دکترین جدید آمریکا؛ چه‎کسی دکمه آغاز جنگ را می‎ فشارد؟ (بخش اول)

(روزنامه اطلاعات ـ 1396/12/06 ـ شماره 26949 ـ صفحه 12)

در واقع آن بخش از دکترین هسته‌ای آمریکا که می‌گوید «روسیه باید متقاعد شود که در صورت تهدید به انجام حمله هسته ای در اروپا حتی در دامنه ای محدود با هزینه‌های بسیار شوم مواجه خواهد شد» به صورت کنایه حاکی از توانایی آمریکا برای استفاده از توان «حمله اول» (first strike) علیه مسکو یا حتی کشورهای به‌زعم آنها متخاصم غیرهسته‌ای است. اما فکر بهره‌برداری از توان حمله نخست از کجا به ذهن آمریکایی‌ها رسید؟ درواقع، روسیه در ۵سال گذشته تلاش خود را بر روی ضعف غربی‌ها در وابستگی به دنیای فناوری متمرکز کرده است و ادعای اخیر وزارت دفاع انگلیس مبنی بر اینکه مسکو قصد حمله به زیرساخت‌های انرژی بریتانیا را دارد هم از همین‌جا ناشی می‌شود. واقعیت هم این است که از کارافتادن منابع انرژی و وسایل الکترونیکی نتیجه‌ای بیش از هرج‌و‌مرج دارد و به مرگ هزاران نفر منجر خواهد شد.برای روسیه، تمرکز بر جنگ سایبری و زیرساخت‌های انرژی، به منزله کاهش وابستگی به دکترین رویکرد تحریک و پاسخ یا تشنج‌آفرینی برای تشنج‌زدایی است که در ۲۰سال گذشته اتخاذ کرده است و به همان اندازه لزوم پیش‌قدم شدن برای استفاده از کلاهک‌های هسته‌ای کم قدرت را کاهش می‌دهد.به این ترتیب، آمریکا و روسیه در دوجهت عکس حرکت می‌کنند: وابستگی آمریکا به ابزار تهدید «حمله نخست» افزایش یافته و در مقابل وابستگی روسیه کاهش می‌یابد. در واقع، دکترین جدید به همان اندازه که آمریکا را تهاجمی جلوه می‌دهد، پنتاگون را در دام وابستگی به یک ابزار کهنه گرفتار می‌کند.

روسیه‌هراسی؛ سنگ زیربنای دکترین هسته‌ای ترامپ

بازنگری جامع در سیاست هسته‌ای آمریکا ظاهراً خواستار هیچگونه رشدی در تسلیحات هسته‌ای استراتژیک نیست؛ موضعی که در تضاد با اظهارات پیشین دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا قرار دارد.در گزارشی ۷۴صفحه ای که یافته‌های این بازنگری را بطور خلاصه بیان می کند، کره شمالی به عنوان یک «تهدید آشکار و بزرگ» علیه آمریکا و متحدانش خوانده و تهدید می‌شود هرگونه حمله هسته ای کره شمالی به آمریکا یا متحدانش به «پایان آن رژیم» منتهی خواهد شد. در این گزارش آمده است: هیچ سناریویی که طبق آن، رژیم کیم جونگ اون بتواند تسلیحات هسته‌ای را بکار گیرد و پس از آن پابرجا بماند، وجود ندارد.دولت ترامپ اینطور نتیجه گیری می‌کند که آمریکا باید به طور گسترده برنامه کار دولت پیشین این کشور برای مدرن سازی زرادخانه هسته‌ای- از جمله هواپیماهای بمب افکن، زیردریایی‌ها و موشک‌های زمین پایه جدید- را دنبال کند. این دکترین همچنین پایبندی به توافق‌های موجود در حوزه کنترل تسلیحات را مورد تأیید قرار داد؛ از جمله پیمان استارت جدید که هر یک از کشورهای آمریکا و روسیه را به برخورداری از ۱۵۵۰کلاهک هسته ای استراتژیک بر روی حداکثر ۷۰۰فروند سکوی پرتاب موشک استقرار یافته مقید و محدود می کند .با این حال، ترامپ یک نقش بازدارنده کامل تر را برای این گونه تسلیحات نظامی مدنظر دارد که در طرحی با هدف توسعه قابلیتهای جدید جهت مقابله با روسیه در قاره اروپا انعکاس یافته است. دیدگاه دولت کنونی آمریکا این است که سیاست‌ها و اقدامات روسیه دارای پتانسیلی برای بروز خطای محاسباتی است که به تشدید خارج از کنترل تعارض در اروپا می انجامد.دولت ترامپ یک راه حل دو مرحله ای را پیشنهاد می دهد: نخست، مطابق این دکترین «تعداد اندکی» از موشک‌های بالستیک دوربُرد موجود و قابل حمل در زیردریایی‌های استراتژیک «تریدنت» متناسب با کلاهک‌های هسته ای کوچکتر اصلاح می شوند. و دوم اینکه در «طولانی مدت» دولت آمریکا یک موشک کروز دریا پایه مسلح به کلاهک هسته ای را توسعه خواهد داد که در واقع ساخت مجدد تسلیحاتی است که در دوران جنگ سرد وجود داشت اما در سال ۲۰۱۱به دستور اوباما ساخت آن متوقف شد.ناگفته نماند که توسعه کلاهک‌های هسته‌ای کوچکتر، همان بخش چالش‌برانگیز ماجراست که وقتی در کنار شرایط فوق‌العاده قرار می‌گیرد، خطر افزایش جنگ هسته‌ای را افزایش می‌دهد.

