(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1395/06/18 ـ شماره 10685 ـ صفحه 10)
با آنکه مراسم حج سابقه‌ای به درازای تاریخ دیانت ابراهیمی و استمرار آن در دوران اسلام داشته و به یک امر جاری و تکراری تبدیل شده که امکان شناخت دقیق نیازها و برنامه‌ریزی سنجیده برای فراهم کردن شرایط انجام آن‌را به‌خوبی مهیا ساخته است، سال‌ها است که اخباری چون آتش‌سوزی در منا، انسداد در تونل‌های متصل‌کننده منا به مکه، شیوع انواع بیماری‌ها بین حجاج، خسارت سیل در مکه و... به گوش می‌رسد و مراسم سال گذشته هم با دو واقعه فاجعه‌بار سقوط دکل جرثقیل سنگین ساختمانی و انسداد در مسیر رمی جمرات به کشته و مجروح شدن هزاران حاجی و ناتمام ماندن حج آسیب‌دیدگان، یا انجام نیابتی آن برای برخی مجروحان و عزادار شدن جهان اسلام انجامید؛ فجایعی که در نوع خود بی‌نظیر بود و یک رکورد تاریخی برای اثبات‌بی‌کفایتی آل‌سعود به ثبت رساند.
این وقایع تلخ و مصیبت‌بار در حالی به وقوع پیوست که خاندان بی‌کفایت سعودی لقب خادم حرمین شریفین را یدک کشیده و به دیگر دولت‌ها و مجامع اسلامی برای مدیریت در تراز این مراسم بزرگ سیاسی عبادی و حرمت ضیوف‌الرحمن اجازه ورود نمی‌دهند، بلکه تنها برای جبران ناتوانی و بی‌کفایتی خود از محدودسازی سهمیه حج کشورهای اسلامی از یک‌سو و تحمیل نظارت‌ها و فشارهای امنیتی و ظالمانه به حجاج تا حد جنایت علیه حجاج بهره می‌گیرند.
در صدر عوامل زمینه‌ساز این حادثه حزن‌انگیز، بی‌کفایتی و بی‌تدبیری مقامات مسوول سعودی در مدیریت مراسم حج موج می‌زند. سعودی‌ها علی‌رغم وقوع فجایع در مراسم سال‌های گذشته حج، هرگز در صدد رفع اشتباهات خود برنیامده‌اند. از سوی دیگر آل سعود همواره سعی داشته مدیریت مراسم حج را که یک حادثه مذهبی با شکوه در جهان اسلام است به‌طور انحصاری به‌عهده بگیرد و همیشه مانع از مشارکت دیگر کشورهای اسلامی در این مساله پراهمیت بوده است.
هم‌چنین سرایت منازعه و درگیری میان جناح‌های رقیب داخل خاندان سعودی تاثیر نامطلوبی بر اداره حج گذاشته است. وجود جنگ قدرت در بین جناح‌های سیاسی خاندان آل‌سعود در قالب کودتاهای خانوادگی و قدرت‌طلبی و به‌کارگیری شیوه‌های قبیله‌ای و بدوی در قدرت به آن ابعاد پیچیده و مضاعفی داده است. برای نمونه اختلاف سدیری با غیر سدیری‌ها و حذف فرزندان عبدالله و تلاش محمد بن‌سلمان برای رسیدن به پادشاهی از مسیر حذف و انزوای رقبا و عموزاده‌ها موجبات گله‌مندی فرزندان ملک عبدالله را فراهم آورده است.
رخ دادن حوادث پی‌درپی در مراسم حج سال گذشته دلیل وجود یک خلل بنیادین در حکومت عربستان سعودی است. این خلل ناشی از کارکرد مقامات آل سعود در تغییر چیدمان قدرت در داخل خاندان سعودی بوده است. سپردن قدرت و نفوذ به یک شاهزاده کم‌تجربه همچون محمد بن سلمان تنش و درگیری در درون خاندان را فزونی بخشیده است.
ورود آل سعود به منازعات منطقه‌ای و مداخله در دیگر کشورها که هم ریشه در نگرش وهابی تکفیری و هم ماهیت استبدادی و وابستگی آنان و ترس از بیداری اسلامی داشته و البته، این مداخلات نه‌تنها امکان تمرکز آنان بر وظایف داخلی، ازجمله مراسم بزرگ حج را سلب می‌کند، بلکه نیاز آنان به فشار بر حجاج برای انحراف افکار عمومی را نیز مطرح می‌سازد. عدم رسیدگی به‌موقع به حادثه‌دیدگان و ناتوانی در بازگشایی به‌موقع مسیر، ناشی از کمبود نیروی با تجربه و امکانات و تجهیزاتی است که بخشی از آن به حمایت از نیروهای تکفیری در سوریه و عراق و بخشی برای جنگ علیه مردم مظلوم یمن و سرکوب ملت بحرین گسیل داشته شده است.
