«اقتصاد دانش‌بنیان» اقتصادی است که کاربرد دانش و اطلاعات در آن اهمیت بالایی دارد و تولید و توزیع، مبتنی بر آن شکل می‌گیرد. همچنین در این اقتصاد سرمایه‌گذاری در صنایع با محوریت دانش مورد توجه خاصی قرار دارد. میزان رشد علم در چند دهه گذشته و حرکت شتابان جهان کنونی بر پایه دانش‌محوری، تصمیم‌گیرندگان را نیازمند توجه بیش از پیش به علم و پیشرفت‌های علمی می‌کند؛ از این رو توسعه علم و فناوری یکی از نیازهای گریزناپذیر دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان محسوب می‌شود.
بنا بر سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب، یکی از اهداف مهم اقتصاد مقاومتی نیل به اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و متناسب با آن نرخ رشد اقتصادی هشت درصدی است که بخش مهمی از آن را در قالب اقتصاد دانش‌بنیان‌ـ که مبتنی بر اتکا به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بومی و علمی جوانان کشور است‌ـ شامل می‌شود. یکی از ویژگی‌های تولیدات دانش‌بنیان، ارزش‌افزوده بالا و فراوان این محصولات است. همچنین به دلیل مبتنی بودن این محصولات بر خلاقیت، امکان تولید نسل جدید این محصولات با قابلیت‌های بالاتر و ارزش‌افزوده بیشتر و مداوم را فراهم می‌آورد، به گونه‌ای که هزینه‌های موجود در روند ایجاد محصولات دانش‌بنیان را به صورت تصاعدی کاهش و تقلیل می‌دهد؛ از این رو سرمایه‌گذاری بر روی این محصولات، رشد مداوم را برای کشور به ارمغان می‌آورد.
رهبر معظم انقلاب در دیداری که با استادان دانشگاه داشتند، با تأکید بر ضرورت متوقف نشدن حرکت علمی کشور، رشد حرکت علمی را سبب بی‌اثر شدن تحریم‌ها دانستند و فرمودند: «با نگاه علمی به مسائل کشور، و توجه به علم و پیوند دادن علم و صنعت و کشاورزی... تحریم‌ها بی‌اثر خواهد شد و ما در این زمینه‌ها میدان کار برای‌مان باز است و می‌توانیم کار کنیم؛ شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از اساسی‌ترین کارها در مقوله همین اقتصاد مقاومتی است که مطرح شده و درباره آن بحث شده است و مورد تأیید و تصدیق همه اطراف مسائل کشور قرار گرفته است. »
در همین راستا، رهبر معظم انقلاب ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه را یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی می‌دانند. در ساختار اقتصاد دانش‌بنیان بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌ها باید به بخش‌های فناورانه و ایجاد زیرساخت‌های آن سوق یابد. سرمایه‌گذاری در این زمینه صرف‌نظر از مصارف و هزینه‌کردهای جاری را می‌طلبد و باید دولت و بخش خصوصی در صورت محدودیت منابع از هزینه‌های جاری خود کاسته و در طرح‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کنند.
اما شکوفایی و رشد اقتصاد دانش‌بنیان در صورتی می‌تواند محقق شود که چارچوب‌های اقتصادی و اجتماعی‌ـ سیاسی و قانونی در یک کشور بسترهای لازم برای تحقق شاخصه‌های مورد نیاز اقتصاد دانش‌بنیان را داشته باشد. محیط باز برای تجارت و سرمایه‌گذاری، انگیزه‌های نوآوری و تحقق فناوری، از جمله این شاخص‌هاست.
همان‌طور که اشاره شد، رهبر معظم انقلاب بارها با اشاره به اینکه قدرت علمی و فناوری، منشأ قدرت سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی است، پیشرفت اقتصاد دانش‌بنیان را مقدم بر همه کارهای اساسی برای پیشرفت کشور دانسته‌اند. شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در این عرصه نقش کلیدی را برعهده دارند. این شرکت‌ها که خصوصی یا تعاونی هستند، از روش تجاری‌سازی در حوزه فناوری و با ارزش‌افزوده بالا تشکیل می‌شوند. بنابراین دسترسی به ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری برای کارآفرینان و پژوهشگران موجب هم‌افزایی علم و ثروت می‌شود.
با توجه به بحث‌های مطرح شده درباره اقتصاد دانش‌بنیان می‌توان به این نکته پی برد که توجه به ایده‌های دانش‌بنیان می‌تواند از مهاجرت نخبگان به خارج جلوگیری کرده و زمینه رشد، توسعه و بالندگی را در عرصه‌های گوناگون فراهم کند. همچنین اقتصاد دانش‌بنیان سبب رهایی از اقتصاد تک‌محصولی و به دست آوردن قدرت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌شود.
