(روزنامه اطلاعات ـ 1396/06/02 ـ شماره 26801 ـ صفحه 12)
آخرين نفس‌هاي داعش در سوريه
پيشروي‌هاي تازه ارتش سوريه در عمليات آزادسازي الرقه و ديرالزور و شکست و عقب نشيني تروريست‌ها از اين شهرها، از ديد برخي رسانه‌هاي عربي نقطه اوج فرايند سقوط و نابودي داعش در اين کشور است و برگ‌هاي برنده نظام سوريه را جهت هرگونه مذاکره براي آينده افزايش خواهد داد. به گزارش ايرنا، ارتش سوريه و همپيمانانش شکست و محاصره شهر ديرالزور را آغاز کرده و در چندين جبهه در باديه سوريه از حومه رقه تا حومه حمص در حال نبرد هستند. تجهيزات و کمک‌هاي نظامي از استان‌هاي السويداء، القامشلي و حومه دمشق براي ادامه پيشروي به سمت دير الزور گسيل شده‌اند. همزمان با اين تحرک نظامي، نيروهاي ارتش سوريه نبرد را در حميمه از حومه شرقي حمص آغاز کرده‌اند و پيشروي به سمت شهر البوکمال مهمترين شهر استان دير الزور نيز آغاز شده است. رسانه‌هاي عربي در روزهاي گذشته اخبار و تحليل‌هايي را در اين ارتباط منتشر ساختند که اين گزارش به آنها مي پردازد.
نشريه «المنار» فلسطين پيشروي نيروهاي ارتش سوريه در ديرالزور را در روند تحولات به سود نظام سوريه و آينده اين کشور بسيار مهم به شمار آورد. به نوشته نشريه المنار، همزمان با تحولات اخير سوريه و پيشروي‌هاي ارتش عربي سوريه در بسياري از مناطق حومه الرقه، ارتش سوريه و نيروهاي مقاومت طرح مرحله سرنوشت ساز براي پاکسازي مناطق گسترده اي از سوريه از تروريست‌ها را تکميل مي کنند. از سوي ديگر در کنار عمليات ارتش براي آزاد سازي ديرالزور و الباديه در سوريه ارتش براي آغاز مرحله دوم آزاد سازي مناطق راهبردي در ديرالزور جنوبي آماده مي شود. ارتش سوريه آزادسازي استان ديرالزور را در اولويت‌ها خود قرار داده است. آزادسازي اين مناطق براي نظام سوريه و همپيمانان آن دستاوردي بزرگ و برگ برنده اي جديد در هرگونه مذاکره اي براي آينده سوريه به شمار مي رود.دولت سوريه با برگ برنده ديرالزور مي تواند شرط‌هاي خود را بر همه تحميل کند. با پيروزي در ديرالزور هر گونه راه حلي با موافقت نظام رسمي سوريه و منافع مردم و دولت اين کشور صورت خواهد گرفت.نبرد دير الزور براي بسياري از کشورهاي منطقه اي و فرامنطقه مهم است. آمريکايي‌ها که در جنگ سوريه وارد شده اند نمي خواهند در اين جنگ شکست خورند. آنها در بسياري از مناطق مرزي عراق و سوريه شکست‌هاي پي در پي خورده‌اند. اقدام ارتش سوريه و همپيمانان آن براي نبرد ديرالزور خواب را چشمان آمريکا و همپيمانان آن ربوده است. اين نبرد شکست ديگري براي آمريکا و همپيمانان آن به شمار مي رود. آزادسازي ديرالزور مي تواند تغييرهاي ريشه اي در نقشه نظامي به وجود آورد. آزادسازي اين منطقه پيامدهاي بزرگي به دنبال خواهد داشت. پيش بيني مي شود که بر پايه نتيجه نبرد ديرالزور نقطه عطف بزرگي براي پايان دادن به جنگ در سوريه به وجود آيد.
