(روزنامه ايران – 1396/07/13 – شماره 6610 – صفحه 21)
به همین دلیل است که ما امروز اینجا گرد هم آمده‌ایم و همایش تجاری ایران- اروپا را برگزار می‌کنیم.» اشمید تأکید کرد جایگزین صلح‌آمیزی برای برجام وجود ندارد اما در سخنرانی‌اش به این موضوع نپرداخت که اگر ترامپ برجام را به خطر بیندازد، موضع اروپا چه خواهد بود و بعد از آن هم به سؤالی پاسخ نداد. وقتی هم در نشست سفرا، همین سؤال از سفیر انگلیس در تهران پرسیده شد وی ترجیح داد مستقیم پاسخ ندهد و دربخش دیگری از سخنانش گفت: «اگر ترامپ برجام را لغو کند، بریتانیا با کنگره امریکا رایزنی می‌کند تا آنها نیز از منافع برجام مطلع شوند و به آن پایبند بمانند.» اگربه سابقه یکساله مصوبات کنگره امریکا نگاه کنید، توجیه آنها پس رأی منفی احتمالی ترامپ دشوار به نظرمی‌آید.
پس از سخنرانی «هلگا اشمید»، از افروز بهرامی، مدیرکل سرمایه‌گذاری خارجی وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌خواهم تا نظرش را درباره سخنرانی این مقام اروپایی بیان کند: «ایشان خوب و محکم از برجام دفاع کردند. هر چند اتحادیه اروپایی همواره پایبندی خود را به برجام ابراز کرده است اما به نظرم اولویت اصلی برای اروپا و شرکت‌های اروپایی، حفظ منافع شرکت‌ها و فعالیت اقتصادی‌شان است.»
* می پرسم با توجه به مباحثی که در کنفرانس دو روزه ایران و اروپا دنبال کرده‌اید، تحلیل شما از وضعیتی که ممکن است آقای ترامپ، 15 اکتبر برای برجام به وجود آورد، چیست؟
** وی پاسخ می دهد: «قطعاً ما باید آمادگی آن را داشته باشیم که چنانچه در 15 اکتبر پایبندی ایران به برجام توسط آقای ترامپ تأیید نشود، شرکت‌های اروپایی با وجود تأکید و حمایت سیاسیون اتحادیه اروپا از برجام که در سخنان خانم اشمید مشهود بود، برای حضور در بازار ایران دچار تردید شوند.» این مهم است که مقامات سیاسی و فعالان اقتصادی ایران درک درستی از شرایط داشته باشند و برای سناریوهای مختلف تمهیداتی بیندیشند.
اشمید: فرصت‌های جدیدی برای تجارت با ایران ایجاد شده است
صبح دیروز، سالن همایش هتل «دولدر» زوریخ پر بود از فعالان اقتصادی و سیاسی ایرانی و اروپایی که آمده بودند تا آخرین نظرات اتحادیه اروپایی را از زبان خانم «هلگا اشمید» معاون مسئول سیاست خارجی اروپا بشنود. اشمید در سخنرانی طولانی‌اش از برجام دفاع کرد: «توافق هسته‌ای به یک کشور خاص تعلق ندارد که یک کشور به تنهایی بتواند آن را لغو کند.» اشمید در سخنرانی‌اش تلاش کرد تا به این سؤالات پاسخ دهد که چرا برجام با ارزش است؟ چرا نگه داشتن برجام به نفع ایران و اروپاست؟ و اتحادیه اروپا برای حمایت از تجارت ایران و اروپا چه خواهد کرد؟ این مقام اتحادیه اروپا با اشاره به اینکه برجام حاصل 12 سال مذاکره است، گفت: «جایگزین صلح‌آمیزی برای برجام وجود ندارد. برجام تحت نظارت مستقیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. برجام به هدف خود که اطمینان از عدم ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران بوده، رسیده است.»
معاون مسئول سیاست خارجی اروپا سعی کرد با برجسته کردن سابقه مذاکرات برجام اهمیت آن را تشریح کند: «برخی می‌گویند برجام فعالیت‌های ایران را در منطقه کنترل نمی‌کند. لازم است بدانیم برجام درباره چیست. این یک توافق منطقه‌ای یا حقوق بشری نیست... برجام نباید بخاطر هدفی که برای آن طراحی نشده است، مورد انتقاد قرار گیرد.» من متن سخنرانی «هلگا اشمید» را از نزدیک دیده‌ام. متنی که از علائم نگارشی آن روشن بود که به دقت روی تنطیم آن کار شده است.
