در رویداد ملی غزال‌های دانش‌بنیان از شرکت‌های بزرگ و پیشرو دانش‌بنیان تجلیل شد. در حال حاضر، نیمی از فروش دانش‌بنیان کشور در دست این شرکت‌هاست که با عنوان «غزال» شناخته می‌شوند. در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما رویدادی برای معرفی شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان برگزار شد. «غزال‌های دانش‌بنیان» عنوانی است که به شرکت‌های دانش‌بنیان پیشرو و با سرعت رشد بالا داده شده است. شاخص اصلی شرکت‌های غزال، برخورداری از رشد پایدار است. این شرکت‌ها باید رشد فروش دانش‌بنیان بیش از ۳۰ درصدی در پنج سال داشته باشند. شاخص‌هایی هم برای نرخ رشد اشتغال و نرخ رشد صادرات آنها نیز در نظر گرفته شده است.
در حال حاضر، از ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان موجود، ۱۷۰ شرکت قابلیت ورود به باشگاه غزال‌های دانش‌بنیان را خواهند داشت. مجموع فروش این شرکت‌ها ۴۷.۵ درصد، یعنی حدود نیمی از کل فروش دانش‌بنیان در کشور است.
در دنیا، مفاهیمی برای شناسایی این شرکت‌ها بر حسب رشد پایدار آنها یا ابعاد اقتصادی آنها وجود دارد. «یونیکورن» به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که بیشتر از ۱ میلیارد دلار فروش دارند و غزال‌ها شرکت‌هایی هستند که رشد پایداری را به همراه دارند.
یونیکورن چیست؟
موش، فیل، غزال و اسب تک‌شاخ (یونیکورن) اصطلاحاتی است که در دنیای استارت‌آپی به شرکت‌های در حال رشد اطلاق می‌شود. یونیکورن در معنای لغوی اسب تک‌شاخ و موجودی افسانه‌ای و فانتزی است که در عرصه کارآفرینی به اصطلاحی برای نشان دادن ارزش یک کسب‌وکار تبدیل شده است. شرکت یونیکورن در دنیای اقتصاد به معنای این است که یک استارت‌آپ یا کسب‌وکار نوپا و کوچک که با سرمایه ناچیز کار خود را شروع کرده است، طی گذشت زمانی از شروع فعالیت خود به ارزش تجاری بیش از یک میلیارد دلار دست یابد.
از ورود این مفهوم به دنیای استارت‌آپ‌ها، کمتر از 10 سال می‌گذرد. امروزه، بیش از 450 استارت‌آپ مرز یک میلیارد دلاری شدن را رد کرده‌اند و همچنین اصطلاحات نوظهور دکاکورن و هکتاکورن برای توصیف استارت‌آپ‌های 10 و 100 میلیارد دلاری به ادبیات کارآفرینی اضافه شده است.
نگاهی به مبالغ سرمایه‌گذاری استارت‌آپی نشان می‌دهد، میزان آن رابطه مستقیمی با تعداد یونیکورن‌های هر کشور دارد. بنا به گزارش‌ها، مبلغ سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های ایران کم است و یکی از دلایل آن را می‌توان تورم موجود در کشور و نامناسب بودن بسترهای سرمایه‌گذاری دانست؛ اما از طرفی، به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود در بورس که به تازگی محقق شده است، می‌تواند مسیر همواری را برای جذب سرمایه باز کند.
یکی دیگر از دلایل شکل‌نگرفتن یونیکورن در زیست‌بوم نوآوری ایران این است که زنجیره ارزش محصولات در بسیاری از صنایع، آن‌طور که باید شکل نگرفته است و نتیجه آن را می‌توان در آمار بالای خام‌فروشی در کشور نیز دید. به دلیل اقبال نکردن صنایع به فناوری‌های دانش‌بنیان و تحقیق و توسعه، نوآوری‌ها نمی‌تواند رشد کند و به یونیکورن تبدیل شود.
در یک سال اخیر، رویکردهای حمایتی از شکل‌گیری زنجیره ارزش، در حال تغییر از یارانه انرژی به اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه است که می‌تواند نقش مثبتی در افزایش فعالیت‌های نوآورانه، سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها ایفا کند.
غزال چیست؟
غزال عبارت دیگری است که در دنیای استارت‌آپی به شرکت‌های نوآور و با رشد سریع اطلاق می‌شود. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری غزال دانش‌بنیان را شرکتی با رشد سریع و تأثیرگذاری بالا معرفی کرده است. به گفته «رضا اسدی‌فرد» معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، غزال به شرکتی گفته می‌شود که حداقل 200 میلیارد فروش دارند و حداقل 200 نفر در آنها کار می‌کند. افزون بر این، این شرکت‌ها در بازه‌های سه یا پنج ساله باید رشد خوب و فراتر از تورم از خود نشان دهند. شرکت‌های غزال می‌توانند در سفرهای خارجی با مسئولان همراه شوند. از طرفی، این شرکت‌ها می‌توانند از معاونت علمی حمایت‌های گمرکی، اعتبار مالیاتی و سایر حمایت‌های دانش‌بنیان را دریافت کنند.
غزال و فیل‌ها؟
شرکت‌های بزرگ و قدرتمند که با دهه‌ها تجربه در بازار حضور دارند و درآمد عملیاتی ثابتی هم دارند، با عنوان «فیل» شناخته می‌شوند. فیل‌ها درصد مشخصی از بازار را به تصاحب کرده‌اند و خود را تثبیت کرده‌اند. استارت‌آپ‌های سبک‌وزن‌تر که از چابکی بالایی برخوردار هستند، با عنوان غزال خطاب می‌شوند. این شرکت‌ها با ایجاد راه‌حل‌های نوآورانه به آسانی قادرند بازار خود را توسعه دهند.
فیل‌ها و غزال‌ها گاهی به رقبای استراتژیک و گاهی به رفیق گرمابه و گلستان همدیگر تبدیل می‌شوند. یک غزال با نوآوری‌های خود به راحتی می‌تواند بازار را از دست فیل‌ها دربیاورد. معمولاً استفاده از فناوری‌های روزآمدتر و چابکی بالا در غزال‌ها می‌تواند به ضرر فیل‌ها تمام شود؛ اما همیشه اینطور نیست. شرکت‌های باسابقه‌تر می‌توانند با همکاری و سپردن پروژه‌های خود به نوآورهای جوان، یک بازی برد ـ برد راه بیندازند.