(روزنامه مردم سالاري – 1396/10/04 – شماره 4493 – صفحه 8)
* به عنوان مقدمه، لطفا توضیحاتی در مورد خودتان و انجمن برایمان داشته باشید.
** من سامهیح هستم؛ رئیس انجمن کلیمیان تهران. شغل اصلی‌ام داروسازی است. بنده و یازده نفر دیگر به عنوان هیئت مدیره در اینجا مشغول هستیم. سه بازرس داریم و حقوقی هم دریافت نمی‌کنیم. وظیفه اصلی ما در اینجا مسائل مذهبی و خیریه جامعه خودمان است. کار عمده‌مان فرهنگی، خیریه و مذهبی است. وظیفه انجمن ما دخالت در امور سیاسی نیست. وظیفه سیاسی به عهده نماینده مجلس ماست؛ ولی در امور اجتماعی انجمن مختار است که هرکاری انجام دهد.
* وضعیت کلی یهودیان ایران به چه صورت است و درباره پراکندگیشان در شهرهای مختلف توضیح بفرمایید.
** در حال حاضر جمعیت ما در حدود پانزده هزارنفر است. بیشترین جمعیت در تهران است؛ بعد شیراز و اصفهان بعد کرمانشاه. در کرمان، رفسنجان و همدان هم یهودی داریم، ولی تعدادشان کم است.
* جمعیت کل یهودیان دنیا چقدر است؟
** دقیق نمی‌دانم. حدود سی میلیون نفر احتمالاً.
* وضعیت جمعیت یهودیان ایران چگونه است، شنیده‌ایم مهاجرت‌هایی صورت گرفته؟
** وضعیت اقتصادی ایران متاسفانه وضعیت خوبی نیست. نه فقط جمعیت زیادی از یهودیان مهاجرت کرده‌اند، مسلمانها هم مهاجرت زیادی داشته‌اند. در دوران جنگ و بعد هم مشکلات اقتصادی و غیره، فشار آورد و طبیعی است که عده‌ای دوست دارند در جای دیگری زندگی کنند. آزادی‌ای که ایران به ما داد باعث شد که عده‌ای از ما مهاجرت کنند. بیشتر مهاجرت سمت آمریکا است. اول انقلاب به‌طرف اسرائیل هم مهاجرت بود که البته ادامه دار نبود و الان جمعیت قابل توجهی از ایرانی‌ها در آمریکا زندگی می‌کنند.
* درباره کنیسه‌هایی که در تهران و شهرهای دیگر دارید توضیح بفرمایید. چند کنیسه دارید و چه اعمال مذهبی‌ای در آن انجام می‌شود؟
** در تهران ۲۶ کنیسه داریم که ۱۳ تا از آنها فعال است و به دو دلیل بقیه‌اش تعطیل شده: مهاجرت کلیمی‌ها به‌طرف خارج کشور و دیگری مهاجرت از قسمت‌های جنوبی شهر به‌طرف مرکز و شمال شهر. می‌دانید که تقریباً خیلی از اعمال مذهبی ما با اسلام مشابه است. ما نماز سه‌گانه و روزه داریم. در روز سه بار باید نماز بخوانیم به جز نمازی که هنگام خواب و در خانه باید بخوانیم که با آن چهارتا می‌شود.
نماز صبح و ظهر و شب و عصر که باید خوانده شود. در کنیسه‌های ما این نمازها به صورت جماعت خوانده می‌شود، فرادا هم می‌شود خواند. در کنیسه‌هایی که مرکزیت دارند این نمازها به صورت جماعت خوانده می‌شود مثلاً در کنیسه‌هایی که در قسمت یوسف آباد یا ابریشمی یا طرف جمهوری وجود دارد. چند کنیسه هست که صبح و ظهر و عصر باز است برای نماز جماعت. بعضی کنیسه‌ها نه. چون جمعیت کمتر است چون ما باید حتماً ده نفر باشیم که بتوانیم نماز جماعت بخوانیم این کنیسه‌ها بیشتر روزها و شبهای شنبه باز است و مردم مراجعه می‌کنند و نماز می‌خوانند.
