(روزنامه اعتماد – 1395/11/24 – شماره 3744 – صفحه 11)
نگاه‌ها به سمت تحولات رنگارنگ در واشنگتن در سايه حضور رييس‌جمهوري جديد در امريكا معطوف شده و اين در حالي است كه پرونده سوريه در ميانه آتش‌بس شكننده و تلاش‌ها براي برگزاري مذاكرات در ژنو هر روز وارد فاز جديدتري مي‌شود. آتش‌بس با وساطت روسيه از يك سو و ميانجيگري تركيه از سوي ديگر همچنان برقرار است و مواضع داعش در الباب و نقطه‌هاي ديگر از چندنقطه مورد حمله قرار گرفته است. در اين ميان فرستاده سازمان ملل به سوريه تلاش مي‌كند مقدمات برگزاري نشست بين‌المللي سوريه در ژنو تا اواخر فوريه را فراهم كند و البته به نظر مي‌رسد كه دورنماي چندان مثبتي براي اين نشست درنظر گرفته نمي‌شود. استفان دي‌ميستورا، روز گذشته در كنفرانس مطبوعاتي مشتركي با ژان مارك آيرو، وزير خارجه فرانسه در پاريس گفت: اوضاع در غوطه شرقي دمشق خطري احتمالي عليه آتش‌بس و مذاكرات آتي ژنو است. ما با روس‌ها و تركيه‌اي‌ها صحبت كرده و از آنها خواستيم به كنترل اوضاع در آنجا كمك كنند چراكه اين مساله احتمالا به فروپاشي مذاكرات و آتش‌بس منجر خواهد شد.
دي‌ميستورا ابراز اميدواري كرد كه مخالفان سوريه تا روز يكشنبه هياتي متحد براي شركت در مذاكرات ژنو تشكيل دهند؛ هياتي كه شامل تعداد مساوي از نمايندگان سياسي و نظامي باشد. وي در اين باره گفت: من قبلا گفتم كه قطعنامه ۲۲۵۴ شوراي امنيت اختياراتي را به فرستاده ويژه مي‌دهد نه براي اينكه انتخاب كند بلكه براي اينكه تصميم نهايي را درباره ليست هيات‌ها بگيرد اما اين گزينه‌اي است كه اميدوارم مجبور به استفاده از آن نشوم.
وزير امور خارجه فرانسه نيز گفت: مساله مهم اين است كه مذاكرات ژنو داراي اعتبار باشد و تمامي طرف‌ها با حسن نيت به مذاكرات بيايند چراكه ما تجاربي نااميدكننده داشته‌ايم. سال گذشته در ژنو لجبازي نظام سوريه موجب شد مذاكرات ادامه نيابد. به نظرم در سايه اقدامات نظام سوريه نشست آتي مخالفان و نظام سوريه نااميدكننده باشد.
تاكنون ٢٠ فوريه به عنوان تاريخي براي برگزاري مذاكرات صلح سوريه در ژنو نهايي شده است اما هنوز مشخص نيست كه اين مذاكرات در اين زمان برگزار شود يا خير.
خوش‌بيني لاوروف
با وجود بدبيني‌هاي دي ميستورا، سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه نگاه خوش‌بينانه‌تري به نشست آتي صلح سوريه در ژنو دارد. لاوروف روز گذشته در مسكو گفت: سخن از تغيير در سوريه در زمينه حل و فصل بحران سوريه در آينده نزديك زود است اما شرايط فعلي براي حل بحران سوريه مناسب‌تر است و از اين رو ما بايد گام‌هاي عملي را براي حل بحران سوريه‌برداريم. ما سپتامبر گذشته به شروع اين روند نزديك بوديم اما امريكايي‌ها نتوانستند به توافقنامه‌اي كه پيش‌تر با ما به آن رسيده بودند، پايبند بمانند و اين دليلي جدي بر عدم قدرت دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور سابق بر پايبندي‌اش نسبت به شماري از پرونده‌هايي بود كه با آنها توافق كرديم، آنها همچنين هيچ كاري نكردند. ما به اين نتيجه رسيديم كه بايد گام‌هاي عملي‌برداريم لذا فرصت روابط روسيه – تركيه را مغتنم شمرديم و بر سطح وزيران دفاع دو كشور در زمينه آتش‌بس در سوريه توافق كرديم. با علم به اينكه تركيه بر تعدادي از فرماندهان ميداني (مخالفان مسلح سوريه) تاثير داشته و دارد.
