تاریخ انتشار : ۰۴ مهر ۱۳۹۵ - ۰۹:۵۶  ، 
شناسه خبر : ۲۹۵۴۱۵

(روزنامه اطلاعات ـ 1395/06/14 ـ شماره 26529 ـ صفحه 12)

بحران سوريه و لزوم همکاري نزديک تهران-آنکارا

تحليلگر سرشناس دنياي عرب تحولات رخ داده در مناسبات تهران ‌- ‌آنکارا را موجب نزديکي مواضع و رويکردهاي دو کشور دانست که بازتاب آن فراهم شدن بستر مناسب جهت حل بحران سوريه خواهد بود.

به گزارش فارس، «عبدالباري عطوان»، نويسنده و تحليلگر مشهور عرب در وبگاه روزنامه راي اليوم، چاپ لندن به تحولات سريعي اشاره مي‌کند که اين روزها مناسبات تهران – آنکارا شاهد آن است و دور از انتظار نيست، با سفر قريب‌الوقوع «رجب طيب اردوغان»، رئيس جمهوري ترکيه به تهران اين موج تحولات به اوج برسد، به ويژه موضوع بحران سوريه که احتمالا با غافلگيري‌هاي بزرگي مواجه شويم .

عطوان با بيان مطلب فوق توضيح داد: دکتر محمد جواد ظريف، وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران در سفرش به آنکارا با اردوغان ديدار کرد تا در پي آن «مولود چاوش اوغلو»، وزير خارجه ترکيه در ديداري محرمانه و از پيش اعلام نشده وارد تهران شد و با همتاي ايراني خود نشستي پنج ساعته داشت .واقعا چه اتفاقاتي درحال وقوع است؟ محور اين سفرها و تماس‌ها و ديدارهاي محرمانه و علني چيست؟ دليل اين گرمي و نزديکي بي‌مقدمه روابط دو کشور چيست، کشورهايي که در طول بحران سوريه همواره مواضع متضادي اتخاذ کرده‌ و رو در روي هم قرار داشتند.براي پاسخ به اين سوال لازم است، به اظهارات غافلگيرکننده و شوک‌آور «نعمان کورتولموش»، معاون نخست وزير ترکيه اشاره کنيم که در مصاحبه‌اي مطبوعاتي از سياست کشورش در قبال سوريه به شدت انتقاد و سوريه را منبع درد و رنجي بسيار ‌توصيف مي‌کند که ترکيه امروزه با آن مواجه است.

معاون نخست وزير ترکيه همچنين در جايي ديگر ابراز اميدواري مي‌‌کند: بزودي به راه حلي دست مي‌يابيم که مورد پذيرش مردم سوريه خواهد بود و اين راه حل جايگزين راه حلي است که از خارج ارائه مي‌شود.مهمترين بخش اظهارات کورتولموش آنجا بود که گفت: اطمينان دارم، زمان پايان جنگ نيابتي در سوريه فرارسيده و ان‌شاءالله که به راه حل خواهيم رسيد. به نظر نمي‌رسد، اين ابراز اميدواري بدون پشتوانه و بي‌پايه و اساس صورت گرفته باشد.

دگرگوني در موضع و تغيير رويکرد ترکيه در برابر بحران سوريه که پيش زمينه‌ها و دلايل آن به سرعت درحال متبلور شدن و شکل گرفتن هستند، در درجه اول روي آوردن آمريکايي‌ها به کُردها به عنوان متحد راهبردي و پيشروي چشمگير گروه مسلح موسوم به «نيروهاي سوريه دموکراتيک» باز مي‌گردد که اغلب عناصر آن را کُردهاي شمال غربي سوريه تشکيل مي‌دهند و موفق شدند، با بيرون راندن داعش، بر شهر «منبج»، در شمال سوريه سيطره يافتند تا به بيم و نگراني‌هاي اردوغان از ارتباط دو شهر منبج و عفرين و گذاشتن سنگ بناي منطقه خودگردان کُردنشين در نزديکي مرزهايش دو چندان شود.