روز شنبه برایمان مقدس است؛ شنبه نباید کارکنیم و شنبه‌هایمان تعطیل است. دوره آقای روحانی بعد از سی‌وپنج شش سال موفق شدیم که شنبه‌های مدارسمان را تعطیل کنیم. از اول انقلاب تا آن موقع شنبه‌ها تعطیل نبود ولی آقای روحانی مساعدتی داشتند و موفق شدیم شنبه‌ها را تعطیل کنیم و در عوض مدارسمان پنجشنبه‌ها که مدارس عادی تعطیل است، باز هستند.
* بجز مدارس، مراکز دیگری هم دارید که شنبه‌ها تعطیل باشند؟
** بیشتر یهودی‌های ایران بنابه دلایلی شغل آزاد دارند. تمام افرادی که شغل آزاد دارند مراکز خودشان را می‌بندند تا غروب آفتاب. تابستان‌ها تا شب باز نمی‌شود.
* نمازهای سه گانه شما هم مانند اسلام حالت وجوبی دارد؟ شکل نمازهایتان چطور است؟
** بله واجب است. نمازهای ما طولانی تر از نماز مسلمانها است. نماز جماعت صبح روزهای معمولی سه ربع تا یک ساعت طول می‌کشد. روزهای دوشنبه، پنجشنبه و شنبه حداقل به دوساعت و دو ساعت ونیم افزایش پیدا می‌کند.
* گفتید بعد از انتخاب دستیار ویژه رئیس‌جمهور در مورد اقلیت‌ها، به نظرتان پیشرفت‌های قابل ملاحظه ای درباره سایر ادیان انجام شده است، لطفا توضیح دهید؟
** بله. حتی تعطیلی شنبه‌های ما هم به دلیل فعالیت‌های آقای یونسی بود. خیلی از مشکلات ما را هم ایشان حل کردند. همکاری خیلی خوبی با جامعه ما داشتند و ما همیشه از ایشان ممنونیم. انتخاب ایشان و انتخاب دستیار ویژه‌ای که کارش فقط رسیدگی به اقلیت‌ها و اقوام باشد کار بسیار عاقلانه و عالی بود.
دوره‌های قبل از آقای روحانی مشکلاتی در جامعه ما وجود داشت که ما ترجیح می‌دهیم آنها را با دولتی‌ها در میان بگذاریم. مشکلات پیچیده بود ولی از زمان حضور آقای روحانی نگاهشان نسبت به اقلیت‌ها و اقوام نگاه فرهنگی شده است و همین نگاه فرهنگی، تعامل بین اقلیتهای مذهبی و دولت را بیشتر کرد. قبلا هم این تعامل وجود داشت ولی از زمان آقای روحانی این تعامل خیلی بهتر شد. مشکلاتی که وجود داشت به راحتی می‌توانست حل بشود و بنابه دلایل مختلف حل نمی‌شد ولی چیزی که از دست رئیس جمهور و دستیارش و دولت برمی‌آمد کمک کردند و خیلی از مشکلات ما حل شد.
* یهودیان ایران از چندین سال پیش در اینجا ساکن بوده‌اند؟
** سکونت اصلی جامعه یهودی در ایران به دوران کوروش بزرگ برمی‌گردد، اما قبل از آن یعنی دویست سال قبل هم یک گروه از یهودیان توسط آشوری‌ها اسیر گرفته می‌شوند و به منطقه گیلیارد یا دماوند کوچ داده می‌شوند و آنجا زندگی می‌کردند و تعدادشان حدود هزار نفر بوده است. اما در زمان کوروش بابل به بیت المقدس حمله می‌کند و مردم را قتل عام و بیت‌المقدس را خراب می‌کنند. تعداد بسیاری از این افراد یهودیان بیت المقدس به عنوان اسیر گرفته می‌شوند و آنها را به بغداد فعلی یا بابل می‌برند. کورش حمله می‌کند بابل را می‌گیرد و تمام اسرا را آزاد می‌کند و منشور معروف خودش را به خاطر همین مسئله می‌نویسد؛ منشور حقوق بشری که الان در سازمان ملل متحد هم هست.