الباب در يك قدمي آزادسازي
حلقه بر داعش در داخل سوريه هر روز تنگ‌تر مي‌شود. روز گذشته نيروهاي ارتش سوريه با كمك هم‌پيمانان خود كنترل روستايي در جنوب شهر الباب را كه به منزله بزرگ‌ترين پايگاه داعش در حومه حلب است به دست گرفته و به شهر الباب نزديك‌تر شدند. ديده‌بان حقوق بشر سوريه در بيانيه‌اي اعلام كرد نيروهاي دولت سوريه با حمايت نيروهاي همپيمان خود و توپخانه روسيه كنترل روستاي ابوطلطل واقع در جنوب شهر الباب، بزرگ‌ترين و آخرين مقر اصلي گروه تروريستي داعش در استان حلب را به دست گرفتند. در حال حاضر فاصله ميان نيروهاي دولت سوريه و هم‌پيمانانش از شهر الباب حدود يك و نيم كيلومتر است. طبق اين بيانيه، پيشروي نيروهاي ارتش سوريه و هم‌پيمانانش پس از عمليات نظامي نيروهاي دولت سوريه در اواسط ماه گذشته ميلادي حاصل شد. نيروهاي دولت سوريه در آن عمليات توانستند كنترل ده‌ها روستا و مزرعه واقع در محورهاي جنوب غربي و جنوب شرقي شهر الباب را به دست بگيرند.
الباب از همه سو تحت حمله قرار گرفته است. در حالي كه ارتش سوريه از جنوب اين شهر عمليات‌هاي خود را پيش مي‌برد، نيروهاي تركيه و شورشيان سوري تحت حمايت آنكارا به بخش غربي اين شهر وارد شدند و توانستند چندين پايگاه را تحت كنترل خود درآورند.
همكاري تركيه و ارتش سوريه در الباب
بي‌بي‌سي در گزارشي درباره شهر الباب نوشته است: الباب شهر چندان مهمي در سوريه نبود تا زماني كه به منطقه‌اي استراتژيك و محل نزاع رييس‌جمهور سوريه و متحدانش از يك سو و تركيه و كردهاي حزب اتحاد دموكراتيك بدل شد. در ميان اين دو نيز داعش قرار داشت، با فعاليت‌هاي مخربش و تلاش براي گسترش نفوذ از الباب به مناطق نزديك‌تر. الباب در شمال شرقي حلب قرار گرفته و گفته مي‌شود كه جمعيتي حدود ١٠٠ هزار نفر را در دل خود و ٥٠ هزار نفر را در حاشيه جا داده است. شورشيان مخالف بشار در بهار ٢٠١٢ اين منطقه را به اختيار خود درآوردند و در پايان سال ٢٠١٣ بود كه الباب به دست داعش افتاد. داعش با ورود به اين منطقه ساير گروه‌هاي شورشي را بيرون راند و از همان زمان الباب به مركز فعاليت‌هاي اعضاي خارجي داعش و خانواده‌هاي آنها بدل شده است. از همين نقطه بود كه داعش فعاليت‌هاي ارتش سوريه در حلب و ساير نقطه‌ها را هدف قرار مي‌داد. در حال حاضر شهر و حومه آن تقريبا به محاطره درآمده است. ترك‌ها از شمال و ارتش سوريه با سرعت از جنوب حلقه را بر داعش تنگ كرده‌اند. از سوي ديگر جنگنده‌هاي روسي نيز مواضع داعش در جنوب الباب را هدف قرار مي‌دهند و تضعيف فعاليت‌هاي داعش در مركز شهر هم به ترك‌ها سپرده شده است.
