تحلیلگران معتقدند: «روسیه به بالکان همچون یک «لانه زنبور» می‌نگرد که با هر تکان آن، بحرانی جدی برای اتحادیه اروپا و ناتو ایجاد خواهد شد و روسیه می‌تواند از آن به عنوان یک برگ برنده در مذاکره با غرب استفاده کند.» و این یعنی مشکل اصلی اروپا برخلاف آنچه این روزها در اخبار دست به دست می‌شود «کم بودن بودجه‌های دفاعی ناتو» یا تزلزل در پیمانی موسوم به«آتلانتیک شمالی» نیست! بلکه چالش اصلی اروپا درونی و در محدوده اتحادیه اروپایی است.
نقش محوری آلمان در اتحادیه اروپا و ناتو
وزیر دفاع آلمان معتقد است: «افزایش دو درصدی بودجه دفاعی آلمان در سال‌های آینده تنها شامل سهمیه ناتو نمی‌شود». او بر این مهم تاکید دارد که «ماموریت‌های صلح سازمان ملل، اجرای تعهدات اروپایی و سهم آلمان در مبارزه با داعش» نیز از جمله مواردی است که هزینه آنها از بودجه دفاعی دولت آلمان پرداخت می‌شود. اورزولا فن در لاین با اشاره به ادعای توئیتری ترامپ، یادآور می‌شود: «محدودکردن تعهدات مالی آلمان تنها به تامین هزینه‌های ناتو «نادرست» است.»
وقتی مجموعه واکنش‌های «اورزولا فن در لاین»، وزیر دفاع آلمان که در واکنش به ادعای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر اینکه آلمان مبالغ هنگفتی به ناتو بدهکار است را در کنار این سخن تیلرسون که گفته «اعضای ناتو باید همه منابع مالی و دیگر امکاناتی را که برای انجام ماموریت‌های خود در جاهایی مانند عراق و سوریه لازم است، در اختیار داشته باشد.» قرار دهیم آنگاه به یک مسئله خیلی مهم نزدیک خواهیم شد و آن اینکه آلمان نه تنها بدهکار بودن خود را رد کرده بلکه تاکید بر این نکته قابل تامل دارد که بودجه دفاعی آلمان تنها به تامین هزینه‌های پیمان ناتو محدود نخواهد شد و این یعنی پیمانی موسوم به «آتلانتیک شمالی» دیگر به عنوان یک دغدغه اساسی نمی‌تواند نزد برخی کشورهای اروپایی با توجه به تزلزل ایجاد شده در این اتحادیه بعد از خروج بریتانیا مطرح باشد!
نگاه روسیه به ناتو از پنجره بالکان!
کافی است باور کنیم «روسیه به عنوان میراث‌دار قدرت در شوروی سابق، همچنان به‌دنبال جای پایی در بالکان است.» تلاشی که اکنون با تعلل حاکم در میان اعضای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به ثمر نشسته و این فرصت را به مسکو داده است تا نفوذ خود را دوباره در این منطقه گسترش دهد. از سویی دیگر، ثبات بالکان موضوع داغ و مورد علاقه پوتین در جلسه‌هایش با اعضای شورای امنیت روسیه در سال‌های اخیر بوده است! مسئله‌ای که رئیس شورای امنیت این کشور نیز تاکید کرده این موضوع از اولویت‌های مسکو است! پیشتر به این موضوع اشاره کرده بودیم که اتحادیه اروپا با خروج انگلستان بر سر یک دوراهی از یک سو ویران‌کننده و از سویی دیگر تعیین‌کننده قرار دارد! بدین معنا که خروج انگلستان می‌تواند اتحادیه اروپایی را منسجم‌تر، متحدتر و یکپارچه‌تر کند یا اینکه این خروج می‌تواند شکافی عمیق در این اتحادیه به‌وجود آورد! شکافی که حتی می‌تواند به فروپاشی نیز منتهی شود.
بلایی ویران‌کننده به نام برگزیت!
