شاید بتوان با تامل در سیاست های پیش گرفته شده، سخنان و تصمیمات کنونیِ سران ابر قدرت‌های دنیا، چشم اندازی از کنش‌های احتمالی‌شان در آینده را پیش بینی کرد. اما در این میان، روس ها مستثنی هستند و در صفحه شطرنج جهانی، نمی توان از سیاست های ماخوذه و تصمیمات کنونی شان برآیندی گرفت و به پیش بینی حرکت بعدی‌شان پرداخت. نمی‌توان دریافت که در اتاق‌های طلایی کاخ کرملین چه می گذرد که خروجی آن از یک سو گسترش هر چه بیشتر روابط تجاری - نظامی با ایران است و از دیگر سو حکمران آن، با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اشغالگر دیدارهای متعدد برگزار می‌کند!
مردان کاخ کرملین روز پنج شنبه در یک اقدام غیر منتظره جهان را در بهت و حیرت فرو گذاردند. وزارت خارجه روسیه بیانیه‌ای بر روی سایت خود منتشر ساخت که برای مدتی دوستان و دشمنان مسکو را به اتفاق متعجب کرد. اطلاعیه‌ای که در آن گفته شده است مسکو بخش شرقی قدس را به عنوان پایتخت «دولت آینده فلسطین» به رسمیت می‌شناسد و همچنین بخش غربی قدس را پایتخت رژیم غاصب اسرائیل خوانده است. این بیانیه بدان معناست که روسیه علاوه بر به رسمیت شناختن دشمن درجه اول ایران، بیت المقدس را که به مدت 70 سال محل مناقشات میان اسرائیل و فلسطین بوده است، به دو قطب تقسیم کرده و بخش غربی آن را متعلق به اسرائیل غاصب دانسته است. اقدامی بی‌سابقه که تاکنون هیچ یک از متحدان اسرائیل از جمله آمریکا دست به آن نزده‌اند.
اورشلیم یا بیت‌المقدس
از نگاه متحدان فلسطین، بیت المقدس است و از منظر دوستان اسرائیل، اورشلیم. قدس هم خوانده می‌شود. از سال 1948 که اسرائیل اعلام موجودیت کرد، بیت‌المقدس محلی شد برای مناقشات میان فلسطینی‌ها و یهودیان ساکن در آن و هر یک از این دو کشور، قدس را پایتخت خود دانسته‌اند. قطعنامه ۱۸۱ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد حکومت آینده فلسطین مقرر کرد تا قدس برای یک دوره 10 ساله تحت کنترل هیچ‌کدام قرار نگیرد و با یک رژیم ویژه بین‌المللی با نظارت سازمان ملل متحد اداره شود. اما این طرح هیچگاه اجرایی نشد. پس از پیروزی اسرائیل در سال 1967 در جنگ6 روزه با 5 کشور عرب زبان مصر، سوریه ، اردن و عراق، رژیم صهیونیستی که پیش از آن بر بخش غربی بیت المقدس سلطه داشت و بخش شرقی آن از آن اردن بود، توانست شرق اورشلیم را نیز تصاحب کند و بیت المقدس را پایتخت خود اعلام نماید.
اما شورای امنیت سازمان ملل در قطعنامه شماره 476 خود اظهار داشت که کسب مالکیت یک سرزمین با زور غیرقابل قبول است و از همین روی، رژیم صهیونیستی نمی‌تواند قدس شرقی را تصاحب کند و هیچ یک از کشورها هم اجازه تاسیس مراکز دیپلماتیک در اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل را ندارند. با این وجود رژیم صهیونیستی با شهرک‌سازی‌های خود بیت المقدس را مرکز اصلی اسرائیل می‌دانست. جایی که تا به امروز مقر درگیری‌های میان کشور فلسطین و رژیم غاصب صهیونیستی است.
... مدد حکمرانان تل آویو شتافته‌اند و قسمت غربی اورشلیم را که از دیرباز تحت تصرف اسرائیل بود، پایتخت رژیم صیهونیستی نامیدند.
