(روزنامه اعتماد – 1396/06/21 – شماره 3903 – صفحه 10)
** موضوع برجام در حال حاضر دو سوي مختلف دارد، آنچه امروز اهميت دارد در يك سو مساله اجراي تعهدات ايران است كه در چارچوب توافق هسته‌اي و برجام، دولت جمهوري اسلامي ايران آنها را پذيرفته و ملزم به اجراي آن است. از اين زاويه ايران تاكنون به همه تعهدات خود عمل كرده است و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم به عنوان تنها طرف فني و مسوول نظارت بر عملكرد فني ايران، از اين عملكرد راضي است و آن را منطبق با توافق مي‌داند. اما سوي ديگر ماجرا رفتار امريكاست. رفتار كنوني امريكايي‌ها خارج از چارچوب توافق هسته‌اي است. آنها به دنبال اين هستند كه مسائل حاشيه‌اي و خارج از توافق را به زور بر برجام تحميل و سوار كنند.
آنها علاقه‌مندند به آژانس فشار بياورند كه درخواست‌هاي خارج از چارچوب توافق هسته‌اي را از ايران بخواهد و ايران را وادار به اجراي تعهدات اضافي كند. آژانس به عنوان يك نهاد بين‌المللي و فني تاكنون بر اساس توافق هسته‌اي عمل كرده است و در برابر زياده‌خواهي‌هاي امريكا مقاومت كرده است. امريكايي كه از آن صحبت مي‌كنيم به صورت اخص در اينجا به معناي آقاي ترامپ به عنوان رييس‌جمهور و تندروهايي كه در اطراف او هستند، است. اين مقامات امريكايي يك انگيزه مهم در مخالفت با اين توافق دارند و آن مخالفت با عملكرد دولت پيشين، يعني دولت آقاي اوباما است. آنها براي اينكه اين دستاورد دولت اوباما را زير سوال ببرند به دنبال بهانه‌گيري هستند.
* يعني دولت ترامپ در اقداماتش عليه برجام تنهاست؟
** در كنار ترامپ متاسفانه كشورهايي هم در منطقه مانند اسراييل، عربستان و بعضا تركيه و مصر هستند كه مايلند نتيجه برجام به يك ناكامي براي مذاكرات چندجانبه ١+٥ و ايران بدل شود. اما خوشبختانه هم اتحاديه اروپا و هم چين و هم روسيه با زياده‌خواهي امريكايي‌ها موافق نيستند و از خانم مركل گرفته تا خانم موگريني و ديگران مستقيما به امريكايي‌ها اعلام كرده‌اند كه با روند كنار گذاشتن برجام همراهي نخواهند كرد.
* فكر مي‌كنيد كه روند اقدامات امريكا عليه برجام تا كجا ادامه پيدا كند؟
** اين كه تا كجا امريكايي‌ها اين بهانه‌گيري خود را ادامه خواهند داد و چه راهكارهاي ديگري را انتخاب خواهند كرد مساله‌اي است كه آينده مشخص خواهد كرد. ديديم كه يكي از راهكارهاي آنها سفر خانم هيلي به وين بود، نماينده امريكا در سازمان ملل متحد در ديدار با آقاي آمانو تلاش كرد كه آژانس را تحت فشار قرار دهد، اما آژانس زير بار اين فشارها نرفت. پيش از اين هم شاهد بوديم كه امريكايي‌ها تلاش كردند ايران را عصباني كنند بلكه ايران اين توافق را رها كند، اما ايران چون توافق را رها نكرد و به اجراي تعهدات خود ادامه داد، باعث شد تا جناح تندروي مخالف توافق هسته‌اي در امريكا بيش از گذشته منزوي شود.