نخستین واکنش روسیه: لطفاً شفاف‌سازی کنید

عدم تعیین چارچوب مناسب در تعریف برخی از عبارت‌های کلیدی به‌کار رفته در دکترین هسته‌ای ترامپ، روسیه را به عنوان نخستین هدف آمریکا، به واکنش واداشت تا آنجا که «آناتولی آنتونوف» سفیر روسیه در آمریکا، گفت: آمریکا از روسیه‌هراسی به عنوان ابزاری برای افزایش بودجه نظامی خود استفاده می‌کند.وی ادامه داد: درک می‌کنیم که این اقدام از علاقه آنها به تزریق پول در بدنه صنایع نظامی آمریکا ناشی می‌شود و این هزینه هم نجومی است و رقم آن به تریلیون‌ها دلار می‌رسد .آنتونوف افزود: امیدوارم در آینده بسیار نزدیک، دیداری بین کارشناسان روسی و آمریکایی اتفاق بیفتد تا در جریان آن همکاران آمریکایی‌مان توضیحاتی درباره بسیاری از موارد ذکر شده در این سند هسته‌ای ارائه دهند. با این حال، دکترین هسته‌ای ۲۰۱۸آمریکا سوال برانگیز است و نباید از آن انتظار دستاورد داشت. تنها از خلال صحبت‌های «جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا با محتویات این سند آشنا شدیم حال‌آنکه همین اظهارات نیز به خودی خود سوال برانگیز است.

جایگاه ایران در دکترین جدید هسته‌ای آمریکا

در سند «بررسی وضعیت هسته‌ای» که به اختصارNPR نامیده می‌شود، جایی هم برای ایران در نظر گرفته شده است. در این سند ادعا می‌شود که ایران، نفوذ آمریکا در خاورمیانه را مهمترین تهدید علیه هدفش برای تثبیت جایگاه خود به عنوان قدرت منطقه‌ای می‌بیند. ایران خودش را به افزایش نفوذ بر کشورهای همسایه و مقابله با نفوذ آمریکا متعهد می‌داند. این هدف، مستقیماً متحدان و شریکان آمریکا را تهدید می‌کند. ساختار نیروها، سیاست‌ها و راهبردهای دفاعی ایران نشان‌دهنده تلاش این کشور برای ایجاد برتری‌های نظامی قابل بهره‌برداری است. سندNPR در ادامه به برنامه موشکی ایران پرداخته و ادعا می‌کند: ایران کماکان به سرمایه‌گذاری در برنامه موشکی خود ادامه می‌دهد. این برنامه، بزرگترین برنامه موشکی در خاورمیانه است و اگر قرار باشد ایران بعد از انقضای برجام، با نقض ان‌پی‌تی و تعهدات خود برای منع اشاعه تسلیحاتی به سلاح‌های هسته‌ای دست پیدا کند، این برنامه می‌تواند به سلاح‌های هسته‌ای مجهز شود.

