حمله شيميايي اخير را در سوريه مي توان آزمايشگاهي براي سنجش کنش‌ها و واکنش‌هاي بازيگران منطقه اي و فرامنطقه اي دخيل در بحران سوريه دانست.
اميرحسين رجبي معمار در ايرنا نوشت:اين بار هم مانند چند حمله ي شيميايي گذشته همه چيز در‌هاله‌اي از ابهام است اما رسانه‌هاي پر تعداد محور غربي- عربي پيش از آن که شواهد ميداني و قابل اتکايي از چند و چون حادثه به دست بيايد بمباران خبري را آغاز کرده و با شيوه‌هاي مرسوم خود دولت سوريه را مسئول اين اتفاق قلمداد کرده اند.اگر کمي نسبت به چگونگي و زمان اين رخداد دقيق تر شويم، مي توانيم بخشي از اهداف و نتايج اين فضاسازي رسانه‌اي را بهتر درک کنيم. در سال 2013 و پس از اولين حمله شيميايي در مناطقي نظير غوطه شرقي دمشق با ميانجيگري روسيه، سوريه تمامي جنگ افزارهاي شيميايي خود را که البته جنبه بازدارندگي در برابر رژيم صهيونيستي هم داشت به بازرسان سازمان ملل تحويل داد.با اينکه اين اتفاق زير نظر آمريکايي‌ها رخ داد اما آنان به فراخور شرايط متغير بحران سوريه هر چند وقت يک بار موضوع سلاح‌هاي شيميايي را مطرح مي کنند.همزماني تقريبي اين حمله شيميايي با سه رخداد مهم داخلي، منطقه اي و فرامنطقه اي حائز اهميت است:
در عرصه داخلي و ميداني بحران سوريه از اوايل فروردين سال جاري حمله گسترده اي به رهبري جبهه‌النصره و همپيماني بخش بزرگي از مخالفان مسلح به اصطلاح ميانه رو در منطقه ي حما شکل گرفت. اين حمله بسيار سنگين بود و در ابتدا پيشروي‌هايي هم از سوي معارضان صورت گرفت اما نيروهاي ارتش سوريه به همراه متحدان خود توانستند تروريست‌ها را به عقب رانده و مواضعشان را تثبيت و آماده ضد حمله عليه دشمن شوند. از آنجا که اين حمله از سوي معارضان شروع شده بود حق پاسخگويي براي نيروهاي مسلح سوريه محفوظ بود. در اين بخش از نبرد هم مانند آزادسازي حلب و پاکسازي ديگر مناطق پيرامونيِ آن دست برتر از آن نيروهاي مقاومت بود و هر چند که رسانه‌هاي جريان معارضان جنگ تبليغاتي عظيمي به راه انداختند و با دست آويز قرار دادن حمله به شرق دمشق تلاش کردند تا نشان دهند موقعيت پايتخت در خطر است اما در نهايت اين نيروهاي سوري بودند که توانستند ضمن دفع حمله ي معارضان، به پيشروي هم بپردازند .
در عرصه منطقه‌اي کنفرانس اتحاديه عرب در اردن بدون هيچ دستاورد مشخصي و با رفتار سرد سران عرب با يکديگر به پايان رسيد. ترک محل نشست از سوي السيسي ، رييس جمهوري مصر، هنگام سخنراني امير قطر اوج تشتت و ازهم‌گسيختگي سازماني را نشان داد که قرار بود صداي واحد کشورهاي عربي و نهاد اصلي ستيز آنان با رژيم صهيونيستي و زمينه ساز آزادسازي قدس باشد. به همين شکل اين نشست نتوانست پيرامون بحران سوريه هم به نتيجه گيري برسد يا اقدام قابل تاملي انجام دهد.اما آنچه در عرصه بين‌المللي در جريان بود بيش از همه سبب نگراني شيوخ کشورهاي عرب حاشيه خليج فارس و به ويژه عربستان به عنوان حامي اصلي جريان معارضه با دولت قانوني سوريه شد. به اين ترتيب که تنها چند روز پيش از حمله شيميايي منطقه خان شيخون سوريه، چند تن از مقامات ارشد دولت ايالات متحده آمريکا به صراحت اعلام کردند که سرنوشت بشار اسد را مردم سوريه رقم خواهند زد و آنان علاقه‌اي به دخالت در اين مورد ندارند.
