(روزنامه اطلاعات ـ 1396/07/16 ـ شماره 26836 ـ صفحه 12)
ايران - پاکستان؛ از روابط دوستانه تا همكاري راهبردي
* ارتش، ركن نخست تصميم‌گيري
پاكستان به‌رغم تفكيك قوا و استقلالي كه هريك از قواي سه‌گانه اعم از مجريه، مقننه و قضائيه دارند، ارتشش كاملاً مسلط بر تصميمات مهم كشور است؛ ارتشي منظم با ژنرال‌هايي زبده كه تجربه دو جنگ با هند را در كارنامه دارند. ارتش پاكستان نقش مؤثري در سياست‌هاي عمده كشور در طول تاريخ اين كشور ايفا كرده است و مسائل حياتي و سياست‌هاي مهم به طور كامل زيرنظر فرمانده ارتش و اتخاذ تصميمات اوست. شايد به همين دليل است كه رؤساي جمهوري پاكستان در چندين دوره از ميان نظاميان انتخاب شده‌اند.ذكر اين نكته هم ضروري است كه تسليحات هسته‌اي، بر قدرت ارتش پاكستان در عرصه خارجي و داخلي افزوده است.در نخستين روز سفر به پاكستان، ما را كه پنج خبرنگار و روزنامه‌نگار ايراني بوديم به مقر ارتش در «راولپندي» با نام اختصاري«ISPR» بردند، جايي كه سخنگوي ارتش ترتيب ملاقات و برگزاري نشست خبري با ما را داده بود. راولپندي شهري كوچك در 20 كيلومتري اسلام‌آباد پايتخت است كه استقرار مقر مهم ارتش در آن، اين شهر كوچك را مشهور كرده است.مقر ارتش در راولپندي از آن جهت مهم است كه وظيفه حراست از پايتخت را برعهده دارد و بسياري از ژنرال‌ها و فرماندهان بلندپايه از جمله «آصف غفور» سخنگوي ارتش پاكستان در آن مستقر هستند. به ديدار ژنرال آصف غفور كه مي‌رويم، در همان برخورد و احوالپرسي نخست، ما را دوستان ايراني خطاب مي‌كند و بر اين نكته تأكيد دارد كه ارتش‌هاي پاكستان و ايران به عنوان قدرت‌هاي برتر منطقه وظيفه سنگيني در تأمين امنيت منطقه برعهده دارند. وي روابط اسلام‌آباد ـ تهران را راهبردي و برادرانه توصيف مي‌كند و مي‌گويد اين روابط به قدري عميق است كه ارتباط با ساير كشورها يا پذيرفتن فرماندهي ائتلاف عربستان، خللي در آن وارد نخواهد كرد.
ژنرال آصف غفور، روابط ارتش پاكستان با نيروهاي مسلح ايران را نيز بسيار مهم و استراتژيك خواند و گفت: براي تأمين امنيت آبهاي منطقه به ويژه بندر گوادر و بندر چابهار، با ايران در ارتباط هستيم و برنامه‌هاي مشترك داريم. وي تأكيد كرد كه مقر ارتش در راولپندي براي پيشبرد اهداف ارتش پاكستان و ديگر كشورهاي اسلامي، با ايران و عربستان و امارات در ارتباط دائم است و براي رسيدن به نتيجه مطلوب و مبارزه با تروريسم، هماهنگي لازم با ايران و ساير كشورها انجام مي‌شود تا سوءتفاهم پيش نيايد.سخنگوي ارتش پاكستان در خصوص پذيرفتن فرماندهي ائتلاف عربستان توسط «راحيل شريف» از ژنرال‌هاي ارتش پاكستان نيز اظهار داشت: پاكستان خواستار روابط خوب با ايران و عربستان است و در هيچ جنگ نيابتي شركت نخواهد كرد، ضمن اينكه روابط دوستانه با ايران را هرگز قرباني ائتلاف‌هاي منطقه‌اي نخواهيم كرد.ژنرال آصف غفور در انتهاي جلسه نيز يادي از فرماندهان بلندپايه كشورمان كرد و گفت كه با فرمانده كل سپاه پاسداران ملاقات داشته و براي سردار قاسم سليماني، احترام ويژه قائل است. وي سردار سليماني، فرمانده سپاه قدس كشورمان را دلاوري جسور عنوان كرد كه سياست‌هاي غرب در خاورميانه را به چالش كشيده است .
