تحرکات نظامی و سیاسی پیاپی ای که منطقه ظرف روزهای گذشته به خود دیده است، حکایت از تغییراتی در پیمان‌های سیاسی و نظامی دارد. به نظر می‌رسد پیمانی چهارگانه شامل ایران و ترکیه و عراق و سوریه برای رویارویی با آن چه این کشورها رونمایی از کشور کردستان با حمایت آمریکا و اسرائیل می‌دانند، به وجود آمده است. آن هم در حالی که هم زمان نیروهای ایرانی در شهر استراتژیک دیرالزور سوریه به نیروهای آمریکایی نزدیک شده‌اند.
این اتفاق می‌تواند مخاطرات رویارویی نظامی سنگینی میان نیروهای دو کشور را که هر کدام از آنها طی چهار دهه گذشته شاهد تهدیدها و تحریم‌ها و جنگ‌های غیرمستقیم در روابط با یکدیگر بوده اند، به وجود آورد.
در ایران فیلم اعدام محسن حججی، یکی از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه توسط داعش منتشر شد و سردار حسین سلامی، جانشین فرماندهای سپاه پاسداران وعده واکنش سخت به داعش در سوریه برای این اقدام داد. برای اولین بار شبکه‌های ایرانی تصاویر بمباران پناهگاه‌های داعش در نزدیکی دیرالزور سوریه را پخش کردند که نشان می‌داد نیروهای وابسته به سپاه پاسداران در حال پیشروی به سمت این شهر هستند. محسن حججی اولین رزمنده ایرانی نیست که توسط داعش در سوریه کشته می‌شود، پیش از آن ایران اعلام کرده بود که بیش از ده‌ها فرمانده میدانی آن در جنگ‌های مختلف در داخل سوریه کشته شده اند، اما راز این که برای نخستین بار صحبت از وجود گاردی از سوی سپاه پاسداران برای انتقام گرفتن از داعش می‌شود، چیست؟
شاید بتوانیم پاسخ این سوال را در تحرکات نظامی آمریکا در شمال شرق دیر الزور جستجو کنیم. هواپیماهای آمریکایی مجموعه ای از نیروهای مسلح سوری را که در اردن آموزش دیده اند و آنها را «کماندوهای انقلابی» می‌نامند و به گروه دیگری از آنها نام «ارتش سیاه شرقی» داده‌اند از پایگاه تنف آمریکا در جنوب سوریه به منطقه‌ای که تحت کنترل کردها در شمال سوریه است، منتقل کرده‌اند. در کنار آنها وسایل زرهی و توپ و موشک با واحدهای خاص نیروهای آمریکایی را به الحسکه و الشدادی در شمال شرق دیر الزور برده‌اند. این نقل و انتقالات باعث نگرانی ایران و ترکیه از اقدامات ایالات متحده شده که به اعتقاد آنها می‌خواهد به کمک نیروهای کُردی موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» اراضی سوریه را به کنترل خود درآورد تا منطقه مرزی سوریه و عراق را قطع کند.
پیش از این تحرکات، مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق برگزاری همه پرسی جدایی کردستان از عراق در ماه آینده میلادی را اعلام کرده بود. با وجود این که گفت وگوهایی میان مقامات بغداد با مقامات اقلیم بر سر تعویق برگزاری این انتخابات صورت گرفته است. در همین رابطه روزنامه اسرائیلی «جرازلیم پست» خبر داد که هیئتی از کردستان از اسرائیل دیدن کرده و از این کشور خواسته است از استقلال کردستان حمایت کند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز هفته گذشته با هیئتی از کنگره آمریکا که از تل آویو دیدن کرده بود، ملاقات کرد و با آن بر سر ضرورت حمایت اسرائیل و ایالات متحده از جدایی کردستان گفت‌وگو کرد. نتانیاهو – در اظهاراتی در نوع خود بی سابقه – گفت که اسرائیل از کردها برای ایجاد کشوری مستقل حمایت می‌کند و تلاش می‌کند واشنگتن را برای این اقدام ضروری راضی کند تا به این ترتیب جلوی ارتباطات ایران و عراق و سوریه و لبنان را بگیرد. وی گفت: «کردها از لحاظ فرهنگی و اصولی به ما نزدیک هستند.»