اين اظهار نظر همچون آب سردي بود که بر سرِ کشورهاي حامي تروريست‌ها در سوريه ريخته شد چرا که آنان اميدوار بودند دولت جمهوريخواه آمريکا بتواند بحران سوريه را به نحوي که به رفتن اسد از قدرت بينجامد پايان دهد. بدين شکل بخش بزرگي از طرح ريزي اين کشورها به بن بست رسيده و سرمايه گذاري آنان بر روي مواضع دونالد ترامپ بي نتيجه مي ماند. درست در چنين شرايطي بود که حمله‌ي شيميايي مشکوک که هنوز هيچ تحقيق و بررسي بين المللي و بي طرفانه اي در موردش صورت نگرفته است به وقوع پيوست. چنين اتفاقي مي توانست در هر سه محور ياد شده تحولاتي را به سود محور غربي- عربي به شکل زير رقم بزند:
در عرصه ميداني با بزرگنمايي شديد حمله شيميايي و جوسازي و ايجاد بمب خبري، دستاوردها و پيروزي‌هاي ارتش سوريه در برابر تروريست‌ها به حاشيه رفته و عملاً برد خبري چنداني پيدا نکرد و در مقابل، معارضان بهانه خوبي براي سرزنش دولت سوريه و اتهام زني به ارتش پيدا کردند و به بازسازي روحيه‌ي شکست خورده‌ي خود پرداختند.
در حوزه منطقه اي نيز اين اتفاق کشورهاي همپيمان يا همدل با سوريه را در انزوا قرار داده و اينگونه وانمود مي شود که آنان هم در اين جنايت شريک اند و بايد پاسخگو باشند. اين اقدام هزينه هواداري از دمشق را براي اين کشورها افزايش داده و وجهه آنان را در جامعه جهاني خدشه دار مي سازد. اين ترفند البته نمي تواند معادلات ميداني را به زيان دولت سوريه دگرگون کند اما در هر حال از بعد حقوق بشري مي تواند اثرگذار باشد. در نهايت در بعد بين المللي هدف نهايي و اصلي کشورهاي حامي تروريست‌ها در سوريه يعني به ميان کشيدن پاي آمريکا در جنگ داخلي سوريه هرچند به شکل محدود محقق شد. ترامپ با توجه به فشارهاي داخلي و خارجي که به سبب نزديکي با روسيه و اظهار نظر‌هايش در مورد سوريه متحمل شده بود، حمله خان شيخون را زمينه مناسبي ديد که با يک تير دو نشان بزند هم خود را تا حدودي از زير بار فشار‌ها خارج کند و هم قدرتنمايي کرده و نشان دهد که آمريکا هنوز توان اقدام نظامي را عليه اهداف مشخصي در خاک سوريه دارد.
حمله موشکي به پايگاه هوايي الشعيرات را در استان حمص سوريه مي توان با همين ديدگاه تحليل کرد. استقبال شديد سران عربستان، ترکيه و رژيم صهيونيستي از اين اقدامِ خلاف مقررات بين المللي به خوبي نشان دهنده ي اهداف پشت پرده‌ي آنان از حمله شيميايي شهرک خان شيخون است. مي توان گفت زمانبندي حمله شيميايي کاملا شک برانگيز بوده و با توجه به پيامدها و تحولاتي که در پس اين اتفاق رخ داد بايد به شدت نسبت به تکرار چنين سناريو‌هايي در آينده نگران بود. جريان سازي‌هاي گسترده خبري رسانه‌هاي پر شمار جريان معارضان مي تواند از کاه کوه ساخته و واقعيت را به کل وارونه نشان دهد.تلاش گسترده اي در جريان است تا محور مقاومت را در مناطق خاصي درگير نبرد‌هاي فرسايشي کرده و در مقابل روند آزادسازي رقه و همچنين سرنوشت مناطق شمالي سوريه را بدون حضور دولت سوريه به سرانجام رسانده و طرح تجزيه اين کشور را عملي کند. هوشياري محور مقاومت در اين باره از اهميت فوق العاده‌اي برخوردار است.
از سويي، نويسنده و کارشناس سياسي عراقي در واکنش به حمله اخير موشکي آمريکا به پايگاه هوايي الشعيرات در سوريه گفت : آمريکا با تضعيف سوريه در صدد صدور تروريسم به اروپا است.هاشم الکنديا افزود که سوريه طي سنوات گذشته سد محکمي در برابر نفوذ تروريسم از طريق اراضي اين کشور به ترکيه و از آنجا به اروپا بوده و آمريکا با تضعيف سوريه درصدد صدور تروريسم به قاره اروپا است و بايد اروپايي‌ها اين حقيقت را دريابند.وي يکي ديگر از اهداف حمله موشکي به سوريه را تضعيف محور مقاومت و بازدارندگي در برابر آمريکا و دولت‌هاي همپيمان با واشنگتن دانست و گفت:آمريکا از طريق حمايت از تروريست‌ها مي خواهد دولت و ملت سوريه را به زانو در آورد. وي در خصوص علت هدف قرار گرفتن پايگاه هوايي الشعيرات گفت:درحال حاضر نيروي هوايي سوريه مهمترين ضربات را به باندهاي تروريستي وارد مي کند، بويژه اين که روسيه از حجم پروازهاي خود به دليل درگير شدن در مذاکرات صلح کاسته است.
