در سال‌های اخیر افزایش مصرف گاز طبیعی در داخل کشور منجر به ایجاد ناترازی بین تولید و مصرف و در نهایت کسری گاز در فصل‌های سرد سال شده است. با توجه به اینکه کسری گاز در فصول سرد سال نمایان می‌شود، یکی از راه‌های مقابله با این موضوع، ذخیره‌سازی گاز در مخازن درماه‌های گرم سال است تا در فصل زمستان بتوان از آن استفاده کرد.
سال ۱۹۱۵ میلادی بود که نخستین مخزن ذخیره‌سازی در میدان گازی «ولاند» در کانادا و بعد در سال ۱۹۱۶ در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت. تا قبل از سال ۱۹۵۰ میلادی به دلیل محدودیت‌های فناوری موجود در حوزه ذخیره‌سازی، تنها ۷۵ مخزن در دنیا وجود داشت که از نوع هیدروکربوری بودند. به مرور زمان و با گسترش و رشد فناوری، افزایش سطح اهمیت گاز در دنیا و افزایش تولید و مصرف این انرژی، تعداد مخازن ذخیره‌سازی و ظرفیت آن افزایش یافت. در نهایت در دهه 70 میلادی حدود ۱۱۰ میلیارد مترمکعب به ظرفیت ذخیره‌سازی در دنیا افزوده شد که میزان آن در بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ به ۲۱ میلیارد متر مکعب رسید. تا پایان سال ۲۰۲۲، تعداد کل مخازن ذخیره‌سازی گاز به بیش از ۶۶۰ عدد رسید که ظرفیت کل آن معادل ۴۲۳ میلیارد مترمکعب است. این مقدار با ۱۱ درصد از کل مصارف گاز طبیعی در جهان برابر است.
موضوع ذخیره‌سازی گاز در ایران تا پیش از سال ۱۳۸۶ که با کاهش دما و نیاز به تامین گاز وجود داشت، مطرح نبود. بعد از آن سال، شرکت ذخیره‌سازی گاز طبیعی تاسیس شد تا 2 طرح ذخیره‌سازی گاز در میدان‌های شوریجه و سراجه در دستور کار قرار گیرد اما سال ۱۳۹۶ این شرکت منحل شد. در حال حاضر میزان ذخیره‌سازی کشور از طریق 2 مخزن سراجه (قم) با ظرفیت 2.1 و شوریجه (خراسان رضوی) با ظرفیت 2.2 میلیارد متر مکعب در سال انجام می‌شود. نکته جالبی که وجود دارد این است که با وجود افزایش ناترازی گاز در سال‌های اخیر، میزان ذخیره‌سازی تغییر چندانی نداشته است. سال ۱۳۹۸ میزان گاز تحویلی به خط از طریق این 2 مخزن، حدود 57.2 میلیارد متر مکعب بود که معادل 1.1 درصد از کل مصرف داخلی محسوب می‌شود. بر اساس این آمار کاملا واضح است که این 2 مخزن برای کشوری که دومین دارنده گاز در جهان است، کافی نیست و باید در جهت افزایش تولید، افزایش ظرفیت مخازن و کنترل روند مصرف گاز در کشور تلاش کرد.
* رکورد ۱۰ ساله ذخیره‌سازی گاز شکسته شد
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از شکستن رکورد ۱۰ ساله ذخیره‌سازی گاز در ۸ ماه ابتدایی امسال خبر داد و گفت: حدود ۳ میلیارد مترمکعب گاز ذخیره شده در مخازن گازی، زمستان امسال وارد مدار خواهد شد.
محسن خجسته‌مهر در ابتدای جلسه هفتگی هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران، ضمن قدردانی از حضور رئیس‌جمهوری در مجموعه وزارت نفت و تلاش‌های وزیر نفت برای فراهم‌سازی شرایط حضور رئیس جمهور گفت: حضور رئیس‌جمهوری برای دومین‌بار در سطح مجموعه وزارت نفت و بازدید ایشان از مرکز پالایش و مانیتورینگ شرکت ملی نفت ایران، باعث امیدواری و دلگرمی مجموعه صنعت نفت و شرکت ملی نفت ایران بوده و مبین نقش محوری صنعت نفت، در رشد اقتصادی کشور است. وی در ادامه به تشریح موارد مطرح شده در بازدید هفته گذشته رئیس‌جمهور از وزارت نفت اشاره کرد و گفت: ذخیره‌سازی حدود ۳ میلیارد مترمکعب گاز در مخازن گازی سراجه و شوریجه، به عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات استراتژیک انجام شده در مجموعه شرکت ملی نفت ایران، به اطلاع رئیس‌جمهوری رسانده شد که با توجه به دغدغه تامین گاز در زمستان، از اهمیت بالایی برخوردار است.
خجسته‌مهر دستیابی به این رکورد را نشانه‌ای از مدیریت مناسب مصرف در مقایسه با گذشته اعلام و اظهار امیدواری کرد با تداوم روند کنونی، بخشی از مشکلات مربوط به کمبود گاز در زمستان رفع شود. معاون وزیر نفت همچنین با اشاره به اینکه در حال حاضر امکان ذخیره‌سازی گاز تنها در 2 میدان سراجه و شوریجه امکان‌پذیر است، گفت: در جلسه دیدار با رئیس دولت، برنامه شرکت ملی نفت ایران برای انجام مطالعات و حفاری در چند میدان و موقعیت جدید مطرح و مقرر شد امکان‌سنجی برای انجام برنامه توسعه‌ای این میدان‌ها در حوزه ذخیره گازی در آینده‌ای نزدیک انجام شود.
