(روزنامه اعتماد ـ 1396/09/07 ـ شماره 3963 ـ صفحه 6)
براي مبارزه با شبه نظاميان تروريست در كشورهاي خود از ساير اعضا كمك بخواهند و همچنين ساير اعضا نيز مي‌توانند در صورت نياز يك كشور به كمك نظامي به آن پيشنهاد اعطاي كمك را بدهند. اين كمك‌ها مي‌تواند مالي، تجهيزاتي و به اشتراك گذاشتن تجربه‌هاي امنيتي باشد. همچنين اعضاي اين ائتلاف كه مقر اصلي آن در رياض است به مبارزه با ايدئولوژي و تامين مالي گروه‌هاي تروريستي نيز تاكيد كردند. محمد بن سلمان كه در چند ماه اخير تلاش وسيعي را براي به نمايش گذاشتن چهره‌اي مصلح در امور مذهبي و سياسي از خود، به كار گرفته است در نشست روز گذشته نيز تاكيد كرد كه بزرگ‌ترين تهديد كشته شدن انسان‌هاي بي‌گناه و ترويج بذر نفرت نيست بلكه مخدوش كردن چهره اسلام و ايجاد بي‌ايماني در برخي از مسلمانان بزرگ‌ترين تهديد فعاليت گروه‌هاي تروريستي به حساب مي‌آيد. اين سخنان در حالي از زبان محمد بن سلمان به گوش مي‌رسد كه تصاوير كودكان رنج برده از سوءتغذيه و مبتلا به وبا در حالي كه خانواده‌هاي خود را در بمباران‌هاي سعودي از دست داده‌اند در تمام رسانه‌هاي تصويري و مكتوب در سطح بين‌المللي انعكاس پيدا كرده است. عراق، سوريه، ايران و قطر غايبان اصلي نشست روز يكشنبه در رياض بودند. رويترز در اين باره مي‌نويسد: «عراق و سوريه كه در چندسال گذشته بيشترين آسيب را از جريان‌هاي تروريستي ديده‌اند و در صف مقدم مبارزه با اين جريان‌ها حضور دارند در نشست رياض حضور نداشتند. البته هر دو اين كشورها از دوستان ايران در منطقه به حساب مي‌آيند.»قطر نيز كه دو سال پيش در گعده دوستان سعودي در منطقه بود اين‌بار به نشست روز يكشنبه در پايتخت سعودي دعوت نشد. عربستان سعودي، امارات و بحرين، قطر را به حمايت از جريان‌هاي تروريستي متهم مي‌كنند، ادعايي كه دوحه آن را تكذيب كرده است. عبدالله صالح كه دبيركلي اين ائتلاف را برعهده دارد ادعا كرد كه حذف قطر از اين نشست مي‌تواند به عمليات‌هاي مشترك و هماهنگ ميان ٤٠ عضو كمك كند. وي همچنين تلاش سعودي براي شكل دادن ائتلافي سني عليه ايران را رد كرد و گفت: دشمن ما تروريسم است. دشمن ما ن‍ژاد، قوميت يا مذهب خاصي نيست. اين مقام سعودي همچنين ادعا كرد كه طرح‌هاي نظامي به شوراي وزيران اين ائتلاف فرستاده شده است اما از جزييات اين طرح‌ها سخني به ميان نياورد.
