(روزنامه ايران – 1396/04/21 – شماره 6541 – صفحه 20)
در حالی که رکس تیلرسون، وزیر خارجه امریکا دیروز سه‌شنبه در چهلمین روز بحران دیپلماتیک کشورهای شورای همکاری خلیج فارس وارد قطرشد و امروز در عربستان سعودی چانه زنی‌ها برای حل این بحران را ادامه می‌دهد، الشرق الاوسط، خبرگزاری رسمی مصر روز سه‌شنبه در گزارشی نوشت: دولت دوحه به عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر سه روز مهلت داده است به محاصره این کشور پایان دهند در غیر این صورت قطر رسماً از شورای همکاری خلیج فارس خارج خواهد شد. این پیام هشدارآمیز دوحه در شرایطی است که شبکه خبری سی‌ان‌ان امریکا نیز دیروز یک گزارش افشاگرانه درباره جزئیات «توافق ریاض» که در سال 2013 به امضای سران عربستان، قطر و امارات رسیده و در سال 2014 نسخه تکمیلی این توافق را با برچسب فوق محرمانه مجدداً به امضای این سه کشور و بحرین و حاکم ابوظبی رسید، منتشر کرد.
بنا بر گزارش خبرگزاری الشرق الاوسط، محمد بن عبد الرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر با فرستادن پیامی برای عبد اللطیف بن راشد الزیانی، دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس شرایط کشورش را برای ماندن در این شورا که قطر یکی از شش عضو آن است، اعلام کرده است. در نامه وزیر خارجه قطر آمده است، کشورش به قوانین و منشورهای بین‌المللی و در صدر آنها مبارزه با تروریسم و عدم تأمین مالی گروه‌های تروریستی پایبند است و آنچه تحریم‌کنندگان از قطر می‌خواهند بر خلاف قوانین بین‌المللی و مداخله در امور داخلی قطر است و دولت دوحه با مذاکره درباره آن خواسته‌ها مخالف است.
بنا به متن نامه وزیر خارجه قطر، «همچنانکه گفته‌ایم پس از محاصره شدید قطر، ما درباره حاکمیت خود مذاکره نخواهیم کرد و با هرگونه قیمومیت بر کشور قطر و ملت آن کاملاً مخالفیم و بار‌ها تکرار کرده‌ایم باب گفت‌و‌گو بر پایه‌های بشردوستانه و بر اساس قوانین بین‌المللی با هدف حفظ وحدت کشورهای عربی خلیج فارس و پایبندی به وحدت شورای همکاری باز است، اما کشورهای تحریم‌کننده قطر از این شورا برای طمع ورزی‌های خود در منطقه و جهان مبتنی بر تدابیر غلط سوء‌استفاده می‌کنند و یک کشور عربی خلیج فارس به جای سایر کشورهای عربی خلیج فارس تصمیم‌گیری می‌کند.»
در نامه وزیر خارجه قطر به دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس آمده است: کشور قطر از زمان فرستادن این پیام، به کشورهای عربی تحریم‌کننده قطر سه روز مهلت داده است، دست از محاصره قطر بردارند. در غیر این‌صورت و پس از این مهلت، رسماً خروج خود را از شورای همکاری به این کشورها اعلام خواهیم کرد و به تصمیمات سابق و آینده این شورا نیز پایبند نخواهیم بود.»
تا لحظه تنظیم این گزارش قطر یا شورای همکاری خلیج فارس این پیام را تأیید رسمی نکرده بودند و خبرگزاری الشرق الاوسط نیز از نقل منبع این خبر امتناع کرده است اما به نظر می‌رسد، دولت دوحه قصد دارد با تحت فشار قرار دادن عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر در زمان حضور وزیر خارجه امریکا در منطقه، از فرصت میانجیگری امریکا و کویت استفاده کند و بدون تن دادن به خواسته‌های 13 گانه ریاض به بحران کنونی شورای همکاری خلیج فارس و تحریم‌ها پایان دهد.
همه چیز درباره دو توافق فوق محرمانه
این در حالی است که شبکه خبری سی‌ان‌ان با انتشار اسنادی محرمانه که یکی از این اسناد به تاریخ 23 نوامبر 2013 دستنویس بوده و امضای امیر قطر، پادشاه عربستان و امیر امارات پای آن مشهود است، جزئیات توافق میان کشورهای عضو شورای همکاری خیلج فارس و قطر در سال ۲۰۱۳ و توافق تکمیلی این کشورها به تاریخ 16 نوامبر ۲۰۱۴ را فاش و اعلام کرد، پایبند نبودن قطر به بندهای این دو توافقنامه دلیل اصلی بحران فعلی در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است.
