(روزنامه جوان ـ 1395/07/06 ـ شماره 4920 ـ صفحه 3)
دفاتر مختلف سازمان ملل سال‌هاست كه در كشورهاي در حال توسعه و جهان سوم حضور و فعاليت دارند. هرچند در هنگامه تهاجم‌هاي خصمانه‌اي نظير تهاجم هشت ساله عراق به ايران، تهاجم‌هايي كه طي سال‌هاي اخير به عراق و افغانستان صورت گرفت و بحران يمن و سوريه كمتر مي‌توان ردپايي از اين فعاليت‌ها را مشاهده نمود. اين در حالي است كه در دهه‌هاي اخير، وقوع مخاصمات مسلحانه در كشورهاي مختلف، خود از عوامل بي‌خانمان‌شدن جمعيت زيادي از افراد و نيز تخريب زيرساخت‌هاي امر سلامت، بهداشت و درمان شده است. به‌طور نمونه وقوع مخاصمات مسلحانه سبب انتقال و جابه‌جايي اجباري بخشي از جمعيت كشورهاي درگير مخاصمات شده است. در منطقه آفريقا وقوع مخاصمات حتي تا 43 درصد از زيرساخت‌هاي مربوط به سلامت و درمان كشورها را تحت‌تأثير قرار داده و تخريب كرده است. از سوي ديگر مهاجران و افراد بي‌خانمان از جمله گروه‌هايي هستند كه بيش از ديگر اقشار در معرض ابتلا به انواع بيماري‌ها و از جمله بيماري ايدز قرار دارند. با وجود اين اما سازمان‌هاي بين‌المللي و حقوق بشري در برابر برخي تهاجم‌ها و مخاصمات موضع سكوت و انفعال را در پيش مي‌گيرند و در عين حال خبري از طرح‌هاي حمايتي و كمك‌هاي بلاعوض نيست اما در برخي طرح‌ها همچون طرح‌هاي جمعيت و تنظيم خانواده يا طرح جهاني حذف همه‌گيري ايدز كمك‌هاي بلاعوضي در ازاي پياده‌سازي طرح‌هاي ارائه شده وجود دارد.
الگوي متفاوت ابتلا، الگوي متفاوت مقابله مي‌طلبد
الگو و دلايل ابتلا به بيماري ايدز در كشورهاي واقع در مناطق مختلف جهان بسيار متفاوت است، به‌طور نمونه در كشورهاي واقع در منطقه اروپاي شرقي و آسياي مركزي، بيشتر مبتلايان به ايدز را افراد معتاد به مواد مخدر تشكيل مي‌دهند. در كشورهاي واقع در منطقه امريكاي لاتين و منطقه كاراييب، بيشترين جمعيت جديد مبتلا به ايدز را مردان همجنس‌گرا تشكيل مي‌دهند، اما در كشورهاي واقع در منطقه آفريقاي جنوبي، بيشترين مبتلايان جدي به ايدز، زنان و دختراني هستند كه خود را در معرض برقراري ارتباط جنسي به‌طور افراطي قرار مي‌دهند، به‌طور نمونه زنان و دختراني كه در فحشا اشتغال دارند. اين در حالي است كه در برخي كشورها تلاش‌هايي براي قانوني‌كردن فحشا صورت گرفته است. برنامه حذف همه‌گيري ابتلا به ايدز ملل متحد جرم‌انگاري جرايم جنسي و جرايم مرتبط با اعتياد به مواد مخدر را از جمله مواردي مي‌داند كه مي‌تواند منجر به افزايش ابتلا به بيماري ايدز شود. اين در حالي است كه يكي از اصلي‌ترين راه‌هاي انتقال ويروس ايدز ارتباط جنسي است. نكته جالب توجه اين است كه كشورهاي غربي كه به منظور كاهش ارتكاب خشونت و ديگر دلايل مبادرت به قانوني‌كردن روابط جنسي نامشروع و فحشا كرده‌اند، در گزارش‌هاي بعدي اعتراف داشتند كه اين امر نتوانسته است از معضلات موجود بكاهد، بلكه خود يكي از عوامل افزايش ابتلا به ايدز شده است. بنابراين و با توجه به الگوهاي متفاوت ابتلا به ايدز در كشورهاي مختلف جهان بديهي است بايد راهكارهاي حذف اين بيماري در جوامع مختلف متناسب با فرهنگ و مباني آن جامعه تعريف شود.
اقدامات مسكن‌واري كه قلب كانون خانواده را هدف گرفته است
نخستين مورد ابتلا به ايدز در ايران كودك پنج ساله مبتلا به بيماري هموفيلي بود كه از فرآورده‌هاي خوني آلوده فرانسوي به اين بيماري مبتلا شد اما در حال حاضر مطابق آمارهاي ارائه شده از سوي وزارت بهداشت، ميزان انتقال ايدز از طريق روابط جنسي ناسالم در يك دهه گذشته دو برابر شده و از 15 درصد به 30 درصد رسيده است. اين بدين معناست كه هرچند هنوز هم جامعه ايراني جامعه‌اي بر مبناي فرهنگ و اعتقادات اسلامي و ارزشي است اما نفوذ و تهاجم فرهنگي برنامه‌ريزي شده خارجي در كنار انفعال و كم‌كاري‌هاي داخلي توانسته ساختار جامعه ايراني را تا حدودي تغيير دهد. اكبر سياري، معاون بهداشتي وزير بهداشت در اين باره معتقد است: «كنترل ايدز سه كلمه دارد اول خويشتنداري، دوم تشكيل خانواده و اگر تشكيل خانواده نشد بايد وسايل پيشگيري را در اختيار مردم قرار دهيم.» با وجود اين اما سؤال اصلي درباره چرايي ناديده گرفتن دو مورد اول كنترل ايدز و به خصوص موضوع تشكيل خانواده است؛امري كه حالا و با ابلاغ سياست‌هاي كلي خانواده از سوي رهبر انقلاب و تأكيد اين سياست‌ها بر تسهيل تشكيل خانواده وظايف دستگاه‌ها در اين حوزه مشهود است.
از سوي ديگر در پي پيوستن ايران به برنامه حذف جهاني ايدز ملل متحد، تلاش‌هايي براي حذف جرم‌انگاري از جرايم جنسي صورت گرفته است تا جايي كه معاون بهداشتي وزير بهداشت از ارائه خدمات كاهش آسيب به زنان روسپي خبر داد. به گفته وي مراكز جديدي در كنار مراكز شبكه بهداشتي براي معاينه زنان روسپي ايجاد شده است كه اين افراد را از نظر بيماري‌هاي قابل انتقال از طريق تماس جنسي مانند هپاتيت، ايدز و ساير بيماري‌هاي مقاربتي محافظت مي‌كند.
چنين اقداماتي شايد به شكلي مسكن‌وار مانع از افزايش ابتلا به اين بيماري شود اما بدون شك راهكار اصلي و بلند مدت براي حل ابتلا به اين بيماري يا بيماري‌هاي ديگري كه ممكن است در آينده بروز و ظهور يابند بازگشت جوامع به اصول و چارچوب‌هاي اخلاقي و ارزشمند شدن دوباره نهاد خانواده است چراكه در كشور ما هم با تضعيف جايگاه نهاد خانواده شاهد افزايش بروز انتقال ايدز جنسي و بحراني شدن آسيب‌هاي اجتماعي شده‌ايم. با وجود اين اما يكي ديگر از تأكيدات اين برنامه بر لزوم دسترسي به كاندوم است؛ موضوعي كه هرچند مي‌تواند روي انتقال بيماري‌هاي مقاربتي تأثير مثبت داشته باشد اما راه‌حلي مسكن‌وار است كه رسميت بخشي به روابط خارج از خانواده هم در دل خود دارد.
سازمان‌هايي براي پياده‌سازي دكترين امنيتي آمريكا
در برنامه مشترك ايدز تا سال 2030،
يازده نهاد و سازمان بين‌المللي از جمله يونيسف، برنامه عمران ملل متحد، صندوق
جمعيت ملل متحد، سازمان مبارزه با جرايم ملل متحد، نهاد زنان ملل متحد، يونسكو،
سازمان بين‌المللي كار و سازمان جهاني تجارت مشاركت و همكاري دارند. بررسي سوابق
همكاري‌هاي ايران با هر كدام از اين سازمان‌ها چندان نتايج خوشايندي را در بر
نداشته است. نمونه‌اش ماجراي برنامه‌هاي تنظيم خانواده و كاهش جمعيتي است كه از
سوي صندوق جمعيت ملل متحد به ايران ديكته و به دقت اجرايي شد تا جايي كه خيلي
زودتر از موعد پيش بيني شده به اهداف اين برنامه رسيديم و تنها جايزه بين‌المللي
اهدا شده به ايران در كاهش جمعيت است. از سال 1370 تا 1392 مبلغ 400. 278 دلار
اعتبار از طرف سازمان بهداشت جهاني براي ايران در نظر گرفته شده است.
حالا اما براي مقابله با بحران پيري جمعيت هيچ يك از اين سازمان‌ها برنامه و راهكاري ندارد. شباهت عجيبي ميان برنامه‌هاي كاهش جمعيت ملل متحد و برنامه حذف ابتلا به ايدز وجود دارد؛ بندهايي كه تغيير رويكردهاي فرهنگي را براي بلند‌مدت در نظر مي‌گيرد و راهكارهاي كوتاه‌مدت و ميان‌مدت ارائه مي‌دهد. اين در حالي است كه بي‌ترديد نهادهاي مسئول در حوزه سلامت و خانواده مي‌توانند برنامه‌اي بومي بر اساس ساختار اجتماعي و واقعيت‌هاي حاكم بر جامعه ايراني براي پيشگيري از ابتلا به ايدز داشته باشند تا دوباره در دام سازمان‌هايي كه بنا به شواهد متعدد دكترين امنيتي امريكا را در كشورهاي هدف پياده مي‌كنند، نيفتند.
http://javanonline.ir/fa/news/813751
ش.د9502135