ماهیت انحصارگرا و تمامیت‌خواهانه حکومت آل‌سعود که تمرکز قدرت و مدیریت را از الزامات حفظ این انحصار دانسته و میدان مشارکت به‌دیگران، حتی ملت خود را برای انجام هیچ‌گونه مسوولیتی نمی‌دهد و تنها قدرت را بین اعضای خاندان و آن‌هم نظارت‌شده توزیع کرده است. این نوع تمامیت‌خواهی که با ضعف و سوءمدیریت نیز همراه است امکان اداره اجتماعات گسترده‌ای مانند حج را از آنان سلب می‌کند و به بروز فجایعی چون سقوط جرثقیل، یا انسداد در مسیر رمی جمرات می‌انجامد.
بنابراین دلایل روشنی وجود دارد که از نقش و مسوولیت صریح و آشکار عربستان در این‌زمینه پرده برمی‌دارد. همان‌گونه که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند: «این قضیه فراموش نخواهد شد و ملت‌ها به‌طور جدی آن‌را دنبال خواهند کرد و سعودی‌ها نیز باید به جای فرافکنی و متهم کردن این و آن، مسوولیت خود را بپذیرند و از امت اسلامی و خانواده‌های داغدار عذرخواهی کنند».
در سالگرد این فاجعه، ارائه روایت صحیح و همه‌جانبه از حادثه و افشای توجیه‌های غیرمنطقی و فرافکنی‌های دولت و مقامات سعودی برای طبیعی و عادی جلوه دادن حادثه و کاستن از اهمیت و عمق فاجعه را باید با هوشمندی دنبال کرد. بخشی از قصورها و ناکارآمدی‌های مسوولان سعودی در حج سال گذشته را باید بازخوانی و به‌طور خلاصه به این شرح فهرست کرد:
- سقوط جرثقیل در مسجد الحرام که منجر به کشته‌شدن بیش از 110 تن از حجاج شد. این در حالی است که در اطراف مسجدالحرام بیش از 10 جرثقیل غول‌پیکر در حال کار هستند و بر اساس استانداردهای جهانی، اولا این جرثقیل‌ها باید دارای حریم کاری بوده و چنان‌چه تعداد افراد نزدیک این دستگاه‌ها از 300 نفر تجاوز نماید این جرثقیل‌ها باید کار خود را متوقف نمایند درحالی‌که این نکته فنی به‌وهیچ‌وجه در مسجدالحرام رعایت نشد.
- کوتاهی در امدادرسانی به مصدومان سقوط جرثقیل در مسجدالحرام به‌گونه‌ای‌که نیروهای امدادی دو ساعت و نیم پس از حادثه به محل رسیدند.
- اخلال و توقف غیرمنتظره در حرکت قطارهای انتقال حجاج از عرفات به مشعر که طی آن دهها تن از حجاج دچار تنگی نفس‌های شدید و اغما شدند. در این‌رابطه یک فعال رسانه‌ای عربستانی تصریح می‌کند: «قطار چهار ساعت در شب تاخیر داشت و باعث شد حجاج در ایستگاه منتظر بمانند... وقتی قطار رسید با وجود اینکه واگن‌ها پر شده و درب‌های قطار بسته شده بود اما قطار حرکت نکرد.» وی تاکید می‌کند که «قطار متوقف بوده و درب‌هایش برای یک ساعت باز نشد. بسته بودن درب قطار باعث شد که احساس خفگی به مسافران آن دست بدهد و برخی به حال اغماء بروند».
- استعفا و برکناری چند تن از مسوولان با سابقه برگزارکننده حج و به‌کارگیری نیروهای ناآشنا و ناتوان برای هدایت حجاج در این مراسم عظیم به‌گونه‌ای‌که در فرایند برگزاری مراسم، بی‌تدبیری و سردرگمی در میان مسوولان برگزاری حج موج می‌زد.
- عدم تمهید لازم برای پیشگیری از حوادث محمتل در عرفات، مشعر و منا به‌ویژه بعد از سقوط جرثقیل در مسجدالحرام.