* افزایش تولید نفت و جهش اقتصادی کشور
خجسته مهر افزود: در جلسه مشترک با رئیس جمهوری، همچنین گزارش مبسوطی از اقدامات و موفقیت‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم مطرح و بر این نکته تاکید شد که تحقق همه برنامه‌های افزایش تولید نفت و گاز، در مسیر افزایش درآمدزایی کشور و رشد اقتصادی بوده است.
وی ادامه داد: بر اساس آمار بانک مرکزی و همچنین مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی گروه نفت و گاز در 3 ماه اول امسال ۱۹ و نیم درصد است که نسبت به دوره‌های گذشته بالاترین رشد را نشان می‌دهد.
معاون وزیر نفت با تاکید بر اینکه از ابتدای دولت سیزدهم حدود 1.3 میلیون بشکه به تولید نفت کشور اضافه شده است، یادآور شد: این حجم از افزایش تولید، مبین رشد ۶۰ درصدی تولید نفت در این دولت است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران افزود: بخشی از این افزایش تولید، از میدان‌های مشترک بوده و در مجموع اقدامات خوبی درباره توسعه این میدان‌ها انجام شده است که از جمله آنها می‌توان به تولیدی کردن ۶۰ حلقه چاه جدید در میدان آزادگان جنوبی و افزایش ۷۰ درصدی ناوگان حفاری در میدان‌های مشترک اشاره کرد.
وی تاکید کرد: اولویت توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران، در حوزه توسعه میدان‌های مشترک نفتی و گازی است.
خجسته مهر ادامه داد: تشریح عملکرد شرکت ملی نفت ایران در حوزه صادرات و وصول مطالبات که به افزایش درآمد کشور انجامیده است، از دیگر مواردی است که به استحضار رئیس‌جمهوری رسید.
* تاکید رئیس‌جمهور بر رفع موانع و کوتاه کردن زمان فعالیت‌های توسعه‌ای و تولیدی
خجسته‌مهر در ادامه به تاکید رئیس‌جمهور درباره لزوم رفع موانع از طریق مجاری قانونی اشاره کرد و گفت: رئیس‌جمهوری تاکید داشتند در مسیر چابک‌سازی فعالیت‌های انجام شده در شرکت ملی نفت ایران، حداکثر تلاش ممکن برای رفع موانع موجود، از جمله موارد مربوط به تسهیل سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی نفت و گاز انجام شود.
وی ادامه داد: یکی دیگر از موارد مورد تاکید شخص رئیس‌جمهور، کوتاه‌سازی زمان انعقاد قرارداد‌های توسعه‌ای این شرکت بود که با توجه به بحث سرمایه‌بر و زمانبر بودن طرح‌های توسعه‌ای و درآمدزایی بالای آنها، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
معاون وزیر نفت با بیان اینکه رئیس‌جمهوری تاکید ویژه‌ای نیز بر لزوم انجام فعالیت‌ها در چارچوب صیانت از محیط‌زیست داشت، گفت: جمع‌آوری گاز‌های مشعل پالایشگاه‌های گازی و پتروشیمی‌ها به همراه گاز‌های همراه نفت، از جمله موارد مورد تاکید رئیس‌جمهوری بود و ایشان با وجود قدردانی از تلاش‌های انجام شده در این باره اذعان داشتند لازم است این موارد در اولویت فعالیت‌های وزارت نفت قرار گیرد.
* رصد لحظه‌ای فعالیت‌های بالادستی نفت و گاز
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران همچنین به بازدید رئیس‌جمهور از مرکز مانیتورینگ شرکت ملی نفت ایران اشاره کرد و گفت: هدف از این بازدید، تشریح اقدامات انجام شده درباره نظارت لحظه‌ای بر همه فعالیت‌های زنجیره بالادستی صنعت نفت بود که به منظور احراز شفافیت از عملکرد بخش‌های مختلف شرکت ملی نفت ایران انجام می‌شود.
وی اضافه کرد: این نظارت برخط، شامل همه فعالیت‌های مربوط به اکتشاف، توسعه، تولید، انتقال، توزیع و صادرات نفت و گاز است.
خجسته‌مهر تاکید کرد: در این جلسه تمام زحمات کارکنان خدوم شرکت ملی نفت ایران در همه شرکت‌های فرعی و مدیریت‌های ستادی، به استحضار رئیس‌جمهوری رسید و وعده دادیم تا رسیدن به افق مطلوب، از هیچ کوششی دریغ نکرده و به فعالیت جهادی در صنعت نفت ادامه خواهیم داد.
وی افزود: در این دیدار، رئیس‌جمهور نیز از فعالیت‌های انجام شده توسط کارکنان شرکت ملی نفت ایران در بخش‌های مختلف دریایی و خشکی قدردانی کردند و اینجانب نیز به نیابت از ایشان، مراتب درود و سپاس ویژه از زحمات کارکنان شرکت ملی نفت ایران را ابلاغ می‌کنم.
منبع: روزنامه وطن امروز