* واكنش ايران به موانعي كه دولت امريكا در مقابل برجام ايجاد مي‌كند، چه بايد باشد؟
** ايران مسوول سنگ‌اندازي‌هاي امريكا نيست و ايران نبايد خودش را با عملكرد امريكا هماهنگ كند. امريكايي‌ها در دوران دولت اوباما تصميم گرفتند با ايران از موضع انصاف، احترام متقابل و منافع دوجانبه برخورد كنند و ايران حاضر به همكاري با آنها شد. اما در دوران جديد شاهد برخورد غيرمنصفانه و بهانه‌جويانه از سوي دولت امريكا هستيم. ايران بايد اين برخورد غيرمنصفانه را با اجراي تعهدات بين‌المللي خودش و احترام به برجام نشان بدهد. تا امروز هم ايران كاملا نشان داده است كه به تعهدات خودش پايبند است.
* يك دهه پيش هم ايران از ديدگاه خود در حال اجراي تعهدات بين‌المللي خودش بود و حتي در آن دوران نيز توانسته‌بود همدلي اتحاديه اروپا و تروئيكاي اروپايي را با عملكرد خودش همراه كند، اما نهايتا ديديم كه امريكايي‌ها موفق شدند حرف خود را به كرسي بنشانند و ديگر قدرت‌هاي جهان را با خود متحد كنند. آيا تكرار چنان شرايطي دوباره امكان‌پذير نيست؟
** اينكه بخواهيم شرايط حاضر را با
گذشته مانند مذاكرات تروئيكاي اروپا مقايسه كنيم درست نيست. در آن دوران تروئيكاي
اروپا توافقي با ايران امضا نكرده‌بود كه جنبه بين‌المللي داشته‌باشد و در جهان
محترم و به نظر حقوقي قابل پيگيري باشد. اما برجام هم از نظر جهاني مورد اجماع و
قابل قبول است، هم از نظر بين‌المللي به عنوان يك توافق بين‌المللي و چندجانبه
مورد پذيرش قرار گرفته است و قطعنامه ٢٢٣١ شوراي امنيت هم در حمايت از آن صادر شده
است. شرايط پسابرجام با شرايط سال‌هاي ١٣٨٣ و ١٣٨٤ متفاوت است، امروز دست امريكا
به لحاظ حقوقي بسته است.
حتي اگر امريكا بخواهد بر اتحاديه اروپا فشار سياسي وارد كند، باز هم نمي‌تواند توافق ايران و ١+٥ را ناديده بگيرد يا آن را عوض كند. تنها راه امريكا اين است كه از طريقي بتواند ايران را عصباني بكند تا توافق از سوي ايران نقض شود يا اينكه نهايتا بتواند سند و مدركي تهيه كند كه ايران به تعهدات خود مطابق برجام عمل نكرده است. حيات برجام در گرو اجراي دقيق آن از سوي ايران خواهد بود، تا هيچ بهانه‌اي در اختيار آژانس به عنوان ناظر فني اجراي برجام قرار نگيرد كه امريكايي‌ها بتوانند آن را به عنوان بهانه حقوقي عليه برجام علم كنند.
* ارزيابي شما از عملكرد ٨ ماهه دولت ترامپ در برابر ايران چيست؟ فكر مي‌كنيد دولت ترامپ به برنامه جامع و تصميم نهايي براي رويارويي يا تعامل با ايران رسيده است؟
** به نظر من هنوز در حال ارزيابي هستند. دولت امريكا در حال آزمون و خطاست. راه‌هاي مختلف را امتحان كرده‌اند و راهكارهاي بيشتري را هم براي مقابله با ايران امتحان خواهند كرد. به گمان من بايد اجازه بدهيم آنقدر راه‌هاي متفاوت را امتحان كنند تا عاقبت خودشان سرشان به سنگ بخورد، آنقدر راه‌هاي مختلف را بروند و به بن‌بست بخورند تا اينكه ببينند چاره‌اي جز پذيرش و اجراي تعهدات توافق هسته‌اي ندارند. يعني نهايتا از راه سخت به اين نتيجه برسند كه بهترين فرمول براي مسائل فيمابين ايران و امريكا همان توافق هسته‌اي است و تصميم بگيرند كه خودشان را با برجام هماهنگ كنند.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=86070
ش.د9603087