از زمان کوروش مردم را آزاد می‌گذارد و می‌گوید هرکسی که می‌خواهد بیاید در کشور من زندگی کند، هر کسی هم که می‌خواهد برگردد به بیت‌المقدس. عده‌ای برمی‌گردند و عده‌ای هم در ایران ماندگار می‌شوند. از همان زمان بود که در ایران، عراق و حاشیه خلیج فارس، عربستان، یمن و خیلی از کشورهای عربی پخش می‌شوند و به زندگی خودشان ادامه می‌دهند؛ فراز و نشیب‌های زیادی هم داشته‌اند. زمانی بوده که جمعیت ایران فعلی یعنی با مساحت الان حدود ششصد هزار نفر یهودی در ایران زندگی می‌کرده‌اند و کمابیش به زندگی خود تاکنون ادامه داده‌اند.
* سخت‌ترین دوره زندگی برای یهودیها در این برهه سه هزار ساله چه دورانی بوده است؟
** نمی‌توانم دقیق بگویم. در دوران هخامنشی، در زمان اردشیر دوم مشکلاتی برای جامعه یهودی پیش آمد. قبل از اسلام مشکلاتی بود، بعد از اسلام هم همینطور بوده است. در حدود صد سال اخیر وضعیت جامعه یهودی ایران خیلی بهتر از قبل شده است.
* بعد از ورود اسلام وضعیت یهودیان چه تغییراتی داشته است؟
** دوره قبل از اسلام وضعیت، مرتب تغییر می‌کرد و جریان سینوسی بود. پادشاهی می‌آمده مثبت فکرمی‌کرده پادشاه بعدی منفی فکر می‌کرده. این جریان مرتب فراز و نشیب داشته. در دوران صفوی دستور داده بودند که موقع باران، اقلیتهای مذهبی اجازه خروج از خانه‌هایشان را ندارند. چون خیس می‌شوند و نجس می‌کنند و یا وصله ای که هیتلر دستور داده بود یهودیها به لباسشان بزنند تا مشخص باشند از دیگران. همین وصله را در ایران هم داشته ایم که به آن می‌گفتند وصله جودی. وصله‌ای باید به لباسش بچسباند که بگوید من یهودی ام. چنین مسائلی بوده و نمی‌توان گفت در دوران اسلام بهتر یا بدتر بوده. زمانی بوده که در غرب کشور در قسمت همدان و ملایر و یک قسمت از شمال‌شرقی کشور، مشهد و خراسان جامعه یهودی را اجبار می‌کنند که یا مسلمان شوید یا کشته شوید. عده‌ای از از ترس جان مسلمان شدند و بعد که فضا باز شد به یهودیت برگشتند. نمی‌توان گفت چه زمانی در چه برهه ای بهتر یا بدتر بوده است.
* ایام جنگ جهانی و فضایی که هیتلر علیه یهودیت درست کرده بود در ایران وضع یهودیها چطور بود؟
** خیلی عالی بوده است. یک گروه از یهودی‌های لهستان به عنوان اسیر گرفته می‌شوند و به سیبری می‌روند. وقتی آزاد می‌شوند به ایران می‌آیند. آن زمان اروپا و لهستان فضای امنی برای آنها نبوده است. آنها در ایران زندگی می‌کردند. کنیسایی از لهستانی‌ها باقی مانده ما در بهشتی همان -آنجایی که فوتی‌ها را دفن می‌کنیم -قبرهایی است که از لهستانی‌ها باقی مانده است. ایران در آن زمان مکان امنی برای اقلیتهای مذهبی خصوصا جامعه یهودی بوده است.
* جامعه کلیمیان بعد از انقلاب در کدام دوره‌ها با چه چالش‌هایی روبرو بوده و در کدام دوره‌ها درک بهتری از وضعیت یهودیها وجود داشته است؟
** طبیعتا در هر انقلابی به هم ریختگی و تندروی در میان انقلابیون وجود دارد. نه فقط انقلاب ایران که انقلاب شوروی و فرانسه هم همینطور بوده. خیلی اعدام‌ها پیش می‌آمد و فضای بدبینی و مسئولینی که سرکار می‌آمدند، تجربه کافی برای این مسائل نداشتند. اول انقلاب مشکلات برای جامعه ما بود و اعدام‌هایی بود. مثلا رئیس انجمن کلیمیان تهران، آقای القانیان اعدام شد. در صورتی که اگر الان بود، بعید می‌دانم چنین حکمی‌برای ایشان صادر می‌شد.