پايان روياي داعش در سوريه
شبکه خبري «روسيا اليوم» و روزنامه الکترونيکي «دنيا الوطن» فلسطين شکست‌هاي داعش در بسياري از مناطق سوريه به ويژه ديرالزور و الرقه را به منزله پايان طرح داعش در سوريه و منطقه به شمار آورده اند. به نوشته شبکه خبري روسيا اليوم، «الان بکر» عضو مجلس الشعب سوريه گفت: دمشق براي پايان دادن به محاصره ديرالزور اهميت بسياري مي دهد. پايان دادن به حضور داعش در اين منطقه از اولويت‌هاي ارتش سوريه است. مي توان گفت آزاد سازي شهر ديرالزور به طرح داعش پايان خواهد داد. برپايه گزارش منابع نظامي و ديپلماتيک، مساله آزادسازي ديرالزور از مدت‌ها پيش مطرح بود و فرماندهان نظامي روسيه پس از آزاد سازي تدمر در مارس سال 2016 ميلادي خواستار پيشروي در ديرالزور بودند،اما نظام سوريه با پيشروي در اين شهر موافقت نکرد و براي آزاد سازي حلب وارد عمل شد. داعش در سال 2014 ميلادي ديرالزور را در کنترل خود در آورد. اما همه تلاش‌هاي اين گروه براي پيشروي در پايگاه هوايي و برخي از محله‌هاي اين با شکست روبرو شد. به نوشته روسيا اليوم، «اوليگ غلازونوف» کارشناس مسائل سياسي و نظامي دانشگاه «بليخانوف» روسيه گفت: طرح گروه داعش با شکست روبرو شده است ، نيروهاي دولت سوريه در ديرالزور در حال پيشروي هستند و دامنه پيشروي آنها تا مرزهاي عراق خواهد رسيد. از اين رو، مي توان گفت انتقال نيروهاي داعش از اين منطقه به سوي جنوب شرق تصادفي نبود و داعش با اين اقدام مي خواهد طرح شکست خورده خود را احيا کنند، اما اين طرح در منطقه خاورميانه هرگز عملي نخواهد شد.به نوشته روزنامه الکترونيکي دنيا الوطن، اکنون داعش تلاش مي کند پيام‌هاي فريبکارانه ارسال کند. محتواي اين پيام‌ها آن است که داعش پس از ضربه‌هاي دردناکي که از ارتش سوريه و همپيمانان آن خورده هنوز هم قدرتمند است. اما پايان کار داعش نزديک است. پيروزي ارتش سوريه طي هفته‌هاي اخير در مناطق درگيري به ويژه پس از آزادسازي فرودگاه نظامي کوريس و رسيدن اين نيروهاي به مناطق جنوب غربي الرقه و آزاد سازي شهر الرصافه در فاصله 10 کيلومتري رود فرات حلقه محاصره را بر گروه داعش از همه جهت‌ها تنگ‌تر کرده است.با تکميل مراحل مهم نبرد آزاد سازي الرقه و آمادگي براي مرحله نهايي و سرنوشت ساز مي توان گفت سوريه در مسير نابودسازي گروه‌هاي تندرو به مرحله تازه‌اي وارد مي شود. به يقين پيروزي در نبرد الرقه که مهمترين پايگاه داعش به شمار مي رود آغاز واقعي بيرون راندن داعش از همه شهرها و مناطق سوريه است. پيروزي ارتش سوريه براي بازپس گيري شهر الرقه شکست بزرگي براي داعش به شمار مي‌رود. سلسله شکست‌هاي گروه داعش و همپيمانان آن در استان‌هاي سوريه به حضور اين گروه در سوريه پايان خواهد داد. به ويژه که اين گروه بسياري از پايگاه‌ها، شهرها، مراکز نفت خيز را در بسياري از مناطق سوريه و عراق از دست داده است. به طور خلاصه استقرار نيروهاي ارتش سوريه در الرقه و نزديک شدن آنان به اين شهر زنگ خطر پايان براي داعش را به صدا در آورده است. اين اقدام مهمي در راه برقراري امنيت و ثبات در سوريه است.