* كشمير، بهشت گمشده
حدود 300 كيلومتر از اسلام‌آباد به سمت شمال‌شرق پاكستان و مرزهاي هند، به منطقه خوش آب و هواي كشمير كه پوشيده از جنگل و رودهاي خروشان و پرآب است، مي‌رسيم.
كشمير آنچنان‌كه در متون تاريخي قديم و جديد اشاره شده، خوش آب و هواترين و سرسبزترين منطقه قابل سكونت جهان است كه متأسفانه به دليل درگيري‌هاي مرزي ميان پاكستان و هند طي سال‌هاي گذشته، از چشم گردشگران جهاني مغفول مانده است. كشمير در مرز پاكستان و هند واقع شده كه مركز كشمير پاكستان شهر «مظفرآباد» و مركز كشمير هند شهر «سرينگر» است. هريك از دو كشور، اين منطقه استراتژيك و لبريز از نعمت‌هاي خدادادي را از آن خود مي‌داند و به همين دليل سال‌هاست ميان پاكستان و هند بر سر كشمير، تنش و درگيري وجود دارد و سبب شده گردشگران بين‌المللي تمايلي به رفتن به آنجا نداشته باشند. البته آنچنان كه ساكنان كشمير پاكستان مي‌گويند، اين منطقه در واقع متعلق به پاكستان است و هند به نوعي آن بخش از كشمير را كه اكنون خاك خود مي‌داند، اشغال كرده است. به گفته پاكستاني‌ها ناآرامي در كشمير هند و درگيري‌هايي كه ساكنان آن با نيروهاي امنيتي هند هرازگاهي به وجود مي‌آورند، دليلي بر اين مدعاست كه ساكنان آن تمايلي به حضور در خاك هند ندارند و خود را بخشي از پاكستان مي‌دانند.
به شهر «مظفرآباد» مركز كشمير پاكستان كه وارد مي‌شويم، ما را به بازديد از كمپ‌هايي مي‌برند كه مقامات پاكستان براي كشميري‌هاي فراري از هند برپا كرده‌اند.در اين كمپ‌ها دهها زن و دختر مشغول توليد لباس و منسوجات دست‌بافت و صنايعي ديگر از قبيل فرش‌هاي كوچك و سجاده و گليم هستند. اين افراد اگرچه از سوي دولت پاكستان تأمين معيشت مي‌شوند اما همچون آوارگاني هستند كه در شرايطي بسيار دشوار زندگي مي‌كنند. به جز وعده‌هاي غذايي روزانه، اين افراد امكانات رفاهي ديگري ندارند. البته مقامات كشمير پاكستان اخيراً ساخت خانه‌هاي 40 تا 50 متري را براي آنها آغاز كرده‌اند و بيمارستان و مدرسه نيز ساخته‌اند. پس از بازديد از كمپ آوارگان در كشمير، به ديدار «محمد فاروق رحماني» رهبر «حزب حريت» جامو و كشمير مي‌رويم. فاروق رحماني در همان ابتداي ديدار، از علاقه و اشتياق مردم كشمير به ايراني‌ها و امام(ره) و رهبري سخن گفت. به گفته فاروق رحماني، مسئولان و مردم كشمير پاكستان احترام خاصي براي مقام معظم رهبري قائل هستند و سخنراني‌هاي آيت‌الله العظمي خامنه‌اي را با جان و دل گوش مي‌كنند و سخنان ميانجيگرانه ايشان درباره تنش‌هاي كشمير ميان پاكستان و هند را مرهمي بر دل زخم‌ديده خود مي‌دانند.
فاروق رحماني تأكيد مي‌كند كه مردم كشمير پاكستان همواره خود را نزديك‌تر از برادر به ملت ايران مي‌دانند و آماده هرگونه جانفشاني براي انقلاب اسلامي و مردم ايران و مقام معظم رهبري هستند.پس از ديدار با رهبر حزب حريت، به مقر ارتش پاكستان در منطقه «چاكوتي» واقع در نقطه صفر مرزي با هند مي‌رويم، جايي كه خط فاصل ميان نيروهاي پاكستان و هند فقط 100متر است.