اين کارشناس سياسي عراقي افزود:نيروي هوايي سوريه به دليل حملات کارآمدي که بر باندهاي تروريستي وارد مي کند، در آستانه تعيين سرنوشت جنگ در سوريه بود و باندهاي تروريستي به شدت در موضع ضعف قرار گرفته بودند و بر همين اساس آمريکا نيروهاي هوايي سوريه را هدف قرار داد.به گفته وي، علاوه بر همه اين‌ها آمريکا از طريق اين تجاوز نظامي، درصدد از کار انداختن نيروي موشکي زمين به هواي سوريه بود که در هفته‌هاي اخير بويژه بعد از سرنگون کردن جنگنده اسراييلي، نقطه عطفي در اين جنگ ايجاد کرده بود .هاشم الکندي افزود: موشک‌هاي پيشرفته سام از نوع «اس 200» ادعاهاي اسراييلي‌ها را در خصوص عدم توانايي هيچ سلاحي براي هدف قرار دادن جنگنده‌هاي اين رژيم، بعد از سرنگون کردن جنگنده اسراييلي در آسمان سوريه، نقش برآب کرد.
به گفته وي، حمله به پايگاه هوايي الشعيرات وجود محور آمريکايي – صهيونيستي و دولت‌هاي وابسته به آن در منطقه را آشکار کرد و براي همين اسراييلي‌ها و کشورهاي وابسته در منطقه، از اين حمله بطور گسترده استقبال کردند و بعيد نيست که اين محور درصدد مقابله با محور مقاومت و بازدارندگي باشد .الکندي با اشاره به محکوميت‌هاي گسترده جهاني با اين حمله آمريکايي‌ها افزود:واشنگتن با نقض حاکميت يک کشور،مقررات سازمان ملل و شوراي امنيت را نيز زيرپا گذاشته و مي خواهد دوباره يکه تاز منطقه باشد.اين کارشناس سياسي عراقي تاکيد کرد:اين تجاوز نظامي در واقع در حمايت از تروريسم و ادامه حيات آن و فراهم کردن پوشش حمايتي براي جنگنده‌هاي صهيونيستي که مي خواهند به دولت و ملت سوريه تعرض کنند، صورت گرفته است.وي خاطر نشان کرد:تجاوز نظامي اخير عليه سوريه، دونالد ترامپ رييس جمهوري آمريکا را رسوا کرد و واشنگتني که مدعي مبارزه با تروريسم بود، اکنون کاملا آشکار شده است که در کنار تروريسم ايستاده و عليه ملت سوريه مي جنگد.
در اين حال، «عبدالباري عطوان» سردبير روزنامه فرامنطقه اي راي اليوم و تحليلگر مشهور عرب درخصوص تاييد حمله ترامپ به سوريه از سوي سران کشورهاي مرتجع عرب ضمن مقياس آن با جنگ آمريکا در عراق و ليبي نوشت: اعجاب و کف زدن‌هاي کشورهاي عربي براي رئيس جمهور جديد آمريکا طولاني نخواهد بود.وي در سرمقاله اين روزنامه نوشت: دونالد ترامپ با حمله به پايگاه هوايي الشعيرات سوريه در استان حمص که به کشته شدن شمار زيادي از غيرنظاميان از جمله 30 کودک انجاميد به يک قهرمان در نزد کشورهاي عربي بخصوص کشورهاي عرب حاشيه خليج که باراک اوباما رئيس جمهور پيشين آمريکا را ناتوان از آن مي ديدند، تبديل شد.
وي افزود: اين کشورها (عرب‌هاي مرتجع) بر اين باور بودند که رئيس جمهوري جديد آمريکا فرد شجاعي است که توازن قوا در جبهه‌هاي جنگ سوريه را تغيير خواهد داد و بشار اسد رئيس جمهوري سوريه را برکنار خواهد کرد،همانطور که جرج بوش پسر رئيس جمهور سابق آمريکا صدام و رژيم بعث را در چنين روزهايي در 9 آوريل 14 سال قبل برکنار کرد؛اما رئيس جمهوري کنوني آمريکا تا آن حد نرفت و اين طيب خاطر را براي همپيمانان خود ايجاد نکرد و حملات او تکرار نشد چرا که عواقب آنها سنجيده شد يا اينکه دولت آمريکا از نتايج اين اقدام بي پروايانه بيم دارد.
