پیام های آتلانتیکی ترامپ

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل/حنیف غفاری

سفر اخیر دونالد ترامپ به بروکسل و دیدار وی با مقامات پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، مورد توجه بسیاری از تحلیلگران مسائل دفاعی و امنیتی در دنیا قرار گرفته است. در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی از کنار آنها گذشت:
نخست اینکه دونالد ترامپ در جریان سفر اخیر خود به بروکسل، بار دیگر مطالبه جنجالی خود مبنی بر لزوم پرداخت هزینه های دفاعی و نظامی بیشتر از سوی دیگر اعضای پیمان آتلانتیک شمالی را تکرار کرد. در جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 ایالات متحده آمریکا، دونالد ترامپ بارها ناتو را سازمانی منسوخ با ساختاری قدیمی و غیر قابل اتکا خواند و نسبت به  پرداخت بخش مهمی از هزینه های جمعی ناتو توسط ایالات متحده آمریکا انتقاد کرد. پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری و راهیابی وی به کاخ سفید، سران ناتو امیدوار بودند که رئیس جمهور جدید آمریکا از مواضع قبلی خود در تقابل با ناتو عقب نشینی کند، اما گویا ترامپ قصد تجدید نظر در رویکرد سلبی خود نسبت به ناتو را ندارد.
هر چند افرادی مانند ینس استولتنبرگ دبیر کل نروژی ناتو در صددند روابط و مناسبات فعلی آمریکا و ناتو را طبیعی جلوه داده و بر تعهدات همه جانبه و چند طرفه در این خصوص تاکید کنند، اما بر همگان مسجل است که روابط واشنگتن و هم پیمانانش در ناتو به نازل ترین سطح ممکن طی دهه های اخیر رسیده است. در جریان سفر اخیر ترامپ به بروکسل، وی پیام های امیدوارکننده ای را به سران ناتو مخابره نکرد: ترامپ از یک سو بر لزوم اصلاح ساختاری ناتو تاکید کرد و از سوی دیگر، از کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی خواست تا سقف پرداخت های مالی خود در راستای تامین هزینه های جمعی این مجموعه را افزایش دهند.
نکته بعدی، به عدم اشاره رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به ماده 5 پیمان ناتو باز می گردد. همه روسای جمهور ایالات متحده آمریکا در طول سال های پس از تشکیل ناتو، این ماده را در سخنرانی های خود مورد توجه قرار می دهند. ماده 5 پیمان آتلانتیک شمالی تاکید می کند اگر هر یک از اعضای ناتو مورد حمله قرار گیرد، تمام اعضای ناتو با یکدیگر به دفاع متقابل از این کشور می پردازند. با این حال ترامپ در جریان سفر خود به بروکسل، اشاره ای به این موضوع نکرد! بسیاری از رسانه ها و تحلیلگران آمریکایی این موضوع را مورد اشاره قرار دادند. روزنامه آمریکایی واشنگتن پست در این خصوص می نویسد: «افسوس که ترامپ حتی در سخنرانی خود در بروکسل صراحتا اعلام نکرد که آمریکا از این ماده ( ماده 5) حمایت می کند درحالیکه هر رئیس جمهور دیگری در آمریکا از زمان هری ترومن در سال 1949 تاکنون، از این ماده در پیمان ناتو اعلام حمایت کرده است.»
انتقادات از ترامپ بابت این موضوع به اندازه ای بود که پس از بازگشت وی از سفر بروکسل، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا  ناچار شد حمایت واشنگتن از ماده 5 پیمان آتلانتیک شمالی را مورد تاکید قرار دهد . "مک مستر" در اظهاراتی توجیه آمیز اعلام کرد: «فکر می کنم غیرعادی است که انتظار داشته باشیم رئیس جمهوری به صراحت حمایتش را از این ماده اعلام کند. «البته» که وی از آن حمایت می کند. ترامپ تصمیمی برای بیان حمایتش نداشت و در سخنانش به طور تلویحی به آن اشاره شد. حقیقت این است که آمریکا و رئیس جمهور قاطعانه از تعهدات مان در قبال ماده 5 ناتو حمایت می کند.»
نکته دیگری که مورد اشاره قرار گرفت، مربوط به تامین هزینه های جمعی ناتو از سوی اعضای پیمان آتلانتیک شمالی است. بسیاری از اعضای اروپایی ناتو با این خواسته مخالفت کرده اند. اختصاص 2 درصد از تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو ناتو به هزینه های نظامی و دفاعی جمعی در ناتو، موضوعی نیست که از سوی کشورهای عضو به راحتی مورد پذیرش قرار گیرد. با این حال ترامپ در جریان سفر اخیر خود به بروکسل بار دیگر بر روی این خواسته خود پافشاری کرد. بی دلیل نیست که بسیاری از رسانه های آمریکایی، سفر وی به بروکسل را ناموفق توصیف کرده اند.
سفر اخیر ترامپ به بروکسل، نقطه آشکار ساز شکاف ایالات متحده آمریکا و دیگر اعضای ناتو در برهه حساس فعلی محسوب می شود. در شرایطی که تقابل میان مسکو و ناتو افزایش یافته است و حتی برخی کارشناسان و تحلیلگران مسائل نظامی نسبت به وقوع مناقشه ای گسترده میان طرفین هشدار می دهند، رویکرد تقابلی ترامپ نسبت به دیگر اعضای پیمان آتلانتیک شمالی قابل تامل است. در هر حال، نشست بروکسل نشان داد که رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا قصد عقب نشینی از مواضع خود در قبال ناتو را ندارد؛ موضوعی که سران ناتو نیز قدرت انکار آن را ندارند./