در حالي كه دو سال از عمر اين ائتلاف مي‌گذرد و به نظر مي‌رسد كه اصول واحدي اين ٤٠كشور را در كنار هم قرار داده است اما اختلاف در اولويت‌ها عملا حصول نتيجه را سخت كرده است. در نشست روز يكشنبه نيز هيات يمني اصرار داشت كه تمركز تلاش‌هاي ائتلاف بايد بر داعش، القاعده و ايران باشد. اين در حالي است كه هيات تركيه از دوستان خود در اين ائتلاف خواست كه به آنكارا در مسير مبارزه با جدايي‌طلب‌هاي كرد كمك كنند. با وجود عنوان پرطمطراقي كه اين ائتلاف به خود اختصاص داده و به هرحال قرار گرفتن ٤٠ كشور در سايه يك نام نيز مي‌تواند انتظارها را افزايش دهد اما منتقدان اين ائتلاف از موافقان آن پيشي گرفته‌اند. رويترز در اين باره مي‌نويسد: «منتقدان مي‌گويند كه اين ائتلاف مي‌تواند ابزاري براي تحقق بيشتر اهداف سياست خارجي تهاجمي عربستان سعودي باشد. عربستان سعودي با كمك‌هاي مالي و نظامي يا وعده آنها حمايت كشورهاي فقير آفريقايي و آسيايي مسلمان را به دست آورده است. از سوي ديگر عربستان با استناد به قدرتي كه رياست اين ائتلاف به آن بخشيده است اتهام‌هايي را متوجه قطر كرده و بر حصر اقتصادي و سياسي دوحه كمر همت گماشته است و همزمان حوثي‌هاي مورد حمايت ايران در كشور همسايه يمن را نيز هدف حملات بي‌امان خود قرار مي‌دهد.»
دبيركل سعودي اين ائتلاف در بخش‌هايي از سخنان روز يكشنبه خود اعلام كرد كه عربستان براي تاسيس مقر جديد ١٠٧ ميليون دلار اختصاص داده است و ساير كشورهاي عضو نيز مي‌توانند كمك‌هاي مالي خود را به اين ائتلاف با ذكر هدف مد نظر براي اختصاص دادن آن اعلام كنند.
سي‌ان‌ان نيز در تحليلي درباره نشست روز يكشنبه در رياض نوشت: «عربستان سعودي رقيب منطقه‌اي خود ايران را از ابتدا به ائتلاف كشورهاي اسلامي براي مبارزه با تروريسم دعوت نكرده بود و البته رياض در چند هفته اخير سياست خارجي بسيار تهاجمي را در دستور كار خود قرار داده است. اين كشور هم بر كميت و كيفيت حملات خود بر يمن افزوده است و هم فشارهاي بيشتري را بر حزب‌الله لبنان كه متحد ايران در منطقه به حساب مي‌آيد افزوده است.»
باز هم هدف ايران است؟
نگاه‌ها به ائتلاف اسلامي مبارزه با تروريسم به رهبري عربستان سعودي در سطح بين‌المللي مثبت نيست. اين ائتلاف در هيچ عمليات مشخص شناسنامه داري عليه تروريست‌هاي داعش شركت نداشته است و تنها فخر آن حمله به يمن است. دويچه وله در گزارشي تحليلي با عنوان «ائتلاف نظامي اسلامي، مبارزه با تروريست‌ها يا ايران» مي‌نويسد: سوال‌هايي درباره ماهيت اين ائتلاف كه رهبري آن را عربستان سعودي برعهده دارد به وجود آمده است: پرسش‌هايي از اين دست كه آيا اين ائتلاف كارآيي دارد؟ اهداف اصلي آن چه خواهد بود؟ به نظر مي‌رسد كه هدف از اين ائتلاف بيش از آنكه تروريست‌ها باشند ايران است. رياض مي‌گويد كه اين ائتلاف ابتدا ٣٤ كشور را در خود جا داده بود اما اكنون تعداد اعضاي آن به ٤١ مورد رسيده است. با وجود اين جمعيت بالا تاكنون هيچ اقدام مشخص عملي از سوي اين ائتلاف عليه تروريست‌ها صورت نگرفته است. از ابتدا هم پرسش‌هاي بسياري در مورد ماهيت ائتلافي كه شتاب‌زده شكل گرفت هم وجود داشت. اكنون كه داعش در سوريه و عراق شكست خورده اين سوال‌ها همچنان به قوت خود باقي هستند. سعودي ادعا مي‌كند كه اين ائتلاف فرآيندي در حال توسعه است اما در حقانيت اين توسعه نيز ابهام‌هايي وجود دارد. ايالات متحده تاكنون بارها از عربستان سعودي و ساير كشورهاي مسلمان درخواست كرده كه اقدامي جدي‌تر در مسير مبارزه با تروريسم انجام دهند. براي وليعهد جوان سعودي كه اخيرا هم اقدام‌هاي بيشتري در حوزه قبضه قدرت انجام داده، شكل دادن به اين ائتلاف راهي براي به تصوير كشيدن نقشي نمادين از خود در جامه رهبر جهان عرب است. آن‌هم در روزهايي كه نقش هدايتي امريكا در منطقه زير سوال رفته است. يك كارشناس آلماني مسائل خاورميانه در اين باره مي‌گويد: اين ائتلاف سيگنال واضح و مشخص به جهان عربي و اسلامي است مبني بر اينكه سعودي اصلي‌ترين اولويت خود در حوزه سياست خارجي را مسائل منطقه‌اي قرار داده است و البته كه رياض از اين ائتلاف به عنوان ابزاري براي محدود كردن ايران به ضم خود نيز استفاده مي‌كند.
