محمد حسینی عضو پیشین کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و مستشار دیوان محاسبات کشور، در پاسخ به سؤالی در مورد سیاست‌های اقتصادی که دولت در سال 1402 دنبال کرد، گفت: سیاست‌گذاری‌هایی در برنامه ششم، برنامه جامع دولت قرار داشت و همچنین هدف‌گذاری مشخصی در شعار سال 1402 (مهار تورم و رشد تولید) انجام شد.
وی افزود: با وجود این، اتفاقات خاصی نیز در این سال رخ داد، مانند تداوم جنگ روسیه و اوکراین که آثار اقتصادی خود را داشت، ضمن اینکه در انتهای سال نسل‌کشی در غزه را شاهد بودیم. تحریم‌های آمریکا نیز در حوزه فروش نفت به‌عنوان یکی از منابع درآمدی کشور نیز ادامه داشت، بنابراین، در پایان سال شاخص‌های اقتصادی چندان با برنامه‌ریزی‌ها و پیش‌بینی‌ها هم‌خوانی نداشت.
چرا آثار کنترل نقدینگی در سفره مردم دیده نشد؟
حسینی با ابراز اینکه "در همین شرایط سخت، شاهد سیاست‌های پولی در زمینه محدودیت منابع و کنترل نقدینگی بودیم که تا حدی روند افزایش تورم را کندتر کرد."، گفت: به‌طورکلی با توجه به اتفاقاتی که در دنیا رخ داده است، آثار اقتصادی آن در سفره مردم مشهود نبوده است. شاید کاهش تورم محدودی را در تورم نقطه به نقطه شاهد بوده باشیم اما اتفاقی که باید در زمینه رفاه مردم رخ می‌داد محقق نشده است، علت نیز این بود که دولت امکان یا شرایط اجرای سیاست‌های رشد تولید و در ادامه افزایش اشتغال را نداشت.
وی ادامه داد: با وجود اینکه اقدامات خوبی در حوزه‌های مختلف شکل گرفته است، وقتی مجموع آثار اقتصادی از جمله نسبت اقدامات به رفاه اجتماعی و آثار روانی را که از حوزه سیاسی متأثر است، بررسی می‌کنیم، موفقیت چندانی را شاهد نیستیم.
نوسانات ارزی به‌دلیل عدم‌ثبات در سیاست‌ها
مستشار دیوان محاسبات کشور با بیان اینکه دولت در حوزه بودجه اقدامات خود را به‌نحو بهتری به‌نسبت سنوات قبل انجام داده است، گفت: نسبت وصول درآمدهای دولت در بودجه در مقایسه با سال‌های گذشته قابل ملاحظه بوده است. استقراضی که در پایان سال رخ داد نسبت به سنوات قبل تغییرات چندانی نداشت.
از سوی دیگر آثار تصمیمات بانک مرکزی در محدودیت برای ترازنامه بانک‌ها ضمن جلوگیری از رشد نقدینگی سبب شد بخشی از منابع به‌سمت تولید حرکت کند اما نتایج قابل‌توجهی را در این حوزه شاهد نبودیم.
وی گفت: با توجه به مشکلات تحریمی در حوزه تأمین ارز، میزان ارز صادرات و واردات از یک تعادل نسبی در مقایسه با سال‌های گذشته برخوردار بوده است، این مسئله نشان می‌دهد که توانستیم در بازارهای بین‌المللی در حوزه صادرات نفتی و غیرنفتی برای واردات کالاهای مورد نیاز اقدامات لازم را انجام دهیم، ضمن اینکه سیاست‌های ارزی ما از یک رویه ثابت برخوردار نبوده است و این موضوع سبب نوسانات شدید در پایان سال 1402 شد.
