* یکی از مسائلی که مدت طولانی به درازا کشیده و حل نشده، بحران داخلی اقلیم کردستان ازجمله فعالیت‌نداشتن پارلمان و مسئله ریاست اقلیم کردستان است که این مسائل، بحران‌های دیگری نیز به‌دنبال داشته، براساس تلاش‌های اخیر و مذاکرات میان طرفین، به نظر شما این مسائل به چه سمتی می‌رود؟
** متأسفانه مدتی است مشکلات سیاسی اقلیم کردستان تداوم دارد و این مسائل تأثیرات منفی بر زندگی و شرایط اقتصادی مردم گذاشته و همچنین تصمیم‌گیری سیاسی در مورد مسائل مهم مرتبط با عراق را دچار بن‌بست کرده است. تنها راه‌حل ممکن، توافق براساس احترام به خواست و منافع مردم با تکیه بر برنامه اصلاحات اساسی در سیستم سیاسی کردستان و اجرای عدالت و توجه به رفاه مردم است. اقلیم کردستان منطقه‌ای آرام و پیشرفته بوده و محوریت مناسبی برای آرامش سیاسی عراق و منطقه دارد، تداوم این مسائل بر مردم کردستان، عراق و منطقه تأثیرات منفی خواهد گذاشت.
* آیا تلاشی برای حل مسائل مابین اقلیم کردستان و بغداد دیده می‌شود؟ و هر دو طرف تمایلی برای حل مسائل دارند؟
** مجموعه‌ای از تلاش‌ها صورت می‌گیرد، اما متأسفانه با توجه به حجم مسائل و تهدیداتی که متوجه اقلیم کردستان و عراق است، این تلاش‌ها کافی نیست.
* یکی از مسائلی که انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک رخ دهد، عملیات آزادسازی موصل است، کُردها برای مشارکت در این عملیات، برنامه مشخصی دارند؟
** نمی‌توانیم میزان خشونت و درنده‌خویی داعش را دست‌کم بگیریم، اما با توجه به دفاع و مبارزه نیروهای عراقی و همچنین حمایت دوستانمان، داعش به سمت شکست می‌رود، آزادسازی موصل، ضربه‌ای اساسی و کمرشکن به داعش وارد خواهد کرد و نقطه مهمی برای پایان‌دادن به فعالیت‌های تروریستی داعش است، به‌همین‌دلیل تمام جناح‌ها و گروه‌های سیاسی عراقی با این مسئله مرتبط هستند و نیروهای پیشمرگه در این زمینه با نیروهای دیگر عراقی و هم‌پیمان در برنامه آزادسازی موصل همکار خواهند بود و مشارکت خواهند کرد.
* بعد از آزادی موصل، آینده عراق و نحوه ارتباط میان اقلیم کردستان و بغداد را چگونه می‌بینید؟ خود شما قبلا به این مسئله اشاره کرده‌اید که بعد از آزادی موصل، نقش کُردها بسیار مهم است؛ آیا کُردها، برای عراق بعد از آزادی موصل برنامه‌ای دارند؟
** بعد از آزادی موصل و پایان‌دادن به قدرت نظامی داعش، پرداختن به مجموعه‌ای از مسائل سیاسی غیرقابل‌اجتناب است و لازم است که همه ما برای پاسخ به نیازهای مقطع جدید آماده باشیم. واقعیت این است که عراق با مشکلات اساسی دست‌وپنجه نرم می‌کند و نمی‌توانيم به شکل فعلی برای گذر از این وضعیت، از یک بحران به بحران عمیق‌تری وارد شویم و به وضعیت این‌چنینی تداوم بخشیم.
پس لازم است برای حل بنیادین این مشکلات اقدام کنیم، مردم عراق شایستگی وضعیت بهتری دارند و بحق نیز چنین توقعی دارند. لازم است در سریع‌ترین زمان ممکن، تمام گروه‌های سیاسی عراقی، در بغداد وارد گفت‌وگو و مذاکره مستقیم شوند و به این واقعیت واقف باشیم که داعش و گروه‌های مشابهش تهدیدی مستقیم برای همه ما هستند، پس وظیفه همه ما حل اساسی و بنیادین و کامل این مسائل است تا باری دیگر داعشی دیگر سر بر نیاورد. نیروهای پیشمرگه و حشد الشعبی و ارتش عراق، همه با هم در مقابله با داعش قربانی داده و می‌جنگند و انشاءالله با رشادت و همکاری همه این نیروها و با حمایت دوستانمان، داعش کنونی نابود می‌شود، اما نکته مهم و حائزاهمیت این است که این قربانی‌ها و نیرویی که برای نابودی داعش صرف شده و می‌شود، به هدر نرود، پس لازم است این مسئله مایه صلح و آشتی همیشگی و ثبات در عراق شود.