- مسدود نمودن غیرمنتظره و بدون اطلاع قبلی برخی مسیرهای حجاج برای رمی جمرات و افزایش حجم جمعیت در مسیر منتهی به مقصد مسدودشده و عدم توجه به هشدار مرکز کنترل جمعیت مبنی بر شکل‌گیری گره جمعیتی در مسیر مسدود شده. حاضران در مراسم دراین‌باره می‌گویند: «مقامات سعودی دست‌اندرکار برگزاری حج، دوساعت قبل از وقوع حادثه، ازدحام جمعیت را از طریق دوربین‌های کنترل مسیر ملاحظه کرده‌اند و هشدارهای لازم را به نیروهای امنیتی داده‌اند ولی نیروهای امنیتی به این هشدارها توجه نکردند».
- ایجاد اخلال در مسیر حجاج آسیایی و آفریقایی (دو مسیر عربی و سعودی عادی بوده است) و عدم ارائه دلیل برای انسداد یکی از مسیرهای رمی جمرات و هم‌چنین هدایت حجاج به‌سوی مسیر متراکم از جمعیت.
- بستن خروجی‌های مسیر و گشودن ورودی‌های مسیر و ایجاد تقابل در حرکت حجاج در مسیر مسدودشده.
- تاخیر چند ساعته نیروهای امدادی به‌ویژه اکیپ‌های پزشکی برای حضور در محل.
- ممانعت از ورود امدادگران گروههای پزشکی دیگر کشورها به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران و عدم اجازه برای انتقال به‌موقع مجروحان که مکرر از زبان تیم‌های پزشکی و دست‌اندرکاران شنیده میشود و پایین بودن خدمات و امداد برای نجات حادثه‌دیدگان که باعث شد بسیاری از مجروحان به‌دلیل این مانع‌تراشی‌ها جان باختند.
- عدم تلاش برای احیاء مصدومان که در اثر ازدحام جمعیت و گرمازدگی بیهوش شده بودند.
- تقلیل نیروهای انتظامی عربستان در حج به کمتر از نصف و بی‌تفاوتی معنادار نیروهای حاضر در صحنه نسبت به حادثه.
- طفره رفتن حکام سعودی از قرار دادن فیلمهای حادثه دراختیار رسانه‌ها از بیم افشاشدن واقعیت.
-عدم همکاری با کشورهای ذیربط برای شناسایی مجروحین و جان‌باختگان.
- برجسته کردن بودن سکوت و بی‌تفاوتی آمریکا و غرب در قبال فاجعه انسانی در منا و افشای سانسور و بایکوت خبری حادثه توسط رسانه‌های غربی و صهیونیستی و حمایت مستقیم آنان از جنایات آل سعود و تلاش برای تطهیر چهره آنان.
- ارتباط حادثه منا به مساله درگیری و صرف توان نظامی و امنیتی عربستان در سازماندهی جنگ‌های نیابتی و تحمیلی به نمایندگی از آمریکا و کشورهای سلطه‌گر غربی به ملت‌های منطقه با تجهیز گروهک‌های تروریستی ازجمله در کشورهای بحرین، یمن، سوریه و...
با گذشت یک سال از فاجعه منا، هر چند خیلی از رسانه‌های غربی و عربی می‌کوشند در راستای منافع عربستان به سرعت از کنار فاجعه منا عبور کنند و آن‌را در حاشیه قرار دهند اما قدر مسلم این فاجعه به‌عنوان یک لکه سیاه در کارنامه مسئولان سعودی باقی خواهد ماند و لزوم تغییر در مدیریت مناسک حج را به‌منظور پیشگیری از وقوع حوادث مشابه مورد تاکید قرار خواهد داد. در این میان از آن‌جا که اتخاذ هر راهکاری مستلزم بررسی دقیق و آسیب‌شناسانه مشکل است، از این‌رو تشکیل کمیته حقیقت‌یاب با حضور افراد بی‌طرف و یا با حضور نمایندگان کشورهایی که بیشترین قربانی را در جریان این فاجعه داده‌اند ضرورت و اولویت دارد. مخالفت عربستان با تشکیل این کمیته به این مفهوم خواهد بود که آنها از آشکار شدن واقعیت‌ها در این‌زمینه نگران هستند.