ایران و ترکیه با سفر رئیس ستاد ارتش ایران به ترکیه به این اظهارات و اتفاقات پاسخ دادند، سفری که از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 تا کنون بی سابقه بوده است. در این سفر سردار محمد باقری با همتای ترکیه‌ای خود و بنعلی ایلدریم، نخست وزیر و رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان، دیدار کرد. دیدار او با اردوغان 50 دقیقه طول کشید، در این دیدار دو طرف درباره همکاری و هماهنگی نظامی میان دو ارتش ایران و ترکیه بحث و تبادل نظر کردند. ترکیه منتظر سفری مشابه از سوی رئیس ستاد ارتش روسیه است. همچنین قرار است اردوغان به زودی به تهران سفر کند. همه اینها ابعاد نگرانی ترکیه و ایران از تحرکات آمریکایی – اسرائیلی در حمایت از استقلال کردستان را نشان می‌دهد.
برگه کُردی برای ایالات متحده و اسرائیل فواید بسیاری داشته است، از جمله ایجاد پایگاه‌های نظامی و امنیتی که به آنها فرصت نظارت مستقیم بر ایران که هر دو آن را دشمن نخست خود می‌دانند. در کنار آن جاده ابریشم مطرح است که از چین تا اروپا امتداد می‌یابد که قرار است یکی از مهمترین راه‌های تجاری جهان باشد و می‌تواند نقش و امکانات ناوگان آمریکا در خطوط دریایی را تضعیف کند.
راه ابریشم اروپا را به بازارهای در حال شکوفای آسیا وصل می‌کند، و اریکه اقتصاد جهانی را اعتلا می‌بخشد، در حالی که هیمنه اقتصادی آمریکا را تضعیف می‌کند و به حاشیه می‌راند. ترکیه در راس حربه در پیمان آمریکایی علیه سوریه و عراق و ایران بود، اما دگرگونی‌های به وجود آمده در میدان جنگ و سیاست سبب شد تا ترکیه در سیاست خود تغییراتی شگرف اعمال کند و از پیمان با آمریکا خارج شود، و روی اشتراکاتش با قطر و جماعت اخوان المسلمین حساب کند.
این واکنشی متقابل به جبهه آمریکایی است که بر حمایت سیاسی و نظامی از کردها تاکید دارد. چنین تحولی می‌تواند بر موازنه‌های قدرت در منطقه تاثیر مستقیم بگذارد. پایگاه‌های کوچک آمریکایی که در اراضی تحت کنترل کردها در سوریه گسترش یافته از همه طرف تحت محاصره است، به جای آن که ترکیه خط امدادهای اصلی نیروهای آمریکایی باشد، این کشور تبدیل به منبع نگرانی‌ها و تهدیدها برای آمریکا شده است. این مساله اختلافات ترکیه و اسرائیل را نیز افزایش می‌دهد، در حالی که پیمان روسی – ایرانی – سوری را تقویت می‌کند.
در این چارچوب است که ترکیه از محافظه کاری‌های خود نسبت به مشارکت نیروهای حشد الشعبی عراق در آزادسازی تلعفر، شهری با اکثریت ترکمان دست برداشت، همان طور که دیگر مخالفتی با حضور نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در نزدیکی مرزهایش ندارد. به این ترتیب به نظر می‌رسد که ایالات متحده در مقدمه، با بازی با برگه ضعیف کُردی دست به مخاطرات بزرگی زده، و بعید است که بتواند به آن چه انتظار دارد برسد مگر آن که بخواهد در مناطق کردی حضور نظامی مستقیم داشته باشد که این مساله نیز می‌تواند مخاطرات سیاسی و نظامی بزرگی برایش به دنبال داشته باشد که دست کمی از شکستش در پی خروجش از عراق نخواهد داشت.
منبع: دیپلماسی ایرانی
http://www.mardomsalari.net/4397/page/15/20439
ش.د9602284