ایران همچنین در حال توسعه سایر توانمندی‌های نظامی در زمینه‌های غیرهسته‌ای است که از آن جمله می‌توان به سامانه موشک‌های کروز و توانمندی‌های جنگ سایبری برای عملیات‌های تهاجمی اشاره کرد .این سند همچنین اضافه می‌کند: بسیاری از محدودیت‌های کلیدی برجام علیه برنامه هسته‌ای ایران تا سال ۲۰۳۱به پایان می‌رسند. این باعث می‌شود زمان تولید مواد هسته‌ای غنی‌شده تا سطح تسلیحاتی برای ایران، جهت تولید سلاح اتمی کوتاه شود. سند راهبرد هسته‌ای آمریکا در ادامه همچنین ادعا کرده است: اقدام ایران در توسعه موشک‌های بالستیک پیشرفته و دقیق به این کشور توانمندی لازم برای تهدید نیروهای آمریکا و متحدان و شریکان این کشور در داخل و خارج از منطقه را می‌دهد. در صورتی که ایران تصمیم به دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای بگیرد، فشار بر سایر کشورهای منطقه برای به دست آوردن سلاح‌های هسته‌ای خودشان افزایش خواهد یافت. این سند در پایان به تشریح راهبرد بازدارنده آمریکا در قبال ایران پرداخته است : راهبرد بازدارنده ما طوری طراحی شده تا اطمینان حاصل شود مسئولان ایران می‌دانند که هر گونه حمله راهبردی غیرهسته‌ای علیه ایالات متحده، متحدان و شریکانش به شکست منجر خواهد شد و اقدامی خواهد بود که هزینه‌هایش بالاتر از مزایای آن خواهد بود.راهبرد بازدارندگی آمریکا شامل توانمندی‌های لازم جهت تحمیل شکست به قابلیت‌های غیرهسته‌ای ایران می‌شود. از جمله این توانمندی‌ها می‌توان به سامانه‌های دفاعی و تهاجمی آمریکا اشاره کرد که قادر هستند تهدیدهای موشکی تهران را دفع کرده یا آنها را تضعیف کنند. ایالات متحده آمریکا به تقویت این توانمندی‌ها که برای پیشی گرفتن از تهدیدهای رو به رشد ایران لازمند ادامه خواهد داد. چنین اقدامی امنیت آمریکا و متحدان و شریکانمان در منطقه را افزایش خواهد داد.

آیا ترامپ پیمان کاهش تسلیحاتی با روسیه را تمدید خواهد کرد؟

روسیه و آمریکا باید به تعهدات خویش بر اساس پیمان کاهش تسلیحات راهبردی عمل کرده باشند، در حالی که سرنوشت این توافقنامه با توجه به سیاست هسته‌ای دولت ترامپ هنوز مشخص نیست.به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «کامرسانت» می‌نویسد،زمان آن است که روسیه و آمریکا به حد شاخص‌های مربوط به پیمان ادامه کاهش و محدودسازی تسلیحات راهبردی تهاجمی (اس٫ان. و-۳) مربوط به سال ۲۰۱۰ دست یافته باشند. وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که طرف آمریکایی سال گذشته به تعهدات خویش در این زمینه عمل کرده و امیدوار است که روسیه هم به تعهدات خویش عمل کند.پیش از این مقامات رسمی روسی ابراز اطمینان کرده بودند که در این رابطه هیچ مشکلی وجود ندارد، ضمن اینکه سرنوشت پیمان کاهش تسلیحات راهبردی هنوز مشخص نشده است. بعید نیست که این پیمان دوجانبه برای مدت ۵ سال دیگر تمدید شود، البته دیگر نه مسکو و نه واشنگتن به ادامه روند کاهش تسلیحاتی علاقه ندارند. بر اساس نسخه امضاءشده پیمان کاهش تسلیحاتی در سال ۲۰۱۰، دو طرف روسی و آمریکایی باید زرادخانه‌های هسته‌ای خود را تا شاخص‌های ذیل کاهش داده باشند: ۷۰۰ موشک بالستیک بین‌قاره‌ای، موشک‌های بالستیک مخصوص زیردریایی‌ها و بمب‌افکن‌های سنگین؛ ۸۰۰ سامانه پرتاب مستقر و غیرمستقر موشک‌های مختلف؛ و همچنین ۱۵۵۰ مهمات هسته‌ای ویژه موشک‌های حامل مختلف.طبق گفته‌های "هدر نائورت” سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، این کشور در ماه آگوست سال گذشته به «محدودیت‌های اساسی» در راستای این پیمان راهبردی انجام داده و قبل از طرف روسی به شاخص‌های تعیین‌شده در آن دست یافته است.