مسلما مردم کردستان دارای حق تعیین سرنوشت خود هستند و این یک حق کاملا طبیعی و قانونی ملت‌هاست. ازاین‌رو رهبری کُرد باید با عزمی جدی در بغداد این مسئله را کاملا تعیین تکلیف کند و نوع ارتباطات کردستان و بغداد و پیروی از نقشه راهی دوستانه برای حل اساسی مسائل را در برنامه خود قرار دهد. تداوم ارتباطات جسته‌گریخته با بغداد به شکل فعلی به ضرر اقلیم و مسلما به زیان عراق است، این آشفتگی وضعیت فعلی به رشد فساد و ضعف امنیت و نبود ثبات سیاسی و اقتصادی انجامیده است، این گفت‌وگو و توافق باید در بغداد صورت بگیرد نه هیچ پایتخت دیگری، نه آنکارا، نه تهران و نه واشنگتن.
بغداد برای کردها اهمیت قابل‌توجهی دارد و برای ما مهم‌ترین پایتخت و مرکز است. مسلما می‌توانیم در مورد تعیین چارچوبی مناسب برای داشتن زندگی مسالمت‌آمیز گروه‌های مختلف عراقی براساس مقابله با افراط و تروریسم، در راستای استفاده مشترک از اقتصاد درهم‌تنیده و مکمل، همچنین با هدف مشارکت در قدرت و لایه‌های حکومت با رعایت عدالت و توازن، به توافق برسیم. زمان آن فرارسیده که این گفت‌وگو با حس مسئولیت‌پذیری و با هدف حل اساسی این مسائل شکل بگیرد و از چرخه معیوب عبور از یک بحران و ورود به بحرانی عمیق‌تر، دوری جسته و وارد دوران ثبات و امنیت پایدار شویم.
* به نظر شما داعش در منطقه چه سرنوشتی دارد؟ این سؤال را از آن جهت مطرح می‌کنم که قبلا به‌درستی به عوامل شکل‌گیری داعش اشاره کرده بودید، آیا دولت‌های منطقه و به‌ویژه دولت و سیستم سیاسی عراق، برنامه‌ای برای خشکاندن ریشه‌های گروه‌هایی شبیه داعش دارند؟
** داعش نتیجه مجموعه عوامل مختلفی است؛ مانند ظلم و ستم و فساد در سیستم‌های حکمرانی منطقه، ناامیدی مردم به‌ویژه جوانان، تفکر افراطی و تکفیری، بازی چندین پایتخت منطقه‌ای و جهانی با کارت افراط‌گرایی در راستای تأمین منافع دولت‌هایشان، از افغانستان به عراق و سوریه و... اینها عوامل رشد این تهدید هستند که از اساس تهدیدی برای ملت‌های مسلمان هستند چون تحت لوای نام مقدس اسلام کار می‌کنند. این مسئله درواقع از بُعد امنیتی و انتحاری داعش خطرناک‌تر است، تهدید بزرگ‌تر سرچشمه‌های فکری و ایدئولوژیک و مسیر منحرف و فریبکارانه است و فقط مسئله سازماندهی و تشکیلات داعش نیست. سوریه را ببینید، فقط داعش نیست که حضور دارد، جبهه النصره که همان القاعده است و نیروهای مشابهش، نه‌تنها برای سوریه بلکه برای کل منطقه تهدید هستند.
درحال‌حاضر تمرکز بر مقابله نظامی و امنیتی با داعش است، اما بااطمینان می‌گویم اگر برای عوامل اساسی چاره‌اندیشی نشود، باز چنین جریاناتی بروز پیدا می‌کنند؛ حتی به شیوه‌ای خطرناک‌تر. مهم‌تر از همه، شرعیت حکمرانی است که جای اهمیت و توجه دارد، شرعیت براساس توافق سیاسی همه‌جانبه و عدالت و مقابله با ترور و خشونت.
لازم است مردم عدالت و رعایت قانون را حس کنند نه اینکه در ناامیدی، صید فتاوای تکفیری برای قتل‌عام دیگران شوند یا خود ابزار گروه‌های تندرو شوند که با عملیات انتحاری خود و دیگران را به نابودی بکشانند.