«ژنرال اختر» فرمانده هنگ مرزي پاكستان در منطقه چاكوتي از تنش‌هاي گاه و بيگاه با نيروهاي هندي در مرز مي‌گويد و اينكه اين درگيري‌ها متأسفانه بيشتر به مرگ غيرنظاميان مي‌انجامد. به گفته ژنرال اختر، تنش كشورش با هند را عميق و طولاني توصيف كرد و گفت: از 16 لشکر ارتش پاكستان، 15 لشكر در مرز با هند مستقر هستند و فقط يك لشكر در مرز افغانستان مستقر است اما در مرز با ايران ارتش پاكستان هيچ لشكري مستقر نكرده چون از جانب ايران آسوده‌خاطر است و با ايران هرگز دچار تنش و درگيري نشده است و فقط يك گردان ارتش در مرز مستقر كرده است تا از قاچاق و خرابكاري‌هاي احتمالي جلوگيري شود.
* ديدار از مؤسسه مطالعات راهبردي پاكستان
ديدار با «خالد محمود» رئيس «مؤسسه بزرگ مطالعات راهبردي دولت پاكستان» با نام اختصاري «ISSI» در اسلام‌آباد از ديگر برنامه‌هاي ملاقات ما با مقامات اين كشور بود. خالد محمود پيش از اين در ايران، عربستان، چين، عراق و مغولستان سفير بود. او كه در زمان دولت مرحوم آيت‌الله‌هاشمي‌رفسنجاني، سفير پاكستان در ايران بود، با اشاره به اشتراكات فرهنگي، زباني و ديني ميان جمهوري اسلامي ايران و جمهوري اسلامي پاكستان، گفت: از مأموريتم در ايران بسيار خوشحال بودم چون هرگز احساس غربت نكردم و اشتراكات بين دو ملت سبب شد مأموريتي به يادماندني در ايران داشته باشم. وي با اشاره به ظهور طالبان در افغانستان همزمان با مأموريت او به عنوان سفير در تهران، گفت كه متأسفانه زماني كه من به تهران اعزام شدم روابط بين دو كشور به دليل تسلط طالبان بر بخش وسيعي از افغانستان تا حدودي تحت‌الشعاع اين موضوع قرار گرفت و حمله تروريست‌ها به خانه فرهنگ ايران در شهر «مولتان» پاكستان و كشته شدن شماري از كارآموزان و افسران نظامي ايران در پاكستان متأسفانه در زمان حضور من در تهران اتفاق افتاد كه طبيعتاً اتفاق خوشايندي نبود. به گفته خالد محمود، در آن زمان برخي عوامل سعي داشتند روابط تهران ـ اسلام‌آباد را تيره كنند اما خويشتنداري ايران سبب شد هيچ‌گونه خدشه‌اي به روابط دوستانه دو كشور همسايه در آن شرايط سخت وارد نشود.
رئيس مؤسسه مطالعات راهبردي دولت پاكستان، درباره روابط دوستانه پاكستان با برخي كشورهاي منطقه كه روابط ديپلماتيك خود را با ايران قطع كرده‌اند و همچنين عضويت پاكستان در ائتلاف عربستان گفت: پاكستان هرگز قدمي عليه منافع ايران برنخواهد داشت. وي با بيان اينكه برخي عوامل خارجي به روابط بين كشورها ضربه مي‌زند، تصريح كرد كه با لغو تحريم‌ها عليه ايران، ديگر هيچ عذر و بهانه‌اي براي عدم گسترش روابط ميان اين دو كشور همسايه قابل قبول نيست چون ايران و پاكستان از پتانسيل زيادي براي گسترش روابط در حوزه اقتصاد و تجارت برخوردارند؛ البته ايران هم بارها اطمينان داده كه اجازه نخواهد داد هيچ عامل خاصي بر روابط دوستانه دو كشور تأثير بگذارد. خالد محمود درباره امنيت مناطق مرزي هم گفت: امنيت در دو طرف مرز ايران و پاكستان نسبت به گذشته به‌مراتب بهتر شده و اگرچه به‌طور كامل برطرف نشده، اما پيشرفت‌هاي قابل ملاحظه‌اي در اين زمينه ايجاد شده است. وي افزود: مرحوم آيت‌الله‌هاشمي‌رفسنجاني هميشه تأكيد داشت كه اگر خطري تماميت ارضي پاكستان را تهديد كند، ايران از پاكستان حمايت خواهد کرد و متقابلاً پاكستان نيز هيچگاه ايران را تنها نخواهد گذاشت.وي همچنين گفت كه افغانستان برادر ضعيف‌تر پاكستان و ايران است و اين دو برادر قوي‌تر نبايد اجازه دهند افغانستان پناهگاه تروريست‌ها شود. ادامه دارد...
ش.د9603494