اما هرچه گذشت وضعیت بهتر شد. برهه‌هایی بود که بدون هیچ مدرکی یا علتی که برای ما معلوم باشد چند نفر از جامعه ما را می‌گرفتند به عنوان جاسوس و حکم اعدام می‌دادند مثلاً در دروان جنگ. این حکم‌ها خدا را شکر باطل شد و اعدام نشدند و آزاد شدند ولی سختیهایی برای جامعه ما درست کرد. این روند همیشه به‌طرف بهبود است. الان نسبت به دوره شاه، نظر جامعه، نسبت به جامعه اقلیتهای مذهبی مثبت شده و خیلی راحتتر می‌توانیم زندگی کنیم. مردم هم بهتر می‌توانند ما را بپذیرند. مشکلات ما هم در جامعه کمتر شده است.
همیشه خوشنامی یهودی به عنوان آدم‌هایی خوش حساب در جامعه چه قبل از انقلاب چه بعد از انقلاب بوده. یکی از موارد مثبت جامعه این است که به خوش حسابی در کار و کسب مشهور هستیم. مردم در کسب و کار به محض اینکه بفهمند طرفشان کلیمی‌است خیلی راحت معامله می‌کنند. چک‌های ما را بهتر از بقیه قبول می‌کنند ولی در باره پذیرش جامعه یهودی در ایران به جرات می‌گویم نسبت به قبل خیلی بهتر شده.
* ریشه پیشرفت‌های اقتصادی و این خوش حسابی که می‌فرمایید چه چیزی است؟
** ما جامعه کوچکی هستیم. در همه جای دنیا اینطور است که هر به هم ریختیگی ای که ایجاد شود، معمولا بعضا دولتمردها دوست دارند که این مسئله را به گردن قشر کوچکی از جامعه بیندازند و از سر خودشان باز کنند. به همین دلیل ما سعی کرده‌ایم هیچ بهانه‌ای به دست هیچکس ندهیم. در همه قشری کلاهبرداری هست ولی ما سعی می‌کنیم کلاهبرداری نکنیم و اگر درصدی حساب کنیم بین ما کلاهبرداری خیلی کمتر است و سعی کردیم خوش حساب باشیم. این دیگر رسم و قانون شده در میان ما. مزیت‌هایی برایمان ایجاد کرده و ما نمی‌خواهیم آن را خراب کنیم.
* درباره انجمن کلیمیان و اهدافش و تاریخش و کارهای عام المنفعه آن توضیح بفرمایید.
** انجمن کلیمیان تهران از سال ۱۳۰۲ به صورت رسمی‌شروع به کار کرد. شماره ثبت انجمن ۶ است یعنی ششمین شرکت رسمی‌ایران بوده. قبل از آن هم انجمن‌هایی داشته ایم که اسامی‌مختلف داشته‌اند. شورای ریش سفیدها داشته ایم که کارهای جامعه را انجام می‌داده اند. بعد از سال ۱۳۰۶ ما رسمی‌شدیم. یکی از مسائلی که مردم هم خیلی درجریانش نیستند این است که در جامعه ما نیز افراد کم بضاعت، کم نیستند.
برخلاف چیزی که مردم درباره ما فکر می‌کنند که ما خیلی متمول هستیم. البته افراد متمول داشته‌ایم که مهاجرت کرده‌اند. مقداری از جامعه ما متوسط و روبه بالای جامعه هستند. عده‌ای از جامعه ما هم افراد فقیری هستند. خیلی فقیر. انجمن کلیمیان یکی از وظایفش حمایت از این قشر ضعیف است. کمک‌های جهیزیه، کمک تحصیلی چه در دانشگاه و مدرسه؛ خیلی از سرویس مدارسشان رایگان می‌شود.