سه دیدار تنها در یک سال
سه دیدار دو جانبه تنها در طول یک سال! ملاقات‌های متعدد پوتین و نتانیاهو، در حالی که در میانه‌های آن روس‌ها به حمایت کلی از سیاست‌های حکومت های ایران و سوریه می‌پرداختند و در خلال دیدارهای مکررشان با اسرائیلی‌ها، به کشورمان سفر می‌کردند و با تهران در سوریه به همکاری های گسترده می پرداختند، محلی از اعراب نداشت اما به خاطر شرایط ویژه منطقه همواره از آن چشم پوشی می شد، اما تقدیم قدس غربی به رژیم اشغالگر را می‌توان چشمکی دانست از سوی پوتین به نتانیاهو که از تعمیق روابط این دو کشور گواهی می دهد و نشان از همکاری‌های مسکو- تل آویو در آینده‌ای نه چندان دور دارد و در نهایت اینکه روس‌ها یک به یک تخم‌مرغ‌هایشان را از سبد متحدان فعلی‌شان برمی‌دارند و آنها را در زنبیل دشمنانِ دوستان امروزشان می‌چینند.
چراکه تا به امروز روسیه نخستین کشوری در تاریخ بوده است که بخش غربی بیت المقدس را به شکلی دیپلماتیک به رسمیت شناخته است. حتی متحدان اروپایی و آمریکایی اسرائیل نیز به دلیل تبعیت از قطعنامه شورای امنیت از این کار امتناع ورزیده‌اند. با وجود آنکه روسای جمهور ایالات متحده برای به دست آوردن آرای یهودیان ساکن آمریکا همواره در تبلیغات پیش از انتخابات وعده انتقال سفارتخانه هایشان از تل آویو به اورشلیم را داده‌اند اما هیچ کدام قول‌شان را به فعل تبدیل نکرده‌اند. در عوض مسکو، در به رسمیت شناخته شدن اورشلیم غربی به عنوان پایتخت اسرائیل، پیش قدم شده است!
پیشگام در به رسمیت شناختن موجودیت!
در این باره علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه شهید بهشتی پیرامون چرایی پیش قدم شدن روس‌ها در به رسمیت شناختن قدس غربی به عنوان پایتخت اسرائیل اظهار داشت: باید در نظر داشت که روسیه نخستین کشوری بود که در اصل موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت. در آن زمان دلیل خاصی برای این اقدامش وجود نداشت و خودش علت این به رسمیت شناختن را اینگونه عنوان کرده بود که بیشتر مهاجرنشین‌های اسرائیل یا متعلق به روسیه بودند یا اروپای شرقی و از همین روی، یک نوع همدلی و هم‌سازی با اسرائیل انجام داد و نمی‌خواست که اسرائیل را به عنوان کشوری که دارای حامیان برجسته و قدرتمند جهانی است، از خود دور نگاه دارد و به نوعی نمایش قدرت داد.
حرکتی منطبق بر نیازهای روز!
وی افزود: روسیه؛ با توجه به روابط نزدیکی که با کشورهای عرب در همان زمان داشت این کارش نشان دادن آن بود که او در مسیر حوادث تاریخی مطابق نیازهای روزش حرکت می‌کند. من به خاطر می‌آورم که وقتی روسیه به عنوان نخستین کشور، اسرائیل را به رسمیت شناخت، تعجب‌های فراوانی را برانگیخت با توجه به اینکه اسرائیل محصول توافق آمریکا و انگلیس بوده است و با توجه به اختلافاتی که میان این دو کشور و شوروی وجود داشت، چگونه شوروی اولین کشوری بوده است که موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخته است. به همین دلیل است که روسیه همواره خود را به عنوان یک ابر قدرت جهانی در مسیر تحولات بین‌المللی قرار می‌دهد. الان هم به عنوان یک بازیگر قدرتمند ناچار بوده تا قدس غربی را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد که البته به نظر من دست به کار اشتباهی زده و از پوتین بعید بود که اقدام به چنین کاری کند.
توافقات پنهانی
این تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: در آخرین اجلاس رهبران کشورهای عربی در اردن قرار بر این شد که اگر اسرائیل به مرزهای سال 1967 بازگردد و شهرک سازی‌ها را متوقف سازد، آنها با بازگشتن پایتخت اسرائیل به بیت المقدس مخالفت نکنند و در آن اجلاس هم درباره آن سکوت اتخاذ کردند و صحبتی پیش نیامد و این سکوت نشان از اعلام رضایت این کشورها برای تبدیل بیت المقدس به پایتخت اسرائیل بوده است. روسیه هم برای اینکه از این جریان عقب نماند دست به چنین اقدامی زده است. دیدار خانم ترزامی در روزهای اخیر با پادشاه عربستان سعودی و عمان و همین طور حضور پادشاه اردن در آمریکا همگی حاکی از آن است که درباره آینده مسئله فلسطین و اسرائیل توافقاتی پنهانی صورت گرفته که هنوز بحث انتقال پایتخت اسرائیل مطرح نشده است اما به نظر می‌رسد که این پیش دستی روس‌ها به این دلیل است که می‌خواهند از کشورهای دیگر عقب نمانند و از همین روی، از همین الان می‌توانیم پیش بینی کنیم که حادثه انتقال پایتخت اسرائیل در حال رخ دادن است و متاسفانه کشورهای عربی هم بر روی آن اتفاق نظر دارند.
