اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه امروز (دوشنبه) 12 آذرماه در نشست هفتگی با خبرنگاران به تشریح آخرین تحولات در حوزه سیاست خارجی پرداخت.
وی گفت که این هفته نشست وزرای اکو در مشهد برگزار خواهد شد.سخنگوی وزارت خارجه بیان کرد: این نشست به میزبانی عراقچی برگزار می‌شود.وی همچنین به اوضاع جاری در غزه اشاره کرد و افزود: در دو سه روز بیش از 200 نفر در غزه به شهادت رسیدند.
این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به سوالی درباره اظهارات جیک سالیوان مبنی بر اینکه حضور تروریست‌ها در سوریه تهدیدی علیه آمریکا نیست، بیان کرد: اتفاقی که در سوریه در حال اتفاق است تهدیدی علیه آمریکا نیست. داعش و تروریسم در سوریه تهدیدی علیه آمریکا نبوده است. وی افزود: چگونه است تحریر الشام که گروه تروریستی شناخته شده در فهرست سازمان ملل است به این شیوه فعالیت می‌کند. آمریکا بر اساس چه مجوز قانونی در سوریه حضور دارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره رایزنی‌های عراقچی در سوریه گفت: هدف از این سفر بود که پیام روشن ایران مبنی بر حمایت از سوریه و مقاومت در برابر تروریسم به مقامات سوریه منتقل شود و همزمان ارزیابی دقیق از آخرین وضعیت در سوریه داشته باشیم.وی گفت: عراقچی ملاقات‌های خیلی مهمی با مقامات ارشد سوری داشت و معتقدیم در سطح دیپلماتیک وظیفه ما و همه کشورهای منطقه است که با درک خطرات ناشی از گسترش تروریسم برای بسیج جامعه بین‌المللی و کشورهای منطقه برای مقابله موثر با تروریسم اقدام کنند.بقایی افزود: ترکیه یکی از همسایگان مهم سوریه است و در روند آستانه نقش کلیدی دارد.
وی همچنین گفت که گفت‌وگوهای ژنو معطوف به موضوع هسته‌ای نبوده و مباحث دیگر هم مطرح شده است.سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین گفت: روند آستانه همچنان زنده است و ما به این فرایند همچنان معتقد هستیم.
* سیاست هسته‌ای ایران همچنان ثابت است
این دیپلمات ارشد ایرانی درباره اظهارات عراقچی مبنی بر تغییر در دکترین هسته‌ای ایران بیان کرد: سیاست هسته‌ای ایران همچنان ثابت است و برنامه هسته‌ای ایران صلح آمیز بوده و خواهد ماند. آنچه در مصاحبه با گاردین بیان شد هشداری بود نسبت به تبعات و آثار رویکردهای غیرسازنده و بهانه جویانه برخی کشورهای غربی درباره برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران و اینکه این برخوردها باعث شده که یک گفتمانی در داخل ایران در بین نخبگان و مردم عادی شکل بگیرد که شاید مسیری که تا الان در مورد موضوع هسته‌ای طی کرده‌ایم مسیر مناسبی نبوده به خاطر اینکه علیرغم همه همکاری‌های ایران و گفت‌وگوها و مذاکرات با غربی‌ها کماکان بهانه‌جویی‌ها ادامه دارد.وی افزود: عراقچی تأکید کرد که برنامه هسته‌ای ایران هم با توجه به فتوای مقام معظم رهبری و هم ارزیابی‌های مبتنی بر امنیت ملی کماکان صلح آمیز باقی خواهد ماند.
* هرگونه ناامنی و گسترش تروریسم در سوریه فقط به سوریه محدود نمی‌ماند
بقایی همچنین در پاسخ به سؤالی گفت: ترکیه یک کشور تاثیرگذار بر تحولات سوریه است و هم تاثیرپذیر. همه به این جمع بندی رسیده‌ایم که هرگونه ناامنی و گسترش تروریسم در سوریه فقط به سوریه محدود نمی‌ماند. هم ترکیه، روسیه و ایران در چارچوب روند آستانه برای تثبیت شرایط در سوریه تلاش‌های زیادی داشتند.بقایی همچنین عنوان کرد: دوستان ترکیه‌ای ما به اندازه ما نسبت به سیر تحولات در سوریه نگران هستند و همه ما نسبت به این واقعیت آگاه هستیم که تروریسم در یک جا متمرکز نمی‌ماند و ماهیت تروریسم این است که تمایل به انتشار دارد. این نگرانی مشترک باعث خواهد شد کشورهای منطقه به ویژه همسایگان سوریه برای توقف این روند تلاش کنند.
* اسرائیل منتفع شرایط جاری در سوریه
وی در پاسخ به سوالی گفت که نفع برنده اصلی از تحولات جاری در سوریه رژیم صهیونیستی است.سخنگوی وزارت خارجه بیان کرد: همه کشورهای منطقه کشورهای اسلامی که دغدغه صلح و امنیت در منطقه دارند باید این را در نظر بگیرند که منتفع اصلی از این روند دشمن مشترک امنیت و ثبات در منطقه یعنی رژیم صهیونیستی است. روند آستانه مثل هر ترتیبات دیگری ممکن است نقض شود، اما این به معنای تضعیف و از بین رفتن آن نیست.بقایی ادامه داد: بسیار امیدواریم مجموعه فعالیت‌های دیپلماتیک ایران و گفت‌وگوهایی که با ترکیه انجام می‌شود و در ادامه این فرایند گفت‌وگوهایی که با بقیه کشورهای منطقه انجام می‌شود به تثبیت اوضاع در منطقه کمک کند.