در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه ارتش سوريه و نيروهاي سپر فرات به رهبري تركيه براي آزادسازي الباب با يكديگر همكاري مي‌كنند و در اين منطقه از رقابت ميان اين دو خبري نيست. تركيه هدف از عمليات در شمال سوريه را ممانعت از شكل‌گيري اتحاد ميان كردها مي‌داند. نيروهاي دموكراتيك سوريه كه توسط كردها حمايت مي‌شوند پس از آنكه در ماه آگوست توانستند منبيج را از داعش پس بگيرند عزم خود را براي آزادسازي الباب جزم كردند. از همان زمان رقابت بر سر منطقه الباب ميان نيروهاي دموكراتيك سوريه و ارتش تركيه آغاز شد. در حال حاضر نه ارتش سوريه و نه تركيه از اينكه منطقه الباب به دست كردها بيفتد، راضي نيستند. در توافقي در سال ٢٠١٦ ميان روسيه و تركيه به دست آمد و ايراني‌ها نيز به آن پيوستند، تركيه كمك به شبه‌نظاميان را در ازاي حمايت‌هاي روسيه از حملات تركيه به كردها متوقف كردند.
منطقه حلب مدتي پس از توافق سه جانبه روسيه، ايران و تركيه توسط ارتش سوريه آزاد شد و اكنون به نظر مي‌رسد كه الباب را ترك‌ها در نهايت آزاد خواهند كرد. با اين‌همه تركيه براي شكست دادن داعش در الباب با مشكلات بسياري روبه‌رو است. نيروهاي اين كشور از نيمه نوامبر ٢٠١٦ با سرعت بسيار اندكي پيش مي‌روند و اين در حالي است كه در آزادسازي الباب براي تركيه منفعت‌هاي بيشتري به نسبت ارتش سوريه نهفته است و به همين دليل ترك‌ها بايد قواي بيشتري خرج كنند. با اين‌همه مشكل تركيه اين است كه شورشيان سوري كه به اين كشور در الباب كمك مي‌كنند هدف خود را در ابتدا مبارزه با دولت بشار اسد اعلام كرده بودند و نه داعش. رجب طيب اردوغان در الباب هيچ گزينه ديگري جز جنگيدن ندارد. تركيه جنگ الباب را به عملياتي حيثيتي براي خود بدل كرده است و بايد با آزادسازي اين منطقه توان نظامي تركيه را به رخ بكشد. اردوغان براي اينكه كمك‌هاي امريكا به كردهاي سوريه و همچنين نيروهاي دموكراتيك سوري را قطع كند، چاره‌اي جز برنده شدن در الباب ندارد.
بي‌بي‌سي در ادامه اين تحليل مي‌نويسد: بشار اسد رييس‌جمهور سوريه هيچ تمايلي به فعاليت‌هاي تركيه در شمال سوريه نداشت به خصوص كه اين فعاليت‌ها در كمتر از ٣٠ كيلومتري حلب پيش مي‌رفت. ارتش سوريه گمان مي‌كرد كه در نهايت الباب نيز منطقه‌اي است كه توسط سوري‌ها آزاد خواهد شد اما توافق روسيه و تركيه ظاهرا ورق را برگرداند. پس از آزادسازي الباب سوالي كه به وجود مي‌آيد، اين است كه نيروهاي روسيه و تركيه در آينده چه خواهند كرد؟ آيا ارتش تركيه اين اجازه را دريافت مي‌كند كه به سمت جنوب پيشروي‌هاي بيشتري كند و رقه را هم آزاد سازد؟ پاسخ دادن به اين سوال آسان نيست چرا كه به نظر مي‌رسد ارتش سوريه از جنوب الباب به دنبال حركت كردن در مسيري است كه بتواند مسير پيشروي ترك‌ها را سد كند.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=67979
ش.د9504066