بیگدلی خاطرنشان کرد: خود نتانیاهو هم به نوعی اعلام کرده است که درصدد تخریب شهرک‌های اسرائیلی است. البته هنوز بحث بازگشت به مرزهای 1967 مطرح نیست چون شرطش این است که فلسطین اسرائیل را به عنوان دولت یهودی به رسمیت بشناسد که این هم برای فلسطین مشکل است. یکی از موضوعات بسیار مهمی که اکنون در دیپلماسی بین‌المللی مطرح است، حل و فصل مشکل فلسطین و اسرائیل است و به نظر می‌رسد که به زودی این مسئله حل می‌شود و اسرائیل هم می‌تواند به بازارهای تجاری عرب به صورت آشکارا وارد شود.
اسرائیل بازار مطلوب روس‌ها
این استاد دانشگاه در خصوص منفعت اقتصادی روسیه از برقراری روابط با اسرائیل عنوان کرد: با توجه به اینکه روسیه در تحریم اتحادیه اروپاست، به دنبال بازارهای جدیدی می‌گردد. چون وضعیت اقتصادی روسیه وضعیت مطلوبی نیست و ناچار است که به دنبال هر بازاری بگردد تا به اقتصادش رونق دهد ضمن اینکه اکثریت جمعیت رژیم اشغالگر یا متعلق به روسیه هستند یا به اروپای شرقی و همگی هم زبان روسی را به خوبی بلد هستند. بنابراین اسرائیل می‌تواند بازار مطلوبی برای کالاهای روسیه باشد.
هم خدا و هم خرما
تهران، مسکو، تل آویو؛ مثلثی است که در راس آن روس‌ها ایستاده‌اند و دو ضلع مقابل را ایرانی‌ها و اسرائیلی ها تشکیل می‌دهند. این مثلث از این مهم حکایت می‌کند که کرملین، هم خدا را می‌خواهد و هم خرما را. چراکه از یک سو مسکو در حال گسترش و همچنین تعمیق روابط خود با اسرائیل است و از دیگر سو مراودات تجاری و نظامی عظیمی نیز با ایران دارد. به طوری که در سفر نوروزی حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان قریب به ١۴ سند همکاری میان مقام‌های ارشد دو کشور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، قضایی و حقوقی و علمی و فرهنگی امضا شد. اما از طرف دیگر مسکو ؛ دشمن درجه اول ایران را نه تنها به رسمیت شناخته که سند منطقه مورد مناقشه 70ساله فلسطین و رژیم صهیونیستی را هم به نام اسرائیل زده است. رفتاری که می‌توان آن را عبور از خطوط قرمز ایران نامید. علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل بر این باور است که روس‌ها بر اساس منافع ملی خود حرکت کرده‌اند.
او در این باره به خبرنگار آفتاب یزد می‌گوید: «ایران اکنون مسئله مهم‌تری با روس‌ها دارد، آن هم سوریه است. ضمن اینکه از خاطر نباید برد که هر کشوری به دنبال تامین منافع ملی خود است و بنابراین ما نمی‌توانیم روسیه را تحت فشار قرار دهیم که چرا با اسرائیل رابطه برقرار کرده.» وی ادامه می دهد: «از دیگر سو اینکه روسیه همکار مطلوب برای ایران در زمینه سیاست و اقتصاد بین‌الملل نیست و به زودی جایگاه خود را تغییر می‌دهند و دلبستگی‌ای که ایران به روسیه پیدا کرده است به حق نیست و خیلی جای امیدواری ندارد چرا که روسیه شرکت استراتژیک قابل اعتمادی نیست، بنابراین مثلثی که شما ترسیم کرده‌اید شاید در این ارتباط صحیح نباشد، چون ما با روسیه در مسئله سوریه دارای منافع مشترک بوده و زد و بندهایی داریم و سفر آقای روحانی هم به مسکو به خاطر این بود که روسیه ما را دور نزند چون بارها نشانه‌هایی از این دورزدن‌ها دیده می‌شد مثل نزدیکی پوتین به اردوغان که ما را مقداری نگران کرده بود از اینکه روسیه درحال جای گذاشتن ماست و سفر آقای روحانی در ایام نوروز به مسکو هم به همین دلیل بود تا روسیه ما را دور نزند و پوتین تضمین بیشتری به ما بدهد.»