پيش از کودتاي نافرجام ترکيه، «بينالي ييلدريم»، نخست وزير اين کشور سياست جديد کشور متبوعش در قبال سوريه را اعلام کرد و گفت: آنکارا بازنگري جامع و فراگيري در سياست خارجي‌اش در قبال سوريه انجام خواهد داد و مهمترين اصل اين بازنگري جلوگيري از تشکيل دولت کوچک کُردنشين در شمال سوريه است.در ادامه نخست وزير ترکيه تاکيد مي‌کند، هر راه حلي که براي بحران سوريه ارائه مي‌شود، بايد منوط به اين دو شرط باشد، بي‌آنکه به موضوع کناره گيري «بشار اسد» از قدرت يا ادامه حضور وي در اين عرصه اشاره کند:

يک: حفظ تماميت ارضي سوريه

دو: تشکيل نظام حکومتي که در آن تمام طيف‌هاي جامعه از هر نژاد و مذهبي مشارکت داشته باشند.

شرط اول با رد طرح آمريکايي فدراليته کردن سوريه و تشکيل سه اقليم در شرق و غرب و شمال که در شمال کُردهاي سوريه را دربرمي‌گيرد، محقق خواهد شد، چون ترکيه مخالف سرسخت آن است.

اما تحقق شرط دوم در گرو تشکيل دولت فراگيري است که همه جريان‌ها و گروه‌ها در آن مشارکت داشته باشند و نمايندگان آنها در برابر رئيس جمهوري سوريه سوگند خورده و پيش زمينه اصلاحات فراگير سياسي و اقتصادي را فراهم کند و اين راهکاري است که روسيه، ترکيه و ايران آن را پذيرفته و تاييد مي‌کنند.

پنتاگون طي روزهاي گذشته از ارسال جنگنده‌هاي آمريکايي در حمايت از کُردهاي شمال سوريه و هدف گيري آنها توسط نيروي هوايي سوريه در نزديکي شهر حسکه، در شمال شرقي اين کشور خبر داد. اقدامي که بازتاب تفاهم‌هاي اخير ترکيه و روسيه عليه کُردها و فراهم کردن زمينه دستيابي به راه حل بحران سوريه شمرده مي‌شود.

بطور قطع ائتلاف روسيه – ايران – ترکيه درحال تحکيم است و ترکيه پس از کودتا با ترکيه پيش از آن تفاوت دارد و نزديکي آنکارا به تهران با اين سرعت و بازنگري ريشه‌اي سياستش در قبال سوريه، به معناي خارج شدن آن از ائتلاف عربستان – قطر – آمريکاست که طي 5 سال بحران سوريه يکي از ستون‌هاي اين ائتلاف را تشکيل مي‌داد.حل بحران سوريه براساس پيش شرط‌ها و تفاهمات ايران و ترکيه و تاييد روسيه اکنون ملموس‌تر از هر زمان ديگري است، مگر آنکه آمريکا در اين روند مانع تراشي کند و از آنجا که اين اقدام ممکن است، تقابل مسکو – واشنگتن را به دنبال داشته باشد، بنابراين گزينه محتملي نخواهد بود.کورتولموش از فرارسيدن موعد پايان جنگ نيابتي در سوريه سخن گفته بود. اين بدين معناست که کمک‌هاي نظامي به گروه‌هاي تروريستي متوقف و مرزهاي ترکيه به روي هرگونه حمايت نظامي و مالي از اين گروه‌ها بسته خواهد شد.

در چنين شرايطي گروه‌هاي تروريستي فعال در حلب، در رأس قربانيان اين تصميمات هستند، مانند سرنوشتي که داعش در منبج (در شمال حلب سوريه) به آن دچار شد.در نتيجه صحنه سوريه در آستانه تحولات غافلگيرکننده‌اي است و يکي از مهمترين اين تحولات نزديک شدن به دستيابي به راه حل سياسي براي بحران سوريه است.

شتاب چرخه ديپلماسي منطقه‌اي و بين‌المللي براي حل بحران سوريه

شکل گيري سه ضلعي ايران، روسيه و ترکيه در سطح منطقه و نزديکي مواضع مسکو و واشنگتن با هدف حل و فصل اختلافات بازيگران اصلي بحران سوريه سبب شده تا چشم انداز سرکوب تروريست هاي تکفيري و نيز برقراري صلح در اين کشور روشن تر از قبل به چشم آيد.

«ميخاييل بوگدانف» معاون وزير امور خارجه و نماينده رييس جمهوري روسيه در امور خاورميانه در سفري يک روزه به ايران آمد.بوگدانف در اين سفر با «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه و «صادق حسين جابري انصاري» معاون عربي و آفريقاي وزارت امور خارجه ديدار و گفت وگو کرد.