بر اساس اطلاعات منتشره در این رابطه، آمریکا در ماه آگوست سال ۲۰۱۷ دارای ۶۶۰ انواع موشک حامل تسلیحات هسته‌ای بوده و در مجموع تعداد سکوهای مستقر و غیرمستقر پرتاب موشک‌های مختلف این کشور هم ۸۰۰ عدد است.در همان زمان، روسیه دارای ۵۰۱ نوع موشک‌های حامل تسلیحات هسته‌ای بوده و تعداد کلی مهمات هسته‌ای این کشور هم ۱۵۶۱ و تعداد سامانه‌های پرتاب مستقر و غیرمستقر انواع موشک‌های روسیه نیز ۷۹۰ بود، بدین ترتیب طرف روسی برای تکمیل تعهدات خویش در چارچوب پیمان فوق، فقط کافی بود ۱۱ عدد مهمات راهبردی خود را کاهش دهد.هنوز دو کشور طرف مقابل را از میزان تسلیحات راهبردی خود مطلع نکرده است. بر اساس توافقات صورت‌گرفته، روسیه و آمریکا هر سال دوبار چنین گزارشی را به یکدیگر ارائه می‌دهند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا یادآور شده که مقامات واشنگتن دلیلی برای تردید در این زمینه ندارند که روسیه هم به‌میزان محدودیتهای تعیین‌شده خواهد رسید.

آنچه هنوز مشخص نیست این است که خود پیمان کاهش تسلیحات راهبردی تهاجمی چه سرنوشتی خواهد داشت. اعتبار این پیمان در سال ۲۰۲۱ به اتمام خواهد رسید. این توافقنامه می تواند به ابتکارعمل هر یک از دو طرف برای مدت ۵ سال دیگر، یعنی تا سال ۲۰۲۶ تمدید شود. بر اساس اطلاعات دکترین جدید هسته‌ای آمریکا که روز جمعه منتشر شد، در صورت مهیا بودن شرط «توافق متقابل»، این پیمان می تواند تمدید شود. البته همه می دانند که "دونالد ترامپ” رئیس جمهوری آمریکا نسبت به این توافقنامه که در دوره ریاست جمهوری "باراک اوباما” منعقد شده، با دیده تردید نگاه کرده و آن را پیمانی «یکجانبه» و «بد» دانسته و آن را بیشتر به نفع مسکو و نه واشنگتن، ارزیابی می کند.با این وجود در ماه سپتامبر سال گذشته رسانه‌های گروهی آمریکایی به نقل از منابع موثق در کاخ سفید خبر داده بودند که دولت آمریکا قصد ندارد از پیمان کاهش تسلیحات راهبردی تهاجمی با روسیه خارج شود و به احتمال زیاد با تمدید این توافقنامه موافقت خواهد کرد. مقامات رسمی مسکو نیز بارها از سرنوشت این پیمان مهم صحبت کرده اند. "ولادیمیر پوتین” همین چند روز قبل اعلام کرد که اکنون روسیه و آمریکا باید در مورد ادامه روند محدودسازی تسلیحات راهبردی تهاجمی تصمیم بگیرند. البته رئیس جمهوری روسیه در اوایل ماه ژانویه برای نخستین بار یادآور شده بود که مسکو از واشنگتن سئوالاتی در باره این پیمان دوجانبه دارد و برخی اقدامات طرف آمریکایی با تعهدات این کشور در این راستا مطابقت دارد. به گفته پوتین، مسکو نگرانی‌های خاصی در این رابطه دارد، ولی مذاکرات دوجانبه هنوز صورت گرفته و این کشور امیدوار است که نتیجه این رایزنی‌ها مثبت باشد.          ادامه دارد...

http://www.ettelaat.com/etiran/?p=349256

ش.د9605107