سکوت اصولگرایان
آنچه در این میان مبهم می نماید، عدم واکنش برخی سیاسیون است. اینکه چطور تا به حال هیچ یک از کنشگران سیاسی ایران به موضوع به رسمیت شناخته شدن پایتخت اسرائیل توسط روسیه واکنشی نشان نداده اند. به خصوص آنکه اردوگاه اصولگرایی که خود را حامی منافع ملی می پندارد و سیاست های ماخوذه ابرقدرت های دنیا در برابر اسرائیل را محکوم می کند، صدای اعتراضی خارج نشده است.
در همین راستا علیرضا رحیمی ، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی در پاسخ به این سوال خبرنگار « آفتاب یزد» که واکنش ایران نسبت به رسمیت شناخته شدن قدس غربی به عنوان پایتخت اسرائیل از جانب روسیه چه خواهد بود، اظهار داشت: روابط نزدیک تل آویو- مسکو جزو روابط راهبردی روسیه اعلام شده است منتها روس‌ها در مناسبات خود با تهران و مجموعه کشورهای اسلامی دارای خطوط قرمز هستند، بنابراین خط قرمزها را نباید به منصه فراموشی بگذارند. خط قرمز جمهوری اسلامی ایران رژیم غاصب صهیونیستی است که قطعا مسکو باید این ملاحظات را در مناسباتش با تهران در نظر بگیرد و به هر حال این اقدامی که اخیراً مسکو انجام داد یک نکته بسیار منفی و سیاهی در مناسبات مسکو خواهد داشت.
مسکو بی‌احترامی کرده است
وی افزود: به هر حال واکنش ایران با توجه به اینکه محور روابط مسکو و تهران محور روابط اقتصادی، دفاعی و نظامی است در حوزه سیاسی جمهوری اسلامی ایران باید واکنشی درخور و موثر نشان دهد. به نحوی که مسکو ملاحظات سیاسی ایران را در سطح بین‌الملل و همچنین در چارچوب قانون اساسی ایران مدنظر قرار دهد. آن چه که حائز اهمیت است احترام متقابل به خصوص در حوزه مناصبات سیاسی و محترم شمردن چارچوب‌های اساسی طرفین، یک اصل اساسی و مهم است که طرفین باید مدنظر قرار دهند حتی اگر روسیه به دنبال منافع اقتصادی در روابط راهبردی با ایران است ملاحظات سیاسی را نباید به نحوی انجام دهد که موجب شکنندگی روابطش با کشورمان شود.
سفیر باید احضار شود
این نماینده فراکسیون امید در خصوص اینکه تاکنون هیچ یک از مقامات رسمی نسبت به بیانیه وزارت خارجه روسیه واکنشی نداشته اند، اظهار داشت: حداقل کاری که می‌توان کرد، اعلام انزجار از به رسمیت شناختن رژیم غاصب صهیونیستی است به خصوص اعلام تذکر نسبت به بی‌احترامی به مسلمانان با به رسمیت شناختن قدس غربی به عنوان پایتخت اسرائیل. انتظار می‌رود که وزارت امور خارجه به بیان تذکر بپردازد و سفیر روسیه را احضار نماید و به ایشان تذکرات لازم داده شود.
سکوت انتخاباتی اصولگرایان
رحیمی در پاسخ به این پرسش که چرا جناح راست و رسانه‌هایشان به این اقدام روسیه نپرداخته اند، اظهار داشت: انتظار این بود که هم نیروهایی که توجه‌شان معطوف به مسائل ارزشی است، نسبت به این اتفاقی که توهین به جهان اسلام و نه فقط جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، واکنش لازم را نشان دهند و به همان نسبت که در خصوص مسائل امر به معروف و نهی از منکر در شهرستان‌ها حساسیت نشان می‌دهند، حداقل نسبت به این توهین واضح یک موضع‌گیری آشکار داشته باشند. این سکوت‌شان را می‌توان ناشی از توجه‌شان به انتخابات ریاست‌جمهوری و بازی‌های سیاسی و جناحی داخلی دانست که باعث بی توجهی‌شان به مسائل بین‌المللی شده است.
http://aftabeyazd.ir/?newsid=68760
ش.د9600327