وي سپس به قطر رفت تا گفت وگويي نيز با معارضان سوري داشته باشد.سفر بوگدانف به ايران و سپس قطر در شرايطي صورت مي‌گيرد که شواهد حاکي از شکل گيري توافقي در سطح بين‌المللي ميان آمريکا و روسيه و در سطح منطقه‌اي ميان تهران، مسکو و آنکارا براي حل بحران سوريه است.

پيروزي هاي اخير ارتش سوريه در مسير آزادسازي حلب، همزمان با پيشروي‌هاي گروه موسوم به «نيروهاي دموکراتيک سوريه» متشکل از مبارزان کرد و عرب زير نظر آمريکا پيرامون «رقه» (پايتخت خودخوانده داعش در سوريه)، نوعي از توازن را البته به شکلي ناهمگون در سطح ميداني ميان روسيه و جبهه مقاومت از يک سو و آمريکا و معارضان دولت دمشق از سوي ديگر ايجاد کرده است.

در اين ميان، داعش و جريان هاي تروريست وابسته به القاعده به ويژه «جبهه النصره» از بسياري مناطق عقب رانده شده‌اند .شکل گيري توازن ياد شده در عرصه ميداني سوريه همزمان با تشديد تهديد داعش براي امنيت جهاني، آمريکا و روسيه را به سمت گفت وگوهاي جدي تر براي حل فوري بحران سوريه کشانده است، به گونه اي که 2 طرف به طرحي مشترک در اين زمينه دست يافته اند .

در اين ميان، متغيرهاي منطقه اي نيز تاثير چشمگيري بر توافق براي حل بحران سوريه داشته است. تغيير جهت سياست‌هاي منطقه اي ترکيه و عذرخواهي رييس جمهوري اين کشور از روسيه فضاي تازه‌اي را براي گفتگو گرد محور مساله سوريه به وجود آورد.

اين مساله به ويژه زماني اهميت يافت که ترکيه ماه گذشته با کودتايي نافرجام روبرو شد و دولتمردان اين کشور را در مسير تعديل سياست هاي منطقه اي مصمم تر کرد.

سفر اخير «رجب طيب اردوغان» رييس جمهوري ترکيه به روسيه و ديدار با «ولاديمير پوتين» رييس جمهوري اين کشور مهم ترين نقطه عطف اين مسير بود.در اين ميان، ايران نيز ديپلماسي فعالي را براي حل بحران سوريه با مشارکت ترکيه و روسيه در پيش گرفته است. سفر وزير امور خارجه ايران به ترکيه نشان دهنده عزم جدي تهران براي تقويت بلوک بندي هاي منطقه اي در جهت حل بحران سوريه با تکيه بر راه حلي سياسي است.

در برابر، موضع گيري هاي مقام هاي آنکارا به ويژه نخست وزير و همچنين وزير امور خارجه ترکيه در خصوص سوريه نشان از تعديل مواضع اين کشور درباره بحران سوريه دارد. در همين راستا، «ييلدريم» نخست وزير ترکيه در گفت وگو با رسانه هاي اين کشور اعلام کرد: ترکيه همان طور که روابط خود را با اسراييل و روسيه از سر گرفت، قصد دارد که روابطش را با سوريه هم بهبود بخشد. وي گفت: کشورش به همراه ساير بازيگران منطقه خواهد توانست بر مشکلي که سوريه با آن گريبانگير است، غلبه کند.

پيش از اين نيز رييس جمهوري ترکيه اعلام کرده بود که ترکيه در صدد است سياست هايش درباره سوريه را تعديل کند. .بنا بر اين شواهد، به نظر مي رسد توافقي کلي ميان روسيه، ايران و ترکيه براي حل بحران سوريه شکل گرفته باشد.

به همين دليل است که جابري انصاري پس از ديدار با بوگدانف اعلام کرد براي ديدار با همتاي ترکش به ترکيه سفر مي کند تا درباره تحولات سوريه تبادل نظر کند.سفر بوگدانف به قطر و ديدار وي با معارضان سوري نيز نشان دهنده تلاش هاي روسيه براي حل بحران سوريه با مشارکت طرف هاي اصلي است. بنابراين، سفر بوگدانف به تهران را بايد در چارچوب رايزني هاي گسترده روس ها براي حل بحران سوريه با مشارکت همه طرف هاي درگير ارزيابي کرد.