کمک‌های مالی، کمک‌های غذایی. ما چند زیرمجموعه داریم که کار آنها را راه می‌اندازند. جامعه ما خوب کمک می‌کنند. وقتی از آنها کمک می‌خواهیم خوب کمک می‌کنند. برای مثال چندوقت پیش یک پسر شانزده ساله یهودی متاسفانه با موتور به یک پیرمرد می‌زند و آن بنده خدا هم فوت می‌کند. آن پسر نوجوان از لحاظ مالی ضعیف بود. جامعه ما کمک کردند و دیه پیرمرد را پرداخت کردند. ضمنا ما به جامعه مسلمان هم کمک‌هایی می‌کنیم. اصلا نهادهای خیریه ای داریم که ۹۹ درصد خدماتشان به جامعه مسلمان است. ما بنیاد شروین روبنزاده داریم که جدا از انجمن کلیمیان است. خیریه است ۹۹ درصد زیرمجموعه‌اش مسلمانها هستند؛ یا بیمارستان سپیر ما که در خیابان شهید مصطفی خمینی است، یک بیمارستان خیریه است که ۹۹ درصد پرسنل و مراجعانش مسلمان هستند.
* درباره مدارستان برای ما توضیح دهید. برای بچه‌ها مدارس مخصوصی دارید و آیا با مدارس عمومی‌کشور متفاوت است؟
** بله مدارس ما متفاوت است. ما دو مدرسه دخترانه داریم در مقطع دبستان و راهنمایی و یکی در مقطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان است. سه مدرسه پسرانه داریم یکی در مقطع دبستان و راهنمایی، یکی در مقطع دبستان و یکی هم در مقطع راهنمایی و دبیرستان. دو تا از این مدارس دولتی هستند. مدارس دخترانه هم دولتی هستند یکی از مدارس پسرانه مان غیرانتفاعی است. تمام مدارس سطح کشور کلیمیان به دلیل نداشتن دانش آموز تعطیل شده ولی در تهران پنج تا مدرسه باقی مانده است.
قبلا خیلی بیشتر بود ولی الان پنج تا باز است. آموزش و پرورش هم کمک می‌کند. در بعضی کلاس‌ها سه تا پنج تا شاگرد هست ولی آموزش و پرورش با این وجود تا جایی که درتوانش هست معلم ما را تامین می‌کند. حقوق یک سری از پرسنل را انجمن کلیمیان پرداخت می‌کند و البته دولت دارد کمک خیلی خوبی می‌کند. مشکلی برای اداره مدارسمان نداریم با آموزش و پرورش از اول انقلاب تا حالا تعامل خیلی خوبی داشته و داریم. البته ما هم درمقابل به آموزش و پرورش کمک می‌کنیم. مثلاً چندتا از مدارس ما که تعطیل شده اند و دانش آموزی نداشته‌اند را در اختیار آموزش و پرورش گذاشته ایم. دبستانی که مثلاً حدود چهارصد تا پانصد دانش آموز دارد، ما با مبلغ یک تا دو میلیون تومان به آموزش و پرورش اجاره داده ایم . لذا دولت به ما کمک می‌کند و ما هم در توان خودمان، کمک و جبران می‌کنیم.
* در مدارس به زبان عبری صحبت می‌کنید؟
** خیر. ما به خاطر قدمتی که در ایران داریم، زبان محاوره مان فارسی است. در مدارس و خانه‌هایمان هم فارسی صحبت می‌کنیم ولی نمازمان به زبان عبری است. دقیقا مثل مسلمان‌های ایرانی.
* از ازادی رسانه ای هم برخوردارید؟
** بله ولی منظم نیست. یک فصلنامه داریم که در آن مقالات در حوزه‌های مختلف را از هر سه چهار ماه چاپ می‌کنیم؛ اجتماعی، پزشکی، روانشناسی و تاریخی است. بیشتر مقالات مرتبط می‌شود به نحوی به یهودیت. سایت هم هست. کانال خودمان هم هست که برای اطلاع‌رسانی جامعه خودمان است.
* آیا از لحاظ مذهبی محدودیتی برای انجام مراسمتان دارید؟
** نه. خیلی راحت هستیم و هیچ محدودیتی در انجام فرائضمان نداریم. ما در کنیسه‌هایمان نه تنها نماز می‌خوانیم بلکه خیلی از کلاس‌های تدریس سطح بالای علوم دینیمان هم در کنیسه‌هایمان برگزار می‌شود و هیچ مشکلی نداریم.
