ده‌ها فروند پهپاد کرار مسلح به موشک مجید (پهپاد مسلح موشک هوا به هوا) روز ۱۹ آذرماه برای دفاع هوایی به توان رزم مناطق پدافندی در همه نوار مرزی کشور الحاق شد. در این نوشتار، به اختصار اهمیت این دستاورد دفاعی جمهوری اسلامی ایران بررسی می‌شود.
یکی از مهم‌ترین راهبرد‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران، دستیابی و ارتقا قابلیت پهپادی است. پهپاد‌های بدون سرنشین به لحاظ قیمت قابل قیاس با هواپیما‌های با سرنشین نیستند و با قیمتی بسیار پایین‌تر ساخته می‌شوند. پهپاد‌ها در حوزه‌های مختلف کاربرد دارند از جمله در حوزه نظامی. گفته می‌شود پهپاد‌ها در جنگ‌های آینده نقش پررنگ و مهمی ایفا می‌کنند و هر کشوری که از توانمندی بالایی در حوزه پهپادی برخوردار باشد، حرف‌های زیادی در جنگ‌های آینده و در حوزه نظامی خواهد داشت. جمهوری اسلامی ایران از جمله کشور‌هایی است که در حوزه پهپاد سرمایه‌گذاری زیادی انجام داد و بر تقویت توانمندی پهپادی خود نیز تأکید دارد که مطالبه رهبر معظم انقلاب نیز است.
پهپاد کرار
پهپاد کرار یک پهپاد چند منظوره ایرانی با موتور توربوجت است. کرار اولین تجربه ایران در ساخت پهپاد با پیشرانه جت و همچنین اولین پهپاد رزمی ایران با قابلیت حمل طیف وسیعی از انواع تسلیحات است. ماکت پهپاد کرار برای اولین بار در سال ۱۳۸۳ در یک نمایشگاه تجهیزات نظامی دیده شد و بعد‌ها در سال ۱۳۸۹ طی مراسمی با حضور رئیس جمهور وقت ایران با نام «پهپاد بمب افکن کرار» رونمایی شد. از همان ابتدای رونمایی، پهپاد کرار حامل یک عدد بمب غیرقابل هدایت مارک ۸۲ به وزن ۵۰۰ پوند (۲۲۶.۷۹ کیلوگرم) بود و عنوان می‌شد که این پهپاد توان حمل موشک کروز را نیز دارد. در سال ۱۳۹۲ خبری مبنی بر به‌کارگیری موشک کروز دریایی کوثر بر روی پهپاد کرار منتشر شد که با توجه به وزن ۱۰۰ کیلوگرمی و برد ۲۵ کیلومتری کوثر، توانایی‌های کرار را افزایش می‌داد. در سال ۱۳۹۳ نیز خبر تست سامانه پدافندی مرصاد با استفاده از پهپاد کرار منتشر شد. در این تست، کرار در نقش پهپاد هدف برای تست پدافند و آموزش خدمه مورد استفاده قرار گرفت. معرفی متفاوت پهپاد کرار در سال ۱۳۹۷ با نام «کرار-۴ رهگیر» که حامل موشک شهاب ثاقب بود نشان داد که این پهپاد دارای نسل‌بندی می‌باشد و هر یک از این نسخه‌ها بر اساس نوع ماموریت تعریف می‌شوند.
مسلح شدن کرار به موشک هوا به هوا مجید
در ادامه ارتقا پهپاد کرار، اخیرا ارتش جمهوری اسلامی ایران توانست برای اولین بار با موفقیت موشک هوا به هوای برد نزدیک «مجید» را بر این پهپاد نصب کند. افزایش عمق دفاعی، ارتقای ظرفیت پدافند تاکتیکی، انعطاف تغییر فضای درگیری پدافند از سکوی زمینی به سکوی هوایی، صرفه‌جویی در اقتصاد دفاعی و افزایش قابلیت تحرک و جابجایی مؤلفه‌های توان رزم پدافندی از جمله ویژگی‌های دستاورد جدید نیروی پدافند هوایی ارتش است. کرار این قابلیت را دارد که در کوتاه‌ترین زمان خود را به پرنده‌های هدف و دشمن نزدیک کند.