در همين حال،تحولات اخير منطقه‌اي از جمله گشودن يک پايگاه نظامي ايران به روي روسيه حاکي از سوق يافتن منطقه به سمت تحولي سرنوشت ساز است که با برخي اقدامات آمريکايي از جمله حمايت از جبهه النصره همراه شده است.به گزارش خبرگزاري تسنيم به نقل از مرکز تحليل هاي سياسي «الصياد» عبدالله الجزائري کارشناس سياسي عراقي گفت: گشودن پايگاه نظامي ايران به روي روسيه، موافقت مشروط نخست وزير عراق با استفاده روسيه از حريم هوايي اين کشور به اضافه تصميم جدي روسيه براي حفظ امنيت ملي متحدانش حاکي از سوق يافتن منطقه به سمت تحولي بزرگ و سرنوشت ساز است که آمريکا نيز در اين ميان به برخي اقدامات دست زده است از جمله حمايت از جبهه النصره براي ساماندهي مجدد آن.

موافقت ايران با استفاده جنگنده هاي روس از پايگاه نظامي آن در همدان که موجب صرفه جويي 60 درصدي در وقت و تسريع تحولات نبرد به اضافه افزايش قابليت حمل بمب مي شود، تحول نظامي مهمي در راهبرد نظامي ايران از زمان پيروزي انقلاب اسلامي به شمار مي آيد.اين تحول در چارچوب توافق نظامي راهبردي بين ايران و روسيه و سوريه جا دارد، زيرا پرواز بمب افکن هاي روس از پايگاههاي روسيه به سمت سوريه وقت زيادي گرفته و در حجم بمب هاي قابل حمل محدوديت ايجاد کرده و با روند سريع تحولات ميداني سوريه نيز هماهنگي نداشت .اکنون انتظار مي رود ترکيه و عراق نيز به اقدامي مشابه ايران دست بزنند از جمله اينکه پايگاه اينجرليک ترکيه نيز آنطور که پارلمان روسيه خوشبين است، به روي اين کشور گشوده شود.

نکته قابل توجه در اين خصوص اين است که روسيه به باراک اوباما رئيس جمهوري آمريکا مهلت داد تا مخالفان ميانه رو را از جبهه النصره و داعش جدا کرده و آنان را براي حضور در مذاکرات ژنو به عنوان نماينده مخالفان و مشارکت در روند انتقال سياسي در سوريه آماده کند.از سوي ديگر روسيه در نظر داشت آمريکا در جنگ عليه داعش و تقسيم اين پيروزي شريک واقعي او باشد تا از آن به عنوان يک دستاورد انتخاباتي براي دموکرات ها در انتخابات رياست جمهوري استفاده کند.

تفاهم روسيه و آمريکا نيز بر همين اساس صورت گرفت در نتيجه روسيه نيروهاي هوايي خود را به عنوان نشان دادن حسن نيت خود از سوريه خارج کرد اما اوباما پس از اينکه از طريق نظر سنجي افکار عمومي و توافق جمهوريخواهان و دموکرات ها بر ناشايست بودن نامزدي ترامپ مطمئن شد که پيروزي هيلاري کلينتون نامزد دموکرات ها در انتخابات تقريبا حتمي است، ديگر به امتيازدهي و در نهايت تفاهم با روسيه نيازي نداشت آن هم در حالي که دموکرات ها و جمهوريخواهان از وي انتقاد کرده و مواضع او در قبال روسيه را به مثابه عقب گرد از شکوه آمريکا و شکستن عظمت آن قلمداد کردند.

به اين ترتيب صف دوم دولت آمريکا به رهبري هيلاري کلينتون و کادر همراه او بار ديگر بر جبهه النصره و سرو سامان دادن آن از طريق حمايت نظامي و انساني اميد بستند تا از اين طريق موازنه قدرت را تغيير داده و محاصره حلب را شکسته و آن را با جغرافياي نظامي تحت کنترل اين گروه پيوند دهند.اينجا بود که روسيه در واکنش به اين شانه خالي کردن آمريکا و قدرنشناسي آن به تفاهم وتوافق در سطوح مختلف رو آورد که از يمن آغاز شد به اين معني که عليه قطعنامه محکوميت گروه انصارالله و علي عبدالله صالح به دليل تشکيل شوراي ملي در يمن راي داد و پيش از آن نيز براي تشکيل اين شورا چراغ سبز نشان داده بود.