آلمان به‌عنوان یک کشور قدرتمند همزمان با خروج انگلستان تلاش کرد تا باقیمانده اتحادیه را حفظ کند با این تاکید که خروج یک کشور از اتحادیه اروپایی هرگز به منزله فروپاشی یک اتحادیه ریشه نباید تلقی شود، اما با ظهور پدیده‌ای به نام ترامپ، بسیاری از مرزبندی‌هایی که تا پیش از این در مجموعه روابط اتحادیه اروپایی و ایالات متحده آمریکا وجود داشت زیر پا گذارده شد و این به معنای وجود اختلاف‌نظرهایی اساسی برای ادامه مسیری است که اروپا و آمریکا را در کنار هم قرار خواهد داد!
کارنابلدی ترامپ!
همه کسانی که پیرامون ترامپ دست به قلم برده، به این باور رسیده‌اند که ترامپ در زمینه سیاست خارجه کم‌تجربه و فاقد صلابت لازم است که اگر این موضوع به عنوان یک اصل اثبات شده مورد پذیرش واقع شود آنگاه باید به این موضوع اشاره داشت که ترامپ با تکیه بر سیاست داخله می‌خواهد به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهوری ایالات متحده که منافع داخلی آمریکا را بر منافع خارجی آن اولویت بخشید مطرح باشد، اما در واقعیت، چنین اتفاقی اساسا نمی‌تواند تجسم عینی پیدا کند بدان جهت که نام و نشان سیاست‌مردان سابق آمریکا پای قراردادها و پیمان‌نامه‌هایی حک شده که به این سادگی نمی‌توان از دایره وسیع و تعیین‌کننده آن خارج شد.
آخر عاقبت ناتو زیر ذره‌بین!
این روزها «نشست وزیران خارجه پیمان آتلانتیک شمالی در بلژیک» زیر ذره‌بین روسیه، چین، ترکیه و بسیاری از کشورهایی قرار دارد که خروجی‌های این نشست را مهم می‌پندارند! دیدار وزیر امور خارجه آمریکا از ترکیه پیش از حضور در این نشست را باید به خودی خود نشان‌دهنده آن دانست که آمریکا از یک سو چشم بر بهبود وضعیت ناتو و از سویی دیگر امید به بازگشت ترکیه به دامان غرب دارد! موضوعی که با «شکرآب»شدن رابطه ترکیه و برخی کشورهای اروپایی از همیشه بعیدتر به نظر می‌رسد و این مسئله شاید در مذاکرات پشت درهای بسته وزیران خارجه ناتو در بلژیک مدنظر قرار گیرد.
از یک سو بعید به نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا در برابر ترکیه نرمشی حتی اندک نشان دهد و از سویی دیگر مطمئن باید بود که ترکیه در آینده مناسبات ناتو به دلیل همپیمانی‌اش با روسیه، تاثیرگذارتر نشان خواهد داد. با این دو اصل تقریبا اثبات شده باید پذیرفت چالش‌های اتحادیه اروپایی در پی خروج بریتانیا و نیز چالش‌های پیش‌روی ناتو با تغییر مرزبندی‌های برخی از اعضا این مهم را تقویت خواهد کرد که پیمانی موسوم به آتلانتیک شمالی به روزهای بی‌ثباتی، خنثی‌بودگی و بی‌ارزش بودن خود نزدیک می‌شود و در این بین شاید مرزبندی‌های جدید، پیمان‌نامه‌هایی فراگیرتر و چندبعدی‌تر را به اذهان متبادر سازد! پیمان‌نامه‌هایی که حداقل فایده آن، خروج برخی از کشورهایی است که در دنیای کنونی دیگر نیازی به زیر سایه ابرقدرت‌ها ماندن، احساس نمی‌کنند.
آمریکا با ترامپ یا بدون ترامپ قطعا نخواهد توانست به پیمان آتلانتیک شمالی وفادار بماند بدین جهت که سایر کشورها دیگر به نقش محوری و تعیین‌کننده این کشور اعتقادی ندارند. از سویی دیگر اتحادیه اروپایی بیشتر از آنکه حواس خود را بر ناتو متمرکز کند خواهد کوشید تا به ثبات و انسجام اتحادیه اروپایی بپردازد! موضوعی که روسیه چندان از آن خرسند نخواهد بود حتی اگر این فرض پذیرفته شود که دیگر ناتویی وجود نداشته باشد.
http://aftabeyazd.ir/?newsid=68159
ش.د9600320