تاثير اختلاف روسيه و آمريکا بر تحولات سوريه
تارنماي «بلدي» سوريه هم آثار اختلاف واشنگتن و روسيه بر روي تحولات سوريه را بررسي و عملکرد اين دو کشور در سوريه را در راستاي منافع آنها ارزيابي کرد. به نوشته تارنماي بلدي، در شرايطي که آمريکا و روسيه به عنوان دو قدرت برتر جهاني براي کاهش تنش در جبهه‌هاي جنگ ميان مخالفان نظام سوريه و ارتش اين کشور در جنوب سوريه و تمرکز نظامي عليه گروه داعش تلاش مي کردند تا زمينه را براي حل سياسي بحران سوريه فراهم کنند مرحله تازه اي از اختلاف ميان روسيه و آمريکا آغاز شده است. پيش از اين اختلاف، آمريکا و روسيه براي کاهش مناطق درگيري در جنوب به توافق رسيدند. اکنون با وجود آغاز مرحله تازه اي از اختلاف‌ها اين سوال مطرح مي شود که آيا اين اختلاف در اوضاع سوريه به ويژه بر روي توافق کاهش مناطق تنش تاثير گذار خواهد بود؟
به نوشته تارنماي بلدي، در واقع به تازگي درباره سوريه به طور مثبت رفتار مي شود. توافق براي کاهش مناطق درگيري در جنوب سوريه مثال آشکاري در اين باره است و نشان مي‌دهد که همه چيز ممکن است. «سرگئي ريابکوف» معاون سابق وزير امور خارجه روسيه در اين باره گفت:روسيه تمايل دارد بحران کاهش ديپلمات‌هاي آمريکا در روسيه بر روابط روسيه و آمريکا درباره پرونده سوريه تاثير گذار نباشد.در شرايطي که روسيه تا اول سبتامبر به آمريکا مهلت داده است شمار ديپلمات‌هاي خود را در اين کشور کاهش دهد پرونده سوريه به ويژه اوضاع جنوب اين کشور مساله مهمي براي منافع دو کشور است. اين اختلاف ميان روسيه و آمريکا در شرايطي به وجود آمده است توافق روسيه و آمريکا و اردن براي کاهش مناطق تنش در سوريه در حال اجرايي شدن است.در اين باره «عبو الحسو» تحليلگر مسائل سياسي گفت: ميان کشورها اختلاف و توافق دائمي برقرار نخواهد بود. تنها منافع است که مسائل مورد اختلاف يا توافق را درباره هر موضوعي مشخص خواهد کرد. موضوع سوريه هم از اين قاعده مستثني نيست و منافع آمريکا و روسيه اقتضا مي کند توافق ميان آنها در جريان باشد. وجود اختلاف ميان مسکو و واشنگتن عامل توازن درباره پرونده سوريه است.در اين زمينه «فراس ديبه» فعال رسانه‌اي سوري گفت پيش‌بيني نمي‌شود اختلاف واشنگتن و مسکو به طور مستقيم و فوري بر روي توافق کاهش مناطق تنش در سوريه تاثير گذارد، زيرا اين توافق بر پايه منافع دو کشور صورت گرفت است و معمولا منافع کشورها در نتيجه اختلاف‌ها تاثير نمي پذيرد. گاهي منافع دو کشور در برخي مسائل با يکديگر در تعارض است و در پرونده‌هاي ديگر همسو است. به گفته ديبه، در صورتي که اختلاف ميان مسکو و واشنگتن افزايش يابد قطعا پرونده سوريه در نتيجه اين اختلاف‌ها بيشترين تاثير را خواهد پذيرفت. اين در شرايطي است آمريکا بخواهد براي کاهش نفوذ روسيه وارد عمل شود و نقش اين کشور را در منطقه خاورميانه کمرنگ کند.ديبه مي افزايد : دور از ذهن است توافق‌هاي کنوني در سوريه سبب ثبات در سوريه و توافق ميان قدرت‌هاي منطقه اي و بين المللي بر سر سوريه شود. آنچه اکنون در جريان است توافق‌هاي موقتي است که به دليل تعداد زياد بازيگران و اختلاف منافع آنها و مشخص نشدن سياست‌هاي دولت آمريکا درباره سوريه پس از مدت کوتاهي ناديده گرفته خواهد شد.
در اين حال، سفرهاي اخير «دونالد ترامپ» به خاورميانه و ديدارهاي وي با سران کشورهاي عرب منطقه و همچنين ديدار وي با سران رژيم اسرائيل، تا کنون تحليل‌هاي بسياري در منطقه و خارج از منطقه به همراه داشته است؛ تحليل‌هايي که طيف وسيعي از گزاره‌ها را در بر مي گيرد. از تغيير اساسي در دکترين و سياست خارجي ترامپ در خصوص منطقه خاورميانه، تا فرار از بحران‌هاي داخلي سياست در آمريکا که گريبان ترامپ را بيش از يک ماه گذشته به سختي گرفته تا ايجاد موازنه سازي در قدرت سخت در خاورميانه براي مهار ايران.تحليل‌هايي که طي يک ماه گذشته در مورد سفر ترامپ به عربستان سعودي و بعد از آن اسرائيل منتشر شده است نشان مي دهد: اکنون تغيير مهمي در سياست خارجي «دونالد ترامپ» در مورد منطقه خاورميانه در حال رخ دادن است که مي تواند آينده اين منطقه را به شدت تحت تأثير خود قرار دهد. اما پرسشي که اکنون بايد به شکلي اساسي به آن پاسخ داد، اين است که سياست خاورميانه اي ترامپ متاثر از چه عواملي بوده و آيا ترامپ خواهان افزايش نظاميگري در اين منطقه بحراني است؟پروفسور « جاکوب آيوسدران» استاد علوم سياسي دانشگاه ايالتي آرکانزاس آمريکا در پاسخ به اين پرسش به خبرنگار مهر گفت: تاکنون سياست خاورميانه اي «دونالد ترامپ» تفاوتي با سياست خاورميانه اي «باراک اوباما» نداشته است.وي افزود: جنگ با داعش و طرح آزادسازي موصول زماني آغاز شد که اوباما رئيس جمهوري بود و سياست آمريکا در برابر داعش از زمان آغاز رياست جمهوري ترامپ تاکنون تغييري نکرده است. مثال ديگر ، توافق هسته اي ايران با 1+5 است. ترامپ در طول مبارزات انتخاباتي خود گفته بود که توافق هسته اي ايران را قبول ندارد و آنرا پاره خواهد کرد. اما تاکنون چنين اتفاقي رخ نداده است.