گذشته از آن، ممانعت حکام سعودی از حج زائرین ایرانی در سال جاری، مصداق بارز آیه شریفه:" الذیـن کـفـروا و صـدوا عـن سـبـیـل‌الله اضـل اعـمـالهـم" است. پس از آنکه حاکمان آل سعود عملاً مانع از برگزاری مراسم مقدس حج توسط زائران مشتاق ایرانی در سال جاری شدند، سازمان حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران، در بیانیه‌ای ضمن تشریح تلاشهای خود برای اعزام زائران ایرانی به حج و مخالفت‌های آل سعود، تصریح کرد: «اکنون با عنایت به از دست دادن زمان برای برنامه ریزی و تدارکات امور حجاج ایرانی و عدم تامین مطالبات به حق جمهوری اسلامی، اعلام میشود که به دلیل استمرار کارشکنی‌های دولت سعودی، زائرین عزیز جمهوری اسلامی ایران از حضور در مراسم حج تمتع سال جاری محروم می‌شوند که مسئولیت آن بر عهده دولت عربستان سعودی است".واقعیت این است که طی سال‌های گذشته به دلیل بی‌تدبیری و بی‌لیاقتی مسئولین سعودی تعداد زیادی از حجاج، از جمله ایرانی‌ها، جان خود را از دست داده‌اند و تنها در دو حادثه سال گذشته در مسجدالحرام و منا، بیش از هفت هزار تن از حجاج، مظلومانه کشته شدند که نزدیک به 500 تن از آنان ایرانی بودند. اگر این حوادث را تنها در اثر بی‌تدبیری مسئولین سعودی بدانیم، نمی‌توان اقدام ماموران آنها در سال 1366 را که در نتیجه آن صدها زائر ایرانی و غیر ایرانی به دلیل شرکت در مراسم اعلام برائت از آمریکا و رژیم صهیونیستی، که قبلاً با مسئولین عربستان هماهنگ شده بود، وحشیانه به شهادت رسیده و بسیاری زخمی شدند را عملی غیر عمد تلقی نمود. اقدامی که به مدت 3 سال باعث منع زائران ایرانی از انجام مراسم باشکوه حج شد. حکام آل سعود دچار این توهم هستند که هرگونه اعمال نابخردانه آنان نباید با اعتراضی همراه باشد و جلوگیری از حج امسال ایرانیان و سایر حرکتهای ضد ایرانی آنها نیز نشات گرفته از عواقب نه چندان شیرین اعتراض ایران به لیاقتی آنها در اداره امور حج و دخالتهای نابجای آنان در امور سایر کشورهای منطقه است که جان دهها هزار مسلمان بی‌گناه را گرفته است.
در اثر دخالتهای ظالمانه حکام عربستان در امور کشورهای منطقه، اکنون خاورمیانه در آتش جنگ کینه ورزی جاهلانه آنها می‌سوزد. سوریه سال هاست شاهد ویرانی و کشتار مردم بی‌گناه خود توسط گروههای جنایتکاری است که به اسم اسلام کشتار می‌کنند، اما کوچکترین بویی از اسلام نبرده‌اند. کیست که نداند ریشه این گروههای جنایتکار در تفکرات افراطی و جاهلانه وهابیت است و سعودی‌ها منبع اصلی ترویج این تفکر هستند؟ کیست که نداند داعش ساخته و پرداخته پول و حمایت‌های سیاسی و تسلیحاتی عریستان سعودی است؟ جنگ ناجوانمردانه‌ای که اکنون در یمن جاری است و روزانه دهها زن و مرد و کودک بی‌گناه را به خاک و خون می‌کشد از دیگر نادانی‌های حکام آل سعود است. آنچه اکنون در بحرین می‌گذرد، نمونه دیگری از نادانی‌های آل سعود به شمار می‌رود و قس علیهذا.
همه اینها، نشانه‌های ایستادگی مقامات آل سعود در برابر دین مبین اسلام و شریعت بر حق محمدی (ص) است که نواده‌های نادان آل سعود بر آن پای می‌فشارند و جالب اینکه به گفته رئیس سازمان حج و زیارت ایران، سعودی‌ها در هیچیک از کنوانسیون‌های بین‌المللی و جهانی عضویت ندارند تا علیه این همه جنایاتشان بتوان علیه آنها به مرجعی بین‌المللی شکایت برد. برای مدعیان حقوق بشر و سازمان‌های بین‌المللی و کشورها و دولت‌هایی که ادعا دارند به دنبال استقرار عدالت و رعایت حقوق و بهره مندی ابناء بشراز حقوق برابر در سرتاسر جهان هستند، این لکه ننگی است که با برخوردهای دو گانه، متحدین خود را از بقیه جدا می‌کنند و جنایت‌های بیشمار آنها را نادیده می‌گیرند و در مقابل به بهانه‌های واهی علیه ملت‌های ستم دیده دیگر کشورها لشکرکشی می‌کنند تا منافع ظالمانه خود را حفظ نمایند.
http://jomhourieslami.net/?newsid=105478
ش.د9502683