بنا بر گزارش سی‌ان‌ان، به موجب توافقنامه ریاض، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از جمله قطر نباید از فعالیت‌های سازمان‌های «تروریستی» مخالف این شورا و مصر از جمله اخوان‌المسلمین حمایت کنند. در این توافق به صورت مشخص امضاکنندگان متعهد شده‌اند، از ثبات مصر حمایت کنند. در این توافق همچنین امضاکنندگان، از مداخله مستقیم یا غیرمستقیم در امور داخلی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، پناه دادن به شهروندانی که فعالیت‌های غیرقانونی در این کشورها انجام می‌دهند و حمایت از گروه‌های مخالف یا رسانه‌های متخاصم و به طور خاص شبکه خبری الجزیره منع شده‌اند. الجزیره یک شبکه خبری ماهواره‌ای است که در قطر قرار دارد و از سوی دولت این کشور پایه‌گذاری شده است اما سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس این شبکه را به حمایت از گروه‌های اپوزیسیون در منطقه از جمله در مصر و بحرین متهم می‌کنند.
در سال 2013 و پس از امضای این توافق، شبکه خبری الجزیره کانال خود را که به پوشش اخبار مصر اختصاص داشت، تعطیل کرد. امضاکنندگان، از حمایت از هر گروهی در یمن که خطری برای کشورهای همجوار آن [عربستان سعودی] باشد نیز منع شده‌اند. از ابتدای بحران شورای همکاری خلیج فارس رسانه‌ها و مقامات کشورهای عربی از وجود این توافق‌ها موسوم به «توافق ریاض» خبر داده بودند و عربستان سعودی و دوستانش قطر را به متعهد نبودن به مفاد این دو توافق متهم کرده بودند اما پیش از این هیچ رسانه یا مقامی محتوا و اصل این اسناد را که برچسب فوق محرمانه دارند، منتشر نکرده بود. اسناد مربوط به توافق‌های سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ بین قطر، عربستان، امارات و بحرین نشان دهنده تنش‌های طولانی مدت میان کشورهای شورای همکاری خیلج فارس است. پیش از این نیز در مارس ۲۰۱۴ عربستان سعودی، امارات و بحرین سفرای خود را از قطر فراخوانده بودند زیرا مدعی بودند دوحه به تعهدات خود در نخستین توافق (توافق 2013) مبنی بر مداخله نکردن در امور داخلی سایر کشورها پایبند نبوده است.
واکنش‌ها به افشاگری سی‌ان‌ان درباره توافق ریاض
در پی انتشار این اسناد محرمانه توسط سی‌ان‌ان، سیف بن احمد آل ثانی، مدیر دفتر تماس‌های دولتی در دوحه گفت: متن توافقنامه ریاض با هدف تقویت همکاری میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و تأکید بر حاکمیت کشورها و مداخله نکردن در امور داخلی آنها نوشته شده است اما ادعاهای توجیه‌نشدنی اخیر با هدف تجاوز به حاکمیت قطر صورت گرفته است. محاصره قطر نقض آشکار نظام اصلی شورای همکاری خلیج فارس و توافقنامه‌های ریاض در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ و مکانیسم اجرایی آن است.
به گزارش شبکه خبری اسکای نیوز، عربستان، امارات، بحرین و مصر نیز در واکنش به افشاگری سی‌ان‌ان، در بیانیه مشترکی اعلام کردند: اسنادی که شبکه سی‌ان‌ان امریکا منتشر کرده و شامل توافقنامه سال ۲۰۱۳ ریاض و مکانیسم اجرایی آن و توافقنامه تکمیلی ریاض در سال ۲۰۱۴ است، نشان می‌دهد که قطر از عمل به تعهداتش سر باز زده و به طور کامل آن را نقض کرده است.
قطری‌ها امیدوار به میانجیگری آمریکا
در چنین شرایطی که هیچ نشانه‌ای از کوتاه آمدن طرف‌های بحران شورای همکاری خلیج فارس از مواضع‌شان مشاهده نمی‌شود، وزیر خارجه امریکا از روز دوشنبه سفر به کویت، قطر و عربستان را آغاز کرده تا با میانجیگری در این بحران نقش خود را ایفا کند. در صورتی که تیلرسون موفق شود به این بحران خاتمه دهد نخستین موفقیت دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا در حوزه دیپلماسی رقم خواهد خورد.
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/190975
ش.د9601024