عطوان ادامه داد: بيشتر رسانه‌هاي عربي - صهيونيستي پس از حمله (تجاوزکارانه)آمريکا به سوريه بسيار از آن تمجيد کرده و حتي برخي ناظران اسرائيلي گفتند:ترامپ با اين حمله ثابت کرد که از ولاديمير پوتين و دستگاه اطلاعاتي او (ک گ ب) ترسي ندارد. اين هماهنگي عربي - اسرائيلي که در سطح سياسي و اقتصادي در نهان وجود داشت حال خود را به وضوح نشان مي دهد.وي مي نويسد:مقام‌هاي روسيه در مقابل حمله ترامپ سکوت و خويشتنداري اتخاذ کرده و سخني درباره چگونگي پاسخگويي به اين حمله نمي گويند، اما بيانيه مشترک ايران و روسيه اعلام شد و دو کشور در آن تاکيد کردند که تجاوز آمريکا به سوريه در بامداد جمعه خطوط قرمز را زيرپا گذاشته و افزودند: با قدرت به اين تجاوز پاسخ خواهيم داد و روسيه و ايران هرگز اجازه هيمنه آمريکا بر جهان را نخواهند داد.
سردبير رونامه راي اليوم مي افزايد:وزارت دفاع روسيه به نقطه اي اشاره کرده که قابل تامل است مبني براينکه آمريکا با 59 موشک تام‌هاوک هواپيماها و انبار تسليحات سوريه را در پايگاه الشعيرات هدف حمله قرار داد با اين توجيه که حمله شيميايي به خان شيخون از اين پايگاه صورت گرفته، اما چرا پس اين گازهاي شيميايي و سمي در پايگاه هوايي الشعيرات پس از منفجر شدن آنها منتشر نشد؟هيچ کس پاسخ اين سوال را نخواهد داد چرا که اين سوال متوجه آمريکا و اروپايي‌ها و برخي کشورهاي عربي که هواپيماهاي سوريه را متهم به حمله شيميايي به جنوب ادلب کرده اند، است، اما آنها هيچ جوابي در قبال آن ندارند.
تحليلگر مشهور عرب در ادامه مي نويسد، به ياد مي آورم زماني که ژنرال کالين پاول وزير سابق خارجه آمريکا در جلسه شوراي امنيت سازمان ملل متحد تصاوير و اسنادي را براي توجيه تجاوز پيش روي خود به عراق را به همه جهان نشان داد.من به عنوان تحليلگر عرب در آن زمان تاکيد داشتم که وي دروغ مي گويد چرا که همه سلاح‌هاي شيميايي در عراق به دست بازرسان بين المللي از بين رفته بود و نسبت به عواقب حمله آمريکا به عراق هشدار دادم و کشورهاي عربي نيز در آن زمان تا حدودي با اين حمله مخالف بودند.
پاول اين شجاعت را داشت که پس از جنگ عراق در شبکه تلويزيوني سي ان ان ظاهر شد و از جهان به دليل اين اشتباه دردناک و تاسف بار عذرخواهي کند و اقرار کرد که سازمان جاسوسي آمريکا تصاوير جعلي و گزارش‌هاي غلط به او داده بود تا براي توجيه حمله به عراق به آنها استناد کند و همچنين اوباما نيز از حمله به ليبي عذر خواهي کرد و اعلام کرد که اين بدترين تصميمي بود که در زمان رياست جمهوري خود اتخاذ کرده است و نيز معلوم شد که کسي که آن تصاوير و اسناد را از عراق فراهم کرد کسي بوده به نام ‘رافد الجنابي’ که سازمان اطلاعات آمريکا با همکاري احمد چلپي او را عضو گيري کرده بود.عطوان مطلب خود را اينگونه پايان مي دهد که آيا دونالد ترامپ نيز زماني که حقيقت مشخص شد که چه کسي از سلاح شيميايي استفاده کرد عذرخواهي خواهد کرد؟ آيا کساني که براي شجاعت او کف زده و نژادپرستي او را در قبال مردم سوريه در فرمان ضد مهاجرتي او، فراموش کردند عذرخواهي خواهند کرد؟ مانند هميشه انتظار جوابي از کسي نداريم، همانطور که توقع عذرخواهي از برخي عراقي‌ها و ليبيايي‌ها که حقيقت را دير افشا کردند، نداشتيم .
ش.د9600195