وي تأکيد کرد: تا زماني که ايران مفاد برجام را نقض نکند، آمريکا نمي تواند اقدامي جهت از بين بردن اين توافق بين المللي انجام دهد مگر اينکه بخواهد ضربه اي بزرگ به اعتبار بين‌المللي خود وارد سازد. مشاوران سياست خارجي وي احتمالا اين نکته را به وي گوشزد خواهند کرد. بنابراين در اين مورد نيز تغييرات کمي در سياست خارجي ترامپ با اوباما مشاهده مي شود.آيوسدران تاکيد کرد: . در ارتباط با اسرائيل، در اوايل رياست جمهوري ترامپ، به نظر مي رسيد رابطه اي دوستانه بين ترامپ و «بنيامين نتانياهو» برقرار شده اما با گذشت زمان ارتباط بين ترامپ و نخست وزير اسرائيل به سردي گراييده تا حدي که کارشناسان بر اين باورند که ارتباط امريکا با اسرائيل در دوره ترامپ تفاوتي با ارتباط بين اين دو کشور در دوره اوباما ندارد. در اين مورد نيز تغييري در سياست خاورميانه اي ترامپ با اوباما مشاهده نمي کنيم.وي در پاسخ به اين سوال که سياست ترامپ در سوريه چگونه است گفت: در مورد سوريه به نظر مي رسد قضيه تاحدودي متفاوت باشد. رئيس جمهوري ترامپ تمايل بيشتري جهت همکاري با پوتين در مورد حل بحران سوريه دارد. با توجه به اقدامات روسيه که به وضوح جهت ابقاي «بشار اسد» در قدرت انجام مي شود، تغييري در سياست خارجي امريکا ايجاد شده و آنرا به سمت سياست خارجي روسيه در سوريه نزديک مي کند، اين مي تواند براي اسد خوب و براي شورشيان در سوريه بد قلمداد شود.استاد دانشگاه آرکانزاس افزود: منتقدان اين نظريه ممکن است به حمله دولت ترامپ به فرودگاه هوايي شعيرات سوريه، بعد از اينکه اسد به استفاده از تسليحات شيميايي عليه مردم خودش متهم شد، اشاره کنند. اما بايد گفت که حمله آمريکا آسيب‌هاي جدي در پي نداشته و فرودگاه روز بعد فعاليت خود را از سر گرفت.وي تصريح کرد: نهايتا سياست خارجي ترامپ در مورد بحران سوريه با سياست خارجي اوباما در مورد اين بحران به طور قابل توجهي متفاوت بوده زيرا اوباما خيلي بيشتر از ترامپ از شورشيان عليه حکومت بشار اسد حمايت مي کرد.«جاکوب آيوسدران» در مورد احتمال ايجاد جنگ در خاورميانه در طي دوران رياست جمهوري ترامپ نيز گفت: با تنش‌هاي ايجاد شده بين قطر و ديگر کشورها در خاورميانه به نظر مي رسد اين منطقه به جنگ نزديک تر شده باشد و اين ارتباط چنداني به بودن يا نبودن ترامپ ندارد.وي در پايان افزود: به باور من سياست‌هاي خاورميانه اي ترامپ احتمال طولاني شدن جنگ در سوريه را افزايش مي دهد زيرا ترامپ تمايل دارد با روسيه و حکومت اسد همکاري کند که اين موضوع پتانسيل لازم جهت ادامه درگيري‌ها در سوريه را فراهم مي کند.
ش.د9603372