ظرفیت همه شبه‌دولتی‌ها و نهادها با هماهنگی دولت به میدان بیاید
حسینی با اشاره به سیاست‌هایی که باید در سال 1403 در دستور کار قرار بگیرد، گفت: با این نگاه وارد سال 1403 شدیم. در سال 1403 چند اتفاق مهم مورد نظر است که باید اقدامات خود را در چارچوب آنها جلو ببریم؛ بحث اول ایجاد یک سیاست باثبات توسط تیم اقتصادی دولت است. همه اقتصاد و سیاست‌های اقتصادی در حوزه دولت نیست. منابعی را در شبه‌دولتی‌ها و نهادها داریم که در این موارد هم باید شاهد هماهنگی باشیم تا بتوان به یک شرایط باثبات رسید،
به‌طور مثال سیاست‌های اجرایی بنیاد مستضعفان، آستان قدس، کمیته امداد، بنیاد غدیر و موارد مشابه نیز باید با دولت هماهنگ شود. از سوی دیگر در حوزه دولت باید برای مشارکت مردم ارزش بیشتری قائل شویم و شرایط را برای مشارکت مردم و حضور فعالان بخش خصوصی به‌معنای واقعی فراهم کنیم.
با توجه به شرایط تحریمی، اگر بخش خصوصی ما فعال شود سهم ایران از بازارهای کشورهای همسایه افزایش پیدا خواهد کرد و می‌توان مراوده‌های شفاف‌تری داشت.
تولید باید رقابت‌پذیری کیفی و قیمتی داشته باشد
عضو پیشین کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به سیاست‌های پولی در سال 1402 و سیاست‌های مورد نیاز در 1403، گفت: انتهای سال 1402، انتشار سود مشارکت با سود 30 درصد را داشتیم. این موضوع ناترازی بانک‌های ما را بیشتر می‌کند. نکته دیگری که وجود دارد این است که وقتی دولت سود بانکی را به 30 درصد افزایش می‌دهد، خود به خود سود سپرده‌ها نیز باید افزایش پیدا کند.
باید به این نکته توجه داشت که تولید کشور به‌دلیل پایین بودن سطح تکنولوژی و ممکن نبودن واردات تکنولوژی به‌دلیل شرایط تحریمی، امکان کاهش قیمت تمام‌شده خود را ندارد، ضمن اینکه در این مدت باید سرمایه‌گذاری‌هایی در تولید رخ می‌داد که محقق نشد.
وی با تأکید بر اینکه این موضوع خود می‌تواند آثار منفی را در بر داشته باشد، گفت: بنابراین باید با یک رویکرد جدید وارد حمایت از تولید شویم تا کالاهای ما هم از کیفیت و هم از نظر قیمت بتوانند با کالاهای سایر کشورها رقابت کنند، ازاین‌رو سیاست‌های پولی باید با سایر سیاست‌ها همراهی کنند.
لزوم تغییر سیاست‌های ارزی برای حفظ ثبات در بازار/ صرفاً مداخله ارزی کافی نیست
حسینی با تصریح به اینکه "باید شاهد ثبات اقتصادی با کمک سیاست ارزی باشیم."، گفت: امروز شاهد هستیم که اتفاقاتی خارج از سیستم رخ می‌دهد که به‌روی بازار ما اثرگذار است، این موارد آثار روانی را بر جامعه تحمیل می‌کنند، راهکار این مسائل تنها مداخله در بازار نیست.
وی اظهار کرد: طی سال‌های گذشته در مواقع بحرانی تنها تلاش کردیم با مداخله در بازار شرایط را کنترل کنیم، این سیاست دیگر پاسخگوی سیاست‌های اقتصادی مورد نیاز برای ثبات و تحقق رشد اقتصادی و مشارکت مردم نخواهد بود،
در نتیجه باید از رویه‌های درست و منطق اقتصادی برخوردار باشد تا تولیدکننده بتواند کار خود را انجام دهد و اشتغال‌زایی نیز رخ دهد. با تحقق این روند می‌توانیم امیدوار باشیم که رشد اقتصادی 8 درصد که در برنامه هفتم توسعه هدف‌گذاری شده است، تحقق پیدا کند.