باید سیستم سیاسی و امنیتی خاورمیانه اصلاح شود تا نیروهای منطقه‌ای در عمل برای مقابله با افراط و احترام به حقوق ملیت‌های منطقه همکار هم باشند، نه اینکه هرکس فکر کند تهدید را در حیاط همسایه می‌اندازد، چون نهایتا همان تهدید به سمت خود آنها آمده و تبدیل به تهدیدی برای همگان می‌شود.
بحران سوریه برای تمام منطقه تهدید است و حتی برای جهان نیز. درحال‌حاضر داعش و گروه‌های مشابه داعش، برای شیعیان، اهل سنت، کُردها، اعراب، برای عربستان، ترکیه، ایران، آمریکا، روسیه و اروپا تهدید هستند، بازی استفاده از تروریسم و افراط، بازی خطرناکی است که برای همه زیان به‌دنبال دارد، برای همین برای ازبین‌بردن داعش، لازم است پایتخت کشورهای مؤثر بین‌المللی، کشورهای صاحب نفوذ منطقه‌ای، به‌ویژه ایران، عربستان، عراق، ترکیه و مصر برای یافتن چارچوب مناسب برای مقابله امنیتی و فکری با این مصیبت فراگیر همکاری و با هم در این راستا تلاش کنند.
الازهر و مراکز اسلامی، با همکاری نجف و قم لازم است فعالیت جدی برای مقابله با تکفیر و تندروی و جدایی اسلام از این جنایت‌کاران انجام دهند. نابودی داعش دشوار است، اما زود یا دیر، از لحاظ نظامی نابود خواهد شد، تفکر تکفیری و ضدانسانی و داعشیسم باید نابود شود، از طریق همکاری امنیتی، همچنین با مقابله فکری و دینی و با راه‌حل سیاسی و اصلاح سیستم حکومت‌داری و برقراری عدالت و حفظ کرامت انسانی.
* روابط ترکیه با کردها در شرایط مناسبی نیست، بعد از کودتای اخیر نیز، این وضعیت بحرانی‌تر شده، نظر شما در تحلیل این مسئله چیست؟
** متأسفانه در مدت گذشته، پروسه صلح دچار بحران و جنگ آغاز شده است، این مسئله با زور سلاح و خشونت حل نمی‌شود، نیازمند آشتی و گفت‌وگو براساس احترام به حقوق حقه مردم کُرد و دموکراسی است. همچنین توجه به مقابله با تندروی و تکفیر، نیاز اصلی در این مقطع است.
* آیا حکومت اقلیم کردستان می‌تواند یا می‌خواهد در این زمینه دخالت کند؟
** گرچه من در حکومت اقلیم سمتی ندارم، اما مطمئنم که حکومت اقلیم تا جایی که نیاز بوده باشد تلاش خواهد کرد نقش ایجابی خود را ایفا کند، چون این جنگ و دشمنی، تأثیرات منفی نیز بر اقلیم کردستان خواهد گذاشت، همه ما نیز از این زیان و کشتار و ویرانی واقعا نگران هستیم.
* بحث رفراندوم از طرف بعضی افراد و گروه‌ها و رسانه‌ها در اقلیم، بسیار مطرح است، آیا زمان کنونی برای این مسئله مناسب است و این مسئله، خواسته‌ای واقعی است یا بیشتر به‌عنوان ابزار از آن استفاده می‌شود؟
** قبلا نیز در این مورد حرف زده‌ام، مسلما مردم کردستان دارای حق تعیین سرنوشت خود هستند، اما امیدوارم به‌دور از ملاحظات سیاسی، تصمیمی جدی بگیریم و در بغداد برای حل اساسی مشکلات چاره‌اندیشی کنیم و چارچوب روابطمان را با دیالوگ با گروه‌های دیگر عراقی تعیین کنیم.
* آیا این مسئله با مسئولان ایرانی مطرح شده است؟ نظر آنها چیست؟
** ایران مدافع حفظ یکپارچگی خاک عراق است و مسئولان رده‌بالای ایرانی آمادگی خود را برای حل مسائل میان اقلیم کردستان و بغداد نشان داده‌اند.