* دیدگاه شما نسبت به مسئله هولوکاست چیست؟
** ما قبلا گفته‌ایم و امروز و فردا هم می‌گوییم که ما هولوکاست را قبول داریم. من مطمئنم که بسیاری از یهودیان درجنگ جهانی دوم کشته شدند. تعداد شاید کمی‌بالاتر یا پایین تر از شش میلیون نفر باشد ولی تعداد زیادی از یهودی‌های اروپایی در دوران جنگ جهانی قتل عام شدند. مدارک آن هم اگر کسی بخواهد می‌تواند مستند ببیند. فیلم و مقاله وجود دارد کاملا مستند است. خیلی از افراد جامعه ما در دوره آقای دکتر احمدی‌نژاد به خاطر اینکه به این مسئله اعتراض کردند، دچار مشکلاتی شدند ولی باز هم در دوران حجت‌الاسلام دکتر روحانی محدودیتهایشان رفع شد و مشکلات ما هم خیلی کمتر شد.
* انحرافات صهیونیزم از یهود چیست؟
** من فقط یک مثال برای شما می‌زنم بقیه‌اش را خودتان بسنجید. مکه معظمه و شهرهای مقدس مسلمانان در عربستان قرار دارد. حکّام عربستان ریاست این شهرها را به عهده گرفته اند و از آن طرف در یمن هم کشتار می‌کنند و در جاهای دیگر هم شیطنت می‌کنند و از داعش حمایت می‌کنند. اینطور نیست که ما بگوییم چون مرکز اسلام در عربستان است پس دین اسلام یعنی عربستان. داعش مسلمان بود، القاعده مسلمان بود. القاعده می‌گفت هرکس هفت تا ده تا شیعه را بکشد جایش در بهشت است. داعشی خودش را مسلمانترین آدم روی زمین می‌داند. کسی که بمب به خودش وصل می‌کند تا چند نفر را بکشد و به بهشت برود، اعتقاداتش خیلی زیاد است. اینها منحرف شده‌اند و هیچکس نمی‌تواند بگوید کارهایی که اینها می‌کنند به عهده همه مسلمانهاست؛ همان کاری که دراروپا و غرب انجام می‌دهند و بخاطر همین مسئله مسلمان هراسی انجام می‌کنند.
همین مسئله درباره صهیونیزم هم صدق می‌کند. اسرائیل می‌گوید دین رسمی‌اش یهودیت است ولی دارد از یهودیت سوءاستفاده می‌کند. در اسرائیل ۹۰ درصد تا ۹۹ درصدجمعیت اسرائیل افراد غیرمذهبی هستند و دین را اصلا قبول ندارند بسیاری از کارهایی که ما در ایران انجام می‌دهیم را آنها اصلا قبول ندارند. نمی‌شود بگوییم که چون آنها اسمشان یهودی است، پس یهودیت مساوی است با صهیونیزم؛ همانطور که نمی‌توان گفت اسلام مساوی است با وهابیت. صهیونیزم یک حزب سیاسی است که دارد از یهودیت سوء استفاده می‌کند. صهیونیزم می‌گوید فلسطین مال ماست به هر قیمتی که باشد.
* دین یهود درباره داشتن حکومت ادعایی دارد؟
** از لحاظ مذهبی من نمی‌توانم در این باره نظری بدهم. چون آدم خیلی مذهبی‌ای نیستم. از لحاظ مذهبی یک فرد معمولی هستم و در این باره باید با مراجع دینیمان صحبت کنید. ولی از لحاظ اجتماعی باید بگویم که جزو برنامه یهودیان است که در هرکشوری که زندگی می‌کنند در هرزمانی باید به حکام آن کشور احترام بگذارند و این جزو دین ماست و این کار درحال انجام است.