ماهيت سني اين ائتلاف در حالي كه ايران و عراق به عنوان دو كشور شيعه‌نشين منطقه در آن حضور ندارند اين ايده كه هدف اصلي از ائتلاف مبارزه با تهران است را افزايش مي‌دهد. دويچه وله در اين باره مي‌نويسد: معناي تروريست در فرهنگ لغات عربستان سعودي متفاوت است. آنها تحت عنوان ائتلاف مبارزه با تروريسم هر كاري مي‌كنند تا از نفوذ ايران در منطقه بكاهند. برخي از منتقدان نيز ائتلاف مبارزه با تروريسم به رهبري سعودي را تبليغاتي مي‌دانند و اعتقاد دارند كه اين عقايد و باورهاي وهابي عربستان بود كه منجر به شكل‌گيري اقاعده در گذشته‌اي نه‌چندان دور و داعش در همين اواخر شد. با اين وجود محمد بن سلمان تلاش مي‌كند از چهره‌هاي پيشين سياسي در خاندان سعود فاصله بگيرد و خود را چهره مدرني مي‌داند كه به دنبال تغييرات در ساختار پادشاهي است. دويچه وله در اين باره مي‌نويسد: عربستان سعودي به دنبال اين است كه خود را كشوري پيشرو در مسير مبارزه با افراط‌گرايي و تروريسم بخواند تا به نوعي اتهام‌هاي حمايت يا تغذيه گروه‌هاي راديكاليسم را از خود دور كند. در اين مسير محمد بن سلمان تلاش مي‌كند بگويد من رهبري مدرن و سكولار هستم. جدا از اهداف شكل‌گيري اين ائتلاف، شكنندگي موجود در آن نيز يك مساله جدي و غيرقابل اغماض است. روز يكشنبه رياض براي نخستين‌بار در دو سال گذشته از عمر اين ائتلاف ميزبان وزراي دفاع ٤٠ كشور عضو بود و همين تاخير در برگزاري چنين نشستي نشان مي‌دهد كه اعضا نمي‌توانند به راحتي اختلاف‌هاي بسيار مهم في‌مابين را به حاشيه برانند. در حالي كه دشمن واحد خواندن القاعده و داعش آسان‌ترين كار است اما اعضا تعريف‌ها و نگاه‌هاي متفاوتي نسبت به ساير گروه‌ها و جريان‌هاي اسلامي مانند اخوان‌المسلمين، حزب‌الله لبنان و حماس در نوار غزه دارند. در اين ميان قطر كه ميزبان مركز فرماندهي امريكا در منطقه است نيز غايب نشست روز يكشنبه بود. عمليات‌هاي نظامي امريكا عليه داعش در منطقه از طريق همان پايگاه فرماندهي در قطر انجام مي‌گيرد.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=92144
ش.د9604088