* جلسات شما با مقامات ایرانی، در سطح بالایی برگزار شد، آیا دستاورد مهم و جدیدی به‌دنبال داشته است؟
** ارتباطات میان اقلیم کردستان و ایران مهم و حیاتی است. علاوه بر همسایگی و فرهنگ و دین مشترک، مجموعه‌ای منافع امنیتی و سیاسی و اقتصادی مهم ما را به‌هم پیوند می‌زند. در تمام مصیبت‌ها نیز، ایران پناهگاه مردم اقلیم کردستان بوده است. در جنگ اخیر علیه داعش نیز همکاری‌ها و کمک‌های ایران به نیروهای پیشمرگه جای تقدیر و تشکر دارد و در لحظات بسیار حساس کمک‌های ایران بسیار مؤثر بوده است.
در مورد مجموعه‌ای از مسائل سیاسی مرتبط با وضعیت عراق و کردستان و همچنین درباره لزوم نابودی داعش و حل اساسی مسائل داخلی عراق و همچنین همکاری میان پایتخت کشورهای مؤثر منطقه‌ای و جهانی گفت‌وگو کردیم. همچنین از لزوم توسعه روابط اقتصادی صحبت شد؛ به‌ویژه گشایش نقاط مرزی برای تبادل بازرگانی و همچنین درباره احداث خط نفتی از کردستان به ایران که حکومت اقلیم و حکومت عراق نیز آن را تصویب کرده‌اند.
* به شکل کلی آینده کردها را در منطقه چگونه می‌بینید؟ براین‌اساس که کردها و نیروهای پیشمرگه در این مدت بیشترین مقابله را با داعش داشته‌اند، چه در عراق و چه در سوریه؛ و این مسئله، موجب شده در بسیاری از حوزه‌ها به‌ویژه در رسانه‌های جهانی و به‌ویژه منطقه، نگاه دیگری به کردها شکل بگیرد. آیا این می‌تواند به‌عنوان دستاوردی مهم از طرف کردها برای افزایش سطح ارتباطاتشان با ملیت‌های دیگر منطقه به کار آید؟
** قرن بیستم، قرن ظلم و ستم علیه مردم کُردستان بوده است، در سایه سیستم امنیتی و سیاسی خاورمیانه، انواع جنایت‌ها همچون بمباران شیمیایی حلبچه و انفال علیه ملت کرد انجام شده است، اکنون روشن شده است که امنیت و آرامش منطقه بدون توجه به حقوق حقه مردم کردستان تأمین نمی‌شود.
تأمین حقوق کردها برای کسی تهدید نیست، بلکه مایه آرامش و امنیت خواهد بود. کردها ملت اصیلی هستند، اما دشمنان آنان را به‌عنوان عامل جدايي منطقه و به‌عنوان منبع تهدید معرفی می‌کنند. اما جایگاه جغرافیایی و فرهنگی و اجتماعی کردها ما را تبدیل به پل ارتباطی کرده است و به‌ویژه همچنان‌که مشخص شد، در جنگ علیه داعش، ما بخش مهمی از هم‌پیمانی‌های منطقه‌ای بودیم علیه افراط و تندروی. از دید ما کردها نیز نباید واقعیت‌های تاریخی و جغرافیایی‌شان را فراموش کنند؛ ما در این منطقه زندگی می‌کنیم، فارس‌ها و عرب‌ها و ترک‌ها همسایگان ما هستند، ارتباط حیاتی ما و همسایه‌هایمان، هماهنگی و همکاری برای منافع عمومی این منطقه، در جهت امنیت مشترک، در راستای آرامش و رشد منطقه، موجب رفاه و خوش‌گذرانی کردها نیز خواهد بود.
* شرایط جسمانی آقای طالبانی چگونه است؟
** خوشبختانه در وضعیت مناسبی به‌سر می‌برند و روزبه‌روز شرایط بهتری پیدا می‌کنند، درحال‌حاضر برای ادامه معالجات و کنترل پزشکی در اتریش به‌سر می‌برند و امیدواریم در آینده نزدیک با شرایط خیلی بهتر و سالم‌تری به کردستان برگردند.
* زمانی که به ایران می‌آیید، چه مسئله‌ای بیشتر در ایران و تهران توجه شما را به خود جلب می‌کند؟
** فرهنگ ایرانی همواره مایه توجه و تحسین من بوده است، هربار به تهران می‌آیم، سرسبزتر و آبادتر از قبل می‌شود، سرسبزی تهران و پارک‌های زیبایش حس تحسین من را نسبت به شهرداری تهران و ساکنان آن برمی‌انگیزد که چنین زیبا و تمیز و سبز از آن محافظت می‌کنند، ایران کشوری با فرهنگ و تاریخ دیرین است که در منطقه خاورمیانه و حتی جهان تأثیرگذار است.
http://www.sharghdaily.ir/News/100729
ش.د9501723