(روزنامه جام جم: جام سياست ـ 1395/09/23 ـ شماره 27 ـ صفحه 4)
** چند ماده در برجام خیلی صریح در
مصوبه اخیر مجلس سنا نقض شده است. به عنوان نمونه در ماده 26 آمده است تحریم‌هایی
که در پیوست 2 آمده نباید دوباره مورد تحریم قرار گیرد. سوالی که مطرح است این است
که آیا قانون تحریم ایران در پیوست 2 برجام آمده یا خیر؟ در برجام به صراحت از آن
سخن گفته شد دوباره نباید تحریم‌ها برگردد تو یا تمدید شود. پاسخ این است که بله
در بند 4 سه ـ یک و 4 سه ـ دو و بندهای دیگر به صراحت از ایران فکشن اکت نام برده
شده و بنابراین تحریم‌های در پیوست 2 باید تعلیق یا لغو می‌شد و براساس بند 26
نباید دوباره این تحریم‌ها برگردد. بنابراین نقض بند 26 صورت گرفته است. بند 23 هم
با این قانون جدید نقض شده است. چون براساس این بند، اگر ایران هشت سال به تعهدات
خود عمل کند، تحریم‌ها باید لغو شود. ایران در روز اجرایی شدن برجام با تعلیق
تحریم‌ها باید روبه‌رو می‌شد و براساس بند 23 لغو تحریم باید هشت سال بعد صورت
گیرد.
توافق ایران با کشورهای 5+1 در 2015 بود و در سال 2023 اگر ایران به تعهدات خود عمل کند براساس برجام باید تحریم‌ها لغو شود. به نظر می‌رسد که در کنگره آمریکا این مساله مورد بررسی قرار گرفت و متوجه شدند که از زمان اجرایی شدن برجام ایران به تعهدات خود عمل کرده و ممکن است این روند تا زمان لغو تحریم‌ها ادامه دهد بنابراین آنها مساله تحریم‌ها را ده ساله تمدید کردند به این معنا که این تمدیدها تا سال 2026 ادامه پیدا خواهد کرد. با این استدلال باز این مساله نقض برجام محسوب می‌شود. به این معنا رئیس‌جمهور آمریکا در سالی که باید تحریم‌ها لغو شود بر سر دوراهی ادامه تحریم‌ها یا لغو آن قرار می‌گیرد. چنانچه که در همه جای دنیا مرسوم است، رئیس‌جمهور هر کشوری در چنین مواقعی به جای عمل کردن به تعهدات بین‌المللی، قانون کشور خود را اجرا خواهد کرد و بنابراین امکان لغو برای رئیس‌جمهور آمریکا وجود ندارد. بنابراین اجرایی شدن برجام زیر سوال می‌رود.
هدف از برجام این بود که ایران در پی پذیرفتن محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای شاهد لغو تحریم‌ها باشد، اما با مصوبه جدید مجلس سنا چنین امکانی وجود ندارد. بنابراین مصوبه جدید را نباید نقض و تخلف کوچکی محسوب کرد. همچنین در بند 29 آمده است که تحریم‌ها نباید در روند تجارت ایران اخلال ایجاد کند.
* برخی معتقدند اگر بنا به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، بخش‌های هسته‌ای تعلیق شود مشکلی برای ادامه برجام پیش نخواهد آمد. آیا شما همچنین نظری دارید؟
** این موضوع هم اثر و ثمری ندارد. اول ژانویه 2017 این قانون جدید اجرایی می‌شود و از همین روز نقض برجام اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی ایران فقط می‌تواند امید داشته باشد که وزیر خارجه آینده آمریکا تحریم‌های مربوط به هسته‌ای قانون جدید را تعلیق کند. چرا کشور باید منتظر اقدامات فلان وزیر آمریکایی باشد؟ ما توافق کردیم که دیگر با این مشکلات روبه‌رو نشویم. حال ممکن است که آقای کری این مواد را تعلیق کند، اما از 20 ژانویه دیگر وزیر امور خارجه آمریکا نیست و کس دیگری جایگزین او خواهد شد. معلوم هم نیست که وزیر خارجه جدید بخواهد کار آقای کری را تکرار کند. اگر هم بخواهند بندهای مربوط به تحریم‌ها را به حالت تعلیق درآورند ممکن است بازی‌های جدیدی را در سر داشته باشند و امتیازاتی را فراتر از توافق برجام طلب کنند. بنابراین مسلم است که قانون جدید نقض صریح برجام است. چنانچه که رسانه‌های غربی هم اشاره کردند آقای کری قبل از رای‌گیری به مجلس می‌رود و از اعضای دموکرات مجلس می‌خواهد که به این مصوبه رای ندهد. این مساله حکایت از این دارد که خود کری هم دریافته است مصوبه جدید نقض برجام است.