سپس مرحله دوم واکنش روسيه به آمريکا آغاز شد که همان استفاده از پايگاه هوايي ايران و حريم هوايي عراق براي پرواز بمب افکن ها و موشک هاي کاليبر به سمت مواضع تروريست ها در سوريه بود.

اين مرحله نقشه «ب» به شمار مي‌آيد به اين ترتيب که وزيران دفاع روسيه، ايران و سوريه در ماه گذشته در پي ناکامي نقشه «الف» يا همان تفاهم روسيه و آمريکا در مورد آن به توافق رسيدند. همزمان با آن مانورناوهاي روسيه در درياي خزر و مديترانه و ناوهاي حامل موشک هاي دوربرد کاليبر نيز آغاز شد.

بايد توجه داشت که ماهيت آموزش‌هاي اين مانورها بيانگر اين است که روسيه عزم خود را جزم کرده است که مسير حمايت از منافع ژئو سياسي و راهبردي و حفظ امنيت ملي و امنيت متحدان خود را تا آخر راه ادامه دهد، از همين رو انتخاب پايگاه نظامي همدان در چارچوب همين راهبرد فراگير و نه فقط تاکتيک نظامي روسيه جا دارد و واکنشي به انتخاب پايگاه «القياره» واقع در شمال عراق از سوي آمريکا به جاي پايگاه اينجرليک ترکيه است.در اين مورد نيز بايد گفت که احتمال دارد ترکيه اين پايگاه را به روي روسيه بگشايد يا اينکه آن را در اين کشمکش بي طرف نگاه دارد .

به هر حال منطقه به سمت تحولات سرنوشت ساز و تغيير مواضع و نيز تجديد مواضع طرف هاي تاثيرگذار در کشمکش جاري در حرکت است از جمله اينکه ترکيه حمايت خود را از سوريه يکپارچه به دور از موجوديت مستقل کُرد در نزديکي مرزهاي خود اعلام کرده و مراتب نگراني خود را از پيشروي نيروهاي دموکراتيک کُرد تحت حمايت آمريکا ابراز داشته است.

سفر رجب طيب اردوغان رئيس جمهوري ترکيه به روسيه در پي کودتاي نافرجام در ترکيه و ديدار او با پوتين براي گشودن صفحه جديد روابط در مقابل کنترل امنيت مرزهاي ترکيه و سوق يافتن به سمت حل و فصل بحران سوريه نيز در راستاي تحولات موثر منطقه اي جا دارد.اما حيدر العبادي نخست وزير عراق نيز از گشودن مشروط حريم هوايي کشورش در برابر بمب افکن ها و موشک هاي روسيه خبر داد و گفت : از روسيه درخواستي در اين خصوص دريافت نشده است به هر حال وجود نقاط توافق بين العبادي و ايران و نيز نقاط مورد اختلاف بين آنان روشن است و اين وضعيت ايجاب مي کند که عراق در محاسبات خود به خوبي بازنگري کند زيرا هرگونه اشتباه کوچکي مي تواند نتايج فاجعه باري داشته باشد.

ديپلماسي برتر ايراني و شکل گيري ائتلاف تازه منطقه‌اي

تحولات اخير ديپلماتيک منطقه از جمله سفر وزير امور خارجه ايران به ترکيه طي روزهاي گذشته مورد توجه رسانه‌هاي عربي قرار گرفت؛ رسانه هايي که با برشمردن دستاوردهاي ديپلماتيک ايران در منطقه، از شکل گيري ائتلافي تازه بين تهران، آنکارا و مسکو سخن گفتند.

«محمد جواد ظريف» وزير امور خارجه ايران براي گفت وگو با مقام هاي ترکيه به آنکارا سفر کرد. سفر دکترظريف به آنکارا نخستين حضور يک مقام ايراني در ترکيه پس از کودتاي نافرجام اين کشور بود. ايران از نخستين کشورهايي بود که اين کودتا را محکوم و از دولت و مردم ترکيه حمايت کرد .

سفر ظريف به آنکارا که به دنبال ديدار اخير «رجب طيب اردوغان» و «ولاديمير پوتين» رييسان جمهوري ترکيه و روسيه در سن پترزبورگ، صورت گرفت بازتاب‌هايي تحليلي در رسانه هاي عربي داشت که در اين گزارش به آن پرداخته مي‌شود.