نشانه‌گذاری‌های درست وهم پاراگراف بندی و برجسته کردن نکات مهم، نشان از خبرگی تنظیم کنندگان متن این سخنرانی داشت: «اگر برجام امضا نمی‌شد، ایران به غنی‌سازی اورانیوم بازمی‌گشت و این مسأله منطقه را با تنش بیشتری مواجه می‌کرد. به همین دلیل است که کشورهای حاشیه خلیج فارس با برجام موافق هستند.» هلگا اشمید با تأکید بر اینکه هدف از اعمال تحریم‌ها، آوردن ایران بر سر میز مذاکره بوده است، گفت: «ما دریافته‌‌ایم که مهم است ایران و مردم ایران آثار برداشته شدن تحریم‌ها و فواید اجرای برجام را لمس کنند.» به گفته اشمید، بلافاصله بعد از اجرای برجام، 330 فرد و شرکت ایرانی از لیست تحریم‌های اعمال شده توسط اتحادیه اروپایی خارج شده‌اند: «در نتیجه فرصت‌های جدیدی برای تجارت با ایران ایجاد شده است.»
اروپا چقدر از برجام نفع اقتصادی برد؟
معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا آماری ارائه کرد که نشان داد تجارت اتحادیه اروپا با ایران در نیمه اول سال 2017، حدود 94 درصد رشد داشته است. قاعدتاً عمده این تجارت صادرات اروپاییها به ایران بوده است. حالا روشن می‌شود که اروپا چه منفعت اقتصادی از برجام برده است. هلگا اشمید در عین حال به این هم اشاره کرد که تولید نفت ایران به سال‌های قبل از تحریم‌ها رسیده است و ایران در حال جذب سرمایه‌گذاری در بخش انرژی است: «میلیاردها دلار از بدهی‌های نفتی به ایران پرداخت شده است.»
این موضوع هم از سخنرانی خانم اشمید دور نماند که ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی رشدی 55 درصدی داشته است: «با توافقی که بین آقای ظریف و خانم موگرینی امضا شده، فصل جدیدی از روابط ایران و اتحادیه اروپایی رقم خواهد خورد.» این مقام اروپایی با اشاره به برگزاری نشست‌های تکنیکی منظم بین ایران و مقامات اتحادیه اروپایی، ایجاد خدمات بانکی کارآمد را یکی از عوامل کمک کننده به تلفیق ایران با اقتصاد جهانی توصیف کرد: «البته نه اتحادیه اروپا و نه هیچ دولت اروپایی نمی‌تواند بانک‌ها و دیگر نهادهای تجاری را مجبور به همکاری با ایران کند. اما ما به حمایت از سیستم بانکی و مالی خود برای ترغیب آنها به انجام این کار ادامه می‌دهیم.» این سخنان خانم اشمید را یادتان باشد تا در بخش دیگری از مطلب، یک تحلیل را مرور کنیم.
اشمید: اروپا از پیوستن ایران به WTO حمایت می‌کند
هلگا اشمید در سخنرانی صبح دیروز خود در چهارمین همایش ایران و اروپا به تسهیل رابطه تعدادی از بانک‌های اروپا با ایران اشاره کرد و گفت که برخی بانک‌ها برای مشتریان خود کانال‌های پرداختی ایجاد کرده‌اند: «بیش از 30 بانک ایرانی به سوئیفت متصل شده‌اند و 200 بانک بین‌المللی با بانک‌های ایرانی وارد تعامل شده‌اند.» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به ایجاد خطوط اعتباری بزرگ کشورهای آسیایی با ایران اظهار امیدواری کرد تا کشورهای اروپایی هم به این مسیر بپیوندند: «ایران باید استانداردهای بانکی بین المللی خود را ارتقا دهد و با قوانین جهانی هماهنگ شود. البته بعد از جدایی چندین ساله از سیستم‌های اقتصادی، مالی و بانکی دنیا این امر طبیعی است.»