* یهودیان به شاخه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند؟
** نه. ما اینطور نیستیم. ما در شرق سفارادی هستیم و در غرب اشکنازی؛ که فقط در روش نمازمان مقداری اختلاف داریم، ولی بقیه چیزهایمان یکی است. اینطور نیست که مثلا ما اروپا برویم بگویند شما جزو ما نیستید می‌توانیم به کنیسه‌هایشان برویم و نماز بخوانیم و ما را از خودشان می‌دانند. فقط مختصر تفاوتی در نوع نماز خواندنمان وجود دارد. عضو هیچ شاخه‌ای نیستیم.
* درباره بیمارستان سپیر توضیح دهید:
** بله قبل از انقلاب حدود سی سال قبل از انقلاب، از یک درمانگاه کوچک شروع شد و کم کم بزرگ و تبدیل به بیمارستان شده است. موقع انقلاب هم بسیاری از کسانی که مجروح شدند و گارد شاه دنبالشان می‌کرده در این بیمارستان به صورت پنهانی درمان می‌شده‌اند. همان موقع هم خیریه بوده است. در آن زمان نزدیک بیمارستان یک محله یهودی نشینی بوده است به اسم محله عودلاجان. محله کلیمی‌ها بوده است. آنجا جمعیت زیادی از یهودیها زندگی می‌کرده‌اند و آن بیمارستان را تاسیس کرده‌اند. از همان زمان هم مسلمانها هم در آنجا به صورت خیریه درمان می‌شده‌اند. کم کم آن محله خالی می‌شود از یهودیها ولی بیمارستان همانجا مانده است. با وجود اینکه ما توانایی این را داریم که بیمارستان را به نقاط بالای شهر و یهودی نشین منتقل کنیم ولی این کار را نکردیم؛ به خاطر کمک به جامعه نیازمند جنوب شهر.
* دوستان کلیمی‌سربازی هم می‌روند؟
** بله پسر خود من همین الان سرباز یک ماه خدمت است. در صفر یک خدمت می‌کند.
* در دانشگاه محدودیت ندارید؟
** نه خداروشکر محدودیت خاصی وجود ندارد.
* در بحث استخدام چطور؟
** بله مقداری مشکلات وجود دارد.
* شما نامه ای به آقای اوباما نوشته بودید. آیا واقعا امیدوار بودید که وضعیت بین ایران و آمریکا در زمانی که این نامه را نوشتید، اصلاح شود؟ آیا همچنان امیدوارید؟
** بله من نامه نوشتم و امیدوار بودم ولی الان امیدی ندارم. فعلا که حزب جمهوریخواه حاکم است و یک دیوانه به نام ترامپ آنجا نشسته و مشکلاتی ایجاد می‌کند.
* درباره متن نامه تان توضیح دهید.
** آن زمان نخست‌وزیر اسرائیل نتانیاهو در سازمان ملل سخنرانی ای کرده بود درباره وضعیت آزادی درجامعه ایرانی‌ها. گفته بود در ایران آزادی نیست مردم در اختناق کاملند و شلوار جین نمی‌توانند بپوشند ! حرفهای او مصادف شده بود با فرمایشاتی که رهبر انقلاب داشتند درباره نرمش قهرمانانه که در ایام مذاکرات هسته ای بود. همان زمان ما تجمعی با هماهنگی دولت انجام دادیم جلوی مقر سازمان ملل و بیانیه ای صادر کردیم و به مقامات سازمان ملل دادیم درباره حمایت جامعه کلیمیان از استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته ای. آن زمان نه تنها من، که بسیاری از مردم ایران به این مسئله امیدوار بودند. خوب هم پیش رفت ولی متاسفانه نمی‌دانم سیاست بود یا شانس و اتفاق که هیولایی به نام ترامپ وارد معرکه شد و الان دارد بسیاری از مسایل را به هم می‌ریزد.
* سران دین شما در ایران ظاهرا تخصص‌هایی هم دارند؟
** بله ما این مسئله را بد می‌دانیم که از دین معیشت کنیم. بزرگترین کسانی که در دوران گذشته معلّم دینی ما بوده‌اند، هیزم‌شکن، باربر و کفاش بوده اند. حتی خاخام‌های بزرگ ما و کسانی که کتاب و رساله دارند، معیشتشان از طریق دین نبوده و دین را به عنوان خیریه به مردم هدیه می‌کرده‌اند.
http://www.mardomsalari.net/4493/page/8/29053
ش.د9604001