در همين رابطه،روزنامه «راي اليوم» چاپ لندن و صفحه عربي شبکه خبري «راشاتودي» روسيه با اشاره به سفر ظريف به ترکيه و سخنان وي در زمينه ضرورت‌هاي کنترل تنش هاي منطقه، موفقيت ديپلماسي ايران را کانون توجه قرار دادند .روزنامه راي اليوم نوشت: سفر ظريف وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران به آنکارا نشان دهنده تفاوت آشکار ميان ديپلماسي ايران و کشورهاي عربي و همچنين برتري ديپلماسي ايران است. ديپلماسي ايران تاکنون، دستاوردهاي بزرگي داشته است.

اين در حالي است که ديپلماسي کشورهاي عربي عقب مانده است. اين عقب ماندگي نشان دهنده شکست سياست دولت هاي عربي است.اين روزنامه افزود: از ظريف در آنکارا به گرمي استقبال شد. او به محض رسيدن به آنکارا بر اهميت نقش ايران، ترکيه و روسيه در منطقه تاکيد کرد و گفت : اگرچه اختلاف ديدگاه ميان کشورهاي منطقه وجود دارد اما مي توان از راه گفت وگو، اختلاف ها را حل کرد. مقام هاي ايران به خوبي مي دانند که چگونه و در چه زماني ديپلماسي خود را به تحرک درآورند.

همچنين آنان از چگونگي استفاده از برگ هاي برنده، به ويژه برگ برنده اقتصادي آگاهند و آن را در خدمت منافع منطقه اي خود به کارمي گيرند. سخنان «مولود چاووش اوغلو» وزير امور خارجه ترکيه، مبني بر توافق 2 کشور در رساندن حجم تجارت به حدود 30 ميليارد دلار، تاييدي بر اين ادعا است.صفحه عربي شبکه خبري راشاتودي نيز در گزارشي به قلم «اشرف الصباغ» آورد: سفر ظريف به ترکيه، يک گام مهم در زمان مناسب است.

اين سفر پس از آشتي روسيه و ترکيه صورت مي گيرد. با وجود اختلاف تهران و آنکارا بر سر سوريه، روابط اين دو کشور از سختي ها و پيچيدگي هاي عمده به دور و هميشه همراه با احتياط و ديپلماسي بوده است. ظريف هواداران اردوغان را که در اعتراض به کودتا به خيابان ها آمده اند، ستود. با اين اقدام، تهران بخش مهمي از واقعيت هاي روابط خود با آنکارا و شخص اردوغان را آشکار ساخت و نشان داد در محاسبه هاي خود نگاهي رو به آينده دارد.

همچنين روزنامه هاي «الشرق الاوسط» عربستان و «الحيات» و تارنماي «النشره» لبنان به طور ويژه خبرهاي مربوط به سفر ظريف را پوشش دادند و هر يک در محورهاي گوناگون به موضوع هماهنگي سه کشور ايران، ترکيه و روسيه در تحولات منطقه اشاره کردند.

روزنامه الشرق الاوسط درباره سفر ظريف به آنکارا نوشت: سناريوي ائتلاف سازي ترکيه، روسيه و ايران با اين سفر تقويت شد. چاووش اوغلو از آمادگي ترکيه براي عمليات مشترک با روسيه عليه داعش سخن گفت. بر پايه اين گزارش، تهران و آنکارا هدف از سفر ظريف را همکاري و هماهنگي ميان ايران و ترکيه درباره بحران سوريه اعلام کردند. پيش از اين نيز رييس جمهوري ترکيه با رييس جمهوري روسيه ديدار کرد.

در اين ديدارها براي همکاري در عرصه بحران سوريه تصميم هايي گرفته شد که سناريوي ائتلاف سازي روسيه، ترکيه و ايران عليه داعش و تروريست در منطقه را عملي ساخت. به نظر مي رسد در اين مسير آنکارا به دنبال امتيازدهي در مساله سوريه است. رسانه هاي اين کشور به نقل از سفير آنکارا در مسکو اعلام کردند که آنکارا به احتمال حضور نظام سوريه در گفت وگوهاي صلح مي انديشد.

http://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2016\09\09-03\19-27-17.htm&storytitle=%C8%CD%D1%C7%E4%20%D3%E6%D1%ED%E5%20%E6%20%E1%D2%E6%E3%20%E5%E3%98%C7%D1%ED%20%E4%D2%CF%ED%98%20%CA%E5%D1%C7%E4-%C2%E4%98%C7%D1%C7

ش.د9501801