* نشست ژنو یک گفت‌وگو است نه مذاکره
وی در پاسخ به سوالی درباره انتقادات وارده در پی برگزاری نشست در ژنو بیان کرد: ما از نقدها استقبال می‌کنیم. یک سیاست خارجی فعال و اثرگذار و فراگیر که وزیر خارجه بیان کرده لازمه آن این است که همزمان در جبهه‌ها و عرصه‌های مختلف در مقابله با چالش‌های مختلف عمل کنید. می‌دانیم به دلیل جایگاه ژئوپلتیک و همه داشته‌های ملت ایران، کشوری هستیم که در عرصه‌های مختلف باید قدرت بازیگری بازی سازی و هماوردی داشته باشیم. اینکه همزمان به موضوعات و چالش‌های منطقه بپردازیم و به مسائل دیگر را با دیگر کشورها بپردازیم لازمه وظایف وزارت خارجه است.بقایی افزود: هدف از نشست خیلی صریح اعلام شد که این یک مذاکره در معنای دقیق دیپلماتیک نیست. یک گفت‌وگو است. ما با هر سه کشور اروپایی که نشست داشتیم رابطه دیپلماتیک داریم و سفارت دارند و ما هم سفارت داریم و گفت‌وگو با آنها امری طبیعی است. اما در این گفت‌وگوها با توجه به تحولات منطقه و اتفاقات پس از نشست نیویورک طبیعی بود از این فرصت استفاده کنیم، هم برای بیان دغدغه‌هایمان و هم اینکه مواضع خود را صریح و بی واسطه با آنها در میان بگذاریم.سخنگوی دستگاه دیپلماسی ادامه داد: طبیعی است نظرات آنها را باید بشنویم این لازمه این است که بتوانیم ارزیابی دقیقی از مطالبات هم داشته باشیم و زمینه سازی کنیم که اگر قرار است مذاکره‌ای داشته باشیم به چه سمت و سویی برویم.وی گفت: بدون گفت‌وگو نه ما و نه طرف‌های مقابل از نگرانی‌های همدیگر مطلع نخواهیم شد.
* ماهیت و هدف گروههای تروریستی تغییر نکرده
این دیپلمات ارشد ایرانی درباره فعال شدن تروریسم در سوریه و تفاوت رفتار آنها با سال‌های قبل بیان کرد: ماهیت و هدف گروههای تروریستی تغییر نکرده است. تحریر الشام قائل به فعالیت در هیچ کشوری نیست و مدعی است باید تمام شامات را تحت سیطره قرار داد.سخنگوی وزارت خارجه عنوان کرد: این دفعه احتمالا مربیان زبده‌ای داشتند که اهمیت دوربین و فضای رسانه را به آنها گوشزد کردند، ولی در ماهیت آنها که خشونت و تفرقه انگیزی است هیچ تغییری ایجاد نشده است.
وی درباره دیدار عراقچی با مراجع عظام در قم و دغدغه آنها گفت: همه مراجع عظام خبرهای دیدارها را منتشر کردند. بقایی ادامه داد: نکته مشترک در دیدارها تقدیر از اقدامات وزارت خارجه بود. از این لطف مراجع عظام تشکر می‌کنیم.
وی در پاسخ به سؤالی بیان کرد: تحولات سوریه بسیار پیچیده است و بازیگران اعم از مثبت یا منفی در تحولات سوریه متعدد و متنوع بودند. اما چیزی که برای ما مشهود است این است که اولا رژیم صهیونیستی طی این 14 ماه با افزایش تجاوزات و حملات علیه سوریه تعمدا در جهت ضربه زدن به توان و تجهیزات سوریه علیه تروریسم اقدام کرد. دوم اینکه با نسل‌کشی در غزه و تجاوزات در لبنان زمینه‌ای برای نضج گرفتن و فعالیت بیشتر تروریسم در سوریه ایجاد شد.بقایی عنوان کرد: گفت‌وگوهایی که در چند روز اخیر بین سوریه و کشورهای عربی منطقه صورت گرفت زبان مشترک و صدای مشترک کشورهای منطقه در مورد ضرورت اتخاذ موضع مشترک برای مقابله با تروریسم نوید این را می‌دهد کشورهای منطقه با رویکرد واحد و درک خطرات ناشی از تروریسم برای توقف این روند و سرکوب هر چه سریع‌تر این گروه‌ها اقدام کنند.
وی گفت: هسته‌های تروریستی و لکه‌های سیاه در بخش‌های مختلف سوریه به دلیل برخی سوءمحاسبات و اشغال بخش‌هایی از سوریه توسط برخی بازیگران خارج از منطقه از جمله آمریکا ایجاد شده بود. امر خیلی غریبی نبود، این اقدامات ولