‌هاي بشردوستانه براي ساكنان نوار غزه بود، تيره شد. در اين حمله 10 فعال حقوق بشر تركيه كشته شدند. در پي اين حادثه و عدم عذرخواهي مقامات تل‌آويو از آنكارا، تركيه در سپتامبر 2010 همكاري‌هاي نظامي خود با اسرائيل را متوقف و سفير اين رژيم را از آنكارا اخراج كرد.
تركيه از خون شهداي مرمره گذشت
به دنبال عادي‌سازي روابط تركيه و اسرائيل واكنش‌ها نسبت به بي‌اعتنايي اردوغان به خون شهداي كشتي مرمره افزايش يافته است. عاكف كوه، كارشناس تركيه‌اي در اين خصوص گفت: «عادي‌سازي روابط تركيه با اسرائيل معامله و چانه‌زني بر سر خون شهداي كشتي مرمره در ازاي منافع مادي است. متأسفانه سياست‌هاي اشتباه دولت تركيه در منطقه منجر به عقب نشيني و تلاش براي جبران زيان ناشي از سياست‌هاي اشتباه شده است.» تركيه در سال‌هاي گذشته براي عادي‌سازي روابط با رژيم صهيونيستي سه شرط را مطرح كرده بود؛ عذرخواهي رسمي تل‌آويو از آنكارا، پرداخت غرامت به خانواده كشته‌شدگان و پايان دادن به محاصر غزه. بنيامين نتانياهو، مارس ۲۰۱۳ با فشار باراك اوباما، رئيس‌جمهور امريكا حاضر شد به خاطر اين واقعه از مردم تركيه عذرخواهي كند. رجب طيب اردوغان همواره رفع محاصره غزه را به عنوان يكي از پيش‌شرط‌هاي حل مناقشه با اسرائيل اعلام كرده بود اما به دليل مخالفت مقامات صهيونيستي حاضر به مذاكره با رژيم صهيونيستي نشد.
محاصره غزه ادامه مي‌يابد
اظهارات مقامات ارشد تركيه درباره برداشته شدن محدوديت‌هاي غزه در شرايطي است كه در توافقنامه تركيه و اسرائيل هيچ اشاره‌اي به ضرورت پايان يافتن محاصره غزه نشده و همين موضوع موجب شده است كارشناسان احساس كنند آنكارا با انگيزه‌هاي اقتصادي به دنبال از سرگيري رابطه با اسرائيل است. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي طي كنفرانس خبري در پايتخت ايتاليا تأكيد كرد كه محاصره غزه هنوز ادامه خواهد داشت تا از تقويت حماس جلوگيري شود و اسرائيل امتيازي در اين زمينه نداده است. وزير انرژي رژيم صهيونيستي نيز اعلام كرد كه اين توافق شامل هيچ گونه امتيازدهي از سوي اسرائيل نيست و تسهيلاتي به حماس نمي‌دهد.
به گزارش راشاتودي، بر اساس اين توافق، آنكارا به جاي پايان دادن به محاصره غزه به ارسال كمك‌هاي اين كشور از طريق بندر اشدود به غزه با مشاركت اسرائيل رضايت داده است. آنكارا همچنين به طرح‌هاي عمراني از جمله ساخت بيمارستان در نوار غزه اولويت خواهد داد. آنكارا با گروه حماس روابط دوستانه‌اي دارد و دفتر حماس در استانبول يكي از مراكز تصميم‌گيري اين گروه است. ظاهراً شرط اسرائيل براي بستن دفتر حماس در استانبول نيز مورد پذيرش قرار نگرفته اما آنكارا تعهد كرده كه اجازه سازماندهي عمليات نظامي از خاك تركيه را به حماس ندهد. مقامات صهيونيستي از جمله نتانياهو، يكي از شروط بهبود روابط با تركيه را به بستن دفتر حماس منوط كرده بودند زيرا مدعي هستند بسياري از عمليات ضدصهيونيستي در دفتر حماس در استانبول طراحي مي‌شود.
به باور برخي ناظران، عوامل و شرايط بين‌المللي و منطقه‌اي تركيه را به صرف نظر كردن از اين شرط خود وادار كرده است چراكه تركيه به دنبال بحراني شدن روابطش با تعدادي از كشورهاي منطقه، دچار نوعي انزوا شده است و از طرفي روابط اين كشور با واشنگتن نيز در وضعيت مناسبي نيست و همچنين اختلافات آنكارا با مسكو نيز باعث تشديد انزوا و محاصره اقتصادي آن شده و اردوغان در حال حاضر به دليل سياست‌هاي خارجي و اتهامات مكرر عليه اين كشور در خصوص حمايت از گروه‌هاي تروريستي در سوريه و نيز انتقادات غرب از تعامل تركيه با پناهجويان مواجه است و همه اين مسائل دست به هم داده و تركيه را به سمت بهبود روابط با اسرائيل سوق داده است تا متحدي جديد در منطقه براي خود دست و پا كند.
نتانياهو: عادي‌سازي روابط اهميت راهبردي دارد
نتانياهو كه در سال‌هاي گذشته تلاش‌هاي زيادي براي عادي‌سازي روابط با تركيه انجام داده بود روز دوشنبه از اين توافق ابراز خرسندي كرد. به گزارش خبرگزاري فرانسه نخست‌وزير رژيم صهيونيستي گفت: «اين توافقنامه، مهم است. اين يك توافق نمايشي نيست بلكه توافقي است كه اهميت راهبردي دارد. اين توافق براي فرزندان ما و نسل آينده مهم است.»نتانياهو گفت: «اسرائيل و تركيه دو قدرت بزرگ منطقه هستند و قطع روابط، به نفع ما نبود و از همكاري دوجانبه جلوگيري مي‌كرد.» وي افزود: «بر اساس توافق، سربازان ما ديگر تحت پيگيرد تركيه نخواهند بود و پارلمان تركيه تمام ادعاها عليه تل‌آويو را ملغي اعلام مي‌كند.»
اردوغان از پوتين عذرخواهي كرد
سرانجام پس از شش ماه تنش بين روسيه و تركيه، آنكارا از مسكو عذرخواهي كرد. كاخ كرملين روز دوشنبه در بيانيه‌اي اعلام كرد: «رجب طيب اردوغان با ارسال پيامي به پوتين درباره سرنگوني جنگنده روسيه در نوامبر گذشته ابراز تأسف كرد.» ديروز نيز نخست وزير تركيه اعلام كرد تلاش‌ها براي بهبود روابط با روسيه نتيجه‌بخش بوده و به‌زودي خبرهايي منتشر خواهد شد. در آذرماه سال گذشته، يك فروند سوخو-24 روسيه توسط جنگنده اف-16 تركيه در شمال سوريه سرنگون شد و در پي آن، تنش در روابط تركيه و روسيه بالا گرفت و تحريم‌هاي اقتصادي روسيه و به ويژه در عرصه گردشگري، ميليون‌ها دلار ضرر و زيان مالي براي تركيه در پي داشت. پوتين و مقامات روسي بارها اعلام كرده بودند اولين شرط بهبود روابط، عذرخواهي تركيه است.
http://javanonline.ir/fa/news/794152
ش.د9501026