اشمید آنگاه یک خبر جالب هم داد که هرچند تازه نبود اما تأکیدش مهم بود: «بانک سرمایه‌گذاری اروپا فعالیت خود را بزودی در ایران آغاز می‌کند» و بلافاصله تأکید کرد: «تمام 28 کشور اروپایی از گسترش روابط اقتصادی با ایران و عضویت این کشور در WTO حمایت می‌کنند.» هلگا اشمید در ادامه سخنرانی‌اش طور دیگری از برجام دفاع کرد تا بر اهمیت اجرای کامل آن بیفزاید: «برجام باید تمام و کمال اجرا شود. مخصوصاً در شرایطی که با کره شمالی هم درگیر هستیم، اهمیت برجام چند برابر می‌شود.» حرف‌های معاون مسئول سیاست‌های خارجی در حمایت از برجام شفاف و صریح بود: «اتحادیه اروپایی روی برجام سرمایه‌گذاری کلانی کرده است و تا زمانی که ایران آن را ارج نهد، ما هم این کار را انجام خواهیم داد.»
آیا اروپا از قوانین بلوکه کننده استفاده می‌کند؟
پس از سخنرانی «هلگا اشمید» بحث‌های مختلفی درباره آن در میان شرکت کنندگان در چهارمین همایش ایران و اروپا شکل گرفت. عده‌ای آن را دفاع محکم و بی نقص از برجام عنوان کردند و گروهی دیگر با تأکید بر دفاع خود خانم اشمید از برجام، آن را کافی نمی‌دانستند چرا که معتقد بودند جو واشنگتن تندتر از این است که تنها با کلمات شیرین از توافق هسته‌ای دفاع شود.
علی واعظ، از اعضای گروه بین‌المللی بحران که از واشنگتن در این همایش شرکت کرده است، می‌گوید: «حمایت لفظی اروپاییها لازم است اما کافی نیست. چیزی که باید اروپاییها فراتر از حمایت لفظی بگویند، این است که اگر ایران همچنان به برجام پایبند باشد ولی امریکا از برجام خارج شود، آنگاه اروپاییها چه خواهند کرد؟ سؤال این است که اگر امریکایی‌ها بخواهند با خروج از برجام به هر اندازه به اقتصاد ایران لطمه بزنند، آیا اروپاییها آمادگی دارند که از شرکت‌هایشان در مقابل تحریم امریکا محافظت کنند؟» این اقدامی است که در گذشته صورت گرفته است.
وقتی در دهه 90 امریکا، ایران را تحریم کرد اما اروپا جلوی آن ایستاد و شرکت‌های اروپایی را ملزم نکرد تا تحریم‌های ثانویه یا فرامرزی امریکا را رعایت کنند: «اروپا در آن زمان از قوانین بلوکه کننده استفاده کرد به این معنی که اگر امریکا شرکت‌های اروپایی را جریمه کند، از ثروت‌های امریکا در اروپا برای بازپرداخت این جریمه استفاده می‌کنند.» واعظ به صراحت می‌گوید که اروپاییها حاضر نیستند در شرایط فعلی به شرکت‌هایشان این اطمینان را بدهند که تا زمان پایبندی ایران به توافق هسته‌ای همان شرایط دهه 90 تکرار خواهد شد و اروپا با قوانین بلوکه کننده از شرکت‌هایشان در برابر تحریم‌های امریکا حمایت می‌کنند.
از شریف نظام مافی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس هم می‌پرسم که چرا خانم اشمید در سخنرانی‌اش حاضر نشد فشار بیشتری به امریکا بیاورد و هزینه نقض برجام را برای ترامپ بالا ببرد: «برای اینکه خود اروپا هم هنوز تصمیم نگرفته است که در صورت خروج ترامپ از برجام چکار می‌خواهد بکند. چون نحوه صدمه امریکا به برجام معلوم نیست. من فکر می‌کنم اروپاییها امیدوارند تا ترامپ برجام را کامل به هم نزند و به سمت ادامه مذاکرات برود. مهم این است بدانید نه اروپا، اروپای دهه 90 است و نه ترامپ، رئیس جمهوری قبلی امریکا.» 10 روز دیگر برجام در پیچ مهمی قرار خواهد گرفت.
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/202523
ش.د9603041