امیرسرتیپ یوسفی خوش‌قلب معاون هماهنگ کننده نیروی پدافند هوایی ارتش در خصوص پهپاد کرار گفت: «در ابتدا که پهپاد کرّار وارد سازمان رزم نیروی پدافند هوایی شد، قابلیت‌های محدودی داشت. تولید این پهپاد کار مشترک نیروی پدافند هوایی و صنایع مرتبط به وزارت دفاع و صددرصد بومی است و قابلیت‌های بسیار ویژه‌ای دارد. ما در ابتدا از کرّار برای ارزیابی سامانه‌های موشکی و راداری استفاده می‌کردیم. همچنین از این پهپاد برای تست هدف سامانه‌های موشکی بهره می‌بردیم یعنی با این پهپاد، دشمن را شبیه‌سازی می‌کردیم تا سامانه‌های خود را تست و ارزیابی کنیم، اما این پهپاد قابلیت ارتقا و توسعه را داشت و ما به این نتیجه رسیدیم که می‌توان هم سرعت و هم برد راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی آن را افزایش داده و هم می‌توانیم این پهپاد را به ارتفاعات خاص و مورد نیاز برسانیم. درباره ارتقای کرّار، کاری که باید در بازه زمانی ده ساله طی می‌شد، در یک بازه زمانی حداکثر سه ساله انجام شد. ما با صرف حداقل هزینه و زمان توانستیم موشک هوا به هوا را روی کرّار نصب کنیم.»
پهپاد کرار رهگیر مسلح به موشک مجید با عنوان طرح «رسول» که حاصل همکاری و هم‌افزایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی‌های مسلح و نیروی پدافند هوایی ارتش است می‌تواند با هزینه بسیار کمتر از هواپیما‌های با سرنشین، عملیات رهگیری و انهدام هواگرد‌های متخاصم را به انجام رساند. با الحاق پهپاد‌های طرح رسول به یگان‌های پدافندی در سطح کشور، بخش عمده‌ای از عملیات پدافند هوا پایه به‌صورت تاکتیکی و در هر موقعیت جغرافیایی به خصوص موقعیت‌های حساس از جمله نوار مرزی سراسر کشور و با هزینه بسیار پایین‌تر نسبت به استفاده از هواپیما‌های با سرنشین و با درصد خطر کمتر انجام می‌شود. امیر صباحی فرد، فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش درباره کشور‌های صاحب این توانمندی گفت: «این دستاورد برای اولین بار در ایران رونمایی شد و برای اولین بار در چرخه عملیاتی قرار می‌گیرد؛ در دنیا نیز چند کشور انگشت شمار دارای این توانمندی است.»
یکی دیگر از دلایل اهمیت مسلح شدن پهپاد کرار به موشک مجید این است که این اتفاق مهم با بهره‌گیری از دانش بومی و توسط دانشمندان داخلی رخ داده است. سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش روز گذشته در حاشیه مراسم الحاق ده‌ها فروند پهپاد کرار مسلح به موشک مجید که در دانشگاه افسری خاتم الانبیاء (ص) برگزار شد، گفت: «ما از مدت‌ها قبل این نیاز را احساس می‌کردیم که بایستی پرنده‌ای داشته باشیم که همه چیز آن از درون توسط دانشمندان داخلی کشورمان ساخته شده باشد.» وی با بیان این‌که «کرار توان قابل ملاحظه‌ای را به نیروی پدافند هوایی ارتش اضافه خواهد کرد»، گفت: «دشمن باید در راهبرد‌ها و راهکنش‌های نبرد‌های هوا به هوای خود به خصوص در بعد هواپیما‌های بدون سرنشین تجدید نظر قطعی کند. نیروی پدافند هوایی ارتش امروز در این عرصه دست بالا را در نبرد‌های هوایی خواهد داشت.»
نتیجه
اگرچه از عمر پهپاد کرار حتی حدود دو دهه می‌گذرد، اما این پهپاد در گذر زمان ارتقا پیدا کرده است. تازه‌ترین مورد ارتقا این پهپاد نیز مسلح شدن آن به موشک هوا به هوای مجید است. این دستاورد مهم واکنش‌های مختلفی داشته که محور اصلی این واکنش‌ها نیز تمرکز بر توانمندی ایران در حوزه پهپادی و اذعان به قدرت ایران در این زمینه بود. روزنامه صهیونیستی جروزالم پست در این زمینه نوشت: «این تازه‌ترین اقدام ایران در استفاده از پهپاد در ظرفیت پدافند هوایی است. ترکیب پهپاد و موشک به ایران نوع جدیدی از قابلیت دفاع هوایی را می‌دهد. ارائه رهگیر‌های جدید در هوا توانایی ایران را برای دفاع از مرز‌های طولانی خود افزایش می‌دهد.» به طور حتم، دستاورد جدید و مشترک پدافند هوایی ارتش و وزارت دفاع ارتقاء در حوزه پهپادی، قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران را در محیط منطقه‌ای غرب آسیا و در مقابل دشمنان در پی دارد.