* بخشی از تحلیلگران آمریکایی معتقدند که علت همراهی دموکرات‌ها با این مصوبه برای این بود که جلوی اقدامات شدید و نقض صریح‌تر برجام از سوی اعضای حزب جمهوریخواه مجلس گرفته شود. نظر شما چیست؟
** دلیل این که دموکرات‌ها همگی به این قانون رای مثبت دادند به خاطر فشاری بود که از محافل مختلف مثل لابی صهیونیست‌ها به آنان وارد می‌شد. این که چرا دموکرات‌ها مثل گذشته به حرف کری و اوباما گوش نکردند ناشی از این است که دموکرات‌ها در دولت در حال کناره‌گیری از قدرت هستند. به این نکته هم باید توجه داشت که اگر فردی درکنگره آمریکا بخواهد رای بدهد که به ضرر ایران نباشد برای او خیلی گران تمام می‌شود. چون در افکار عمومی آمریکا، نگاه مثبتی به ایران وجود ندارد و این که با ایران برخورد نشود برای مردم آمریکا جای سوال دارد و بنابراین ممکن است نماینده‌ای که مخالف این جریان عمومی رای دهد در بین مردم منفور خواهد شد. البته این هم تحلیل درستی به نظر نمی‌رسد که کسی بخواهد برای این که برجام با موارد نقض بیشتری مواجه نشود به کم راضی شود تا احیانا برجام به مشکلات جدی‌تری روبه‌رو شود. مثل این می‌ماند که اگر برای اعدام کسی به جای دست و پا بریدن و بردار کردن، با تیر خلاص او را از بین ببرند. داستان همان است و فرقی در اصل ماجرا ایجاد نمی‌کند.
* در صحبت‌های گذشته خود اشاره به این موضوع داشتید که برجام توافق خوبی است، اما برای طرف آمریکایی. با توجه به چنین اظهارنظری چرا آمریکایی‌ها این توافق خوب را نقض می‌کنند و احیانا زمینه‌ای برای ایجاد چالش با دیگر طرف‌های مذاکره‌کننده در برجام مثل کشورهای اروپایی فراهم می‌کنند؟
** همان طور که قبلا هم گفتم این توافق برای آمریکایی‌ها خوب است، اما به این معنا نیست که تمام مفاد آن را اجرا خواهند کرد. آمریکایی‌ها تا آنجا که بتوانند می‌خواهند به ایران فشار بیاورند و می‌خواهند ساختار تحریم علیه ایران را نگه دارند. اکنون که یک سال از توافق برجام می‌گذرد عده‌ای در کشور موارد نقض پیمان از سوی آمریکا علیه برجام را توجیه می‌کردند. بنابراین عده‌ای در آمریکا تصور کردند که با تصویب این قانون اقدام جدیدی صورت نگرفته و در ایران این مورد نقض هم مثل دیگر نقض‌ها با آن برخورد خواهد شد، اما الان بحمدالله اجماعی در همه ارکان نظام درباره ناقض بودن مصوبه جدید درباره برجام وجود دارد و حتی رئیس‌جمهوری و برخی ارکان دولت نیز به صراحت اعلام کردند که مصوبه جدید سنای آمریکا نقض برجام محسوب می‌شود. چنین برخوردی البته برای آنان غیرمنتظره بود. با این وصف، با وجود تصویب این قانون باز هم از سوی آمریکایی‌ها عنوان می‌شود که تصویب چنین قانونی نقض برجام نیست. مثل همه موارد دیگری که تاکنون نقض کردند، اما مدعی نقض نکردن برجام شدند. از این منظر توافق برجام برای آنها توافق خوبی است که هم می‌تواند فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود کند و هم تحریم‌های جدیدی علیه کشورمان اعمال کند و بعد هم بدعهدی خود را توجیه کند. متاسفانه در سازوکارهایی که برای برجام در نظر گرفته شده دست ما برای اعتراض چندان باز نیست. بنابراین اقدام جدید کنگره و سنای آمریکا به معنای بد بودن برجام نیست بلکه صرفا استفاده از اهرم‌های بیشتر علیه جمهوری اسلامی ایران است. تحلیل من این است که ترامپ برجام را پاره نخواهد کرد، اما از ظرفیت‌های آن برای اعمال فشار بیشتر علیه ایران استفاده خواهد کرد.
* در عرصه سیاست خارجی، دونالد ترامپ چه سیاستی را در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران در پیش خواهد گرفت؟
** کسانی که فعلا از سوی ترامپ برای تصدی مناصبی چون وزارت دفاع،وزارت خارجه، رئیس سازمان سیا و... معرفی شدند، بشدت ضدایرانی هستند. خود ترامپ در حوزه سیاست خارجی ورودی ندارد. ما تجربه‌ای در دوره بوش داشتیم. او در حوزه سیاست خارجی خیلی ورود نداشت، اما اطرافیانش که طراحی‌هایی در حوزه سیاست خارجی داشتند، نفوذ بالایی داشتند. ترامپ با وجود همه ادعاهایی که مطرح بود باز نسبت به اطرافیان خود از عقلانیت بیشتری برخوردار است. این خطر وجود دارد که ترامپ متاثر از اطرافیانش به سمت برخورد شدیدتر با ایران حرکت کند. در حال حاضر جناح ضدایرانی در کابینه و مجلسین آمریکا در حال تقویت شدن هستند. به نظر می‌رسد که فشارها روی ایران افزایش پیدا خواهد کرد. روندی که در حال حاضر در داخل کشور مبنی بر این که مصوبه جدید ضد برجام است، روند خوبی است. اگر این مسیر ادامه پیدا کند و اجماع علیه آمریکا به قوت خود باقی بماند و روند اشتباه گذشته که از سوی دولت اتخاذ شده بود تصحیح شود، امکان مقابله با آمریکا و فعالیت‌های ضدایرانی این کشور فراهم خواهد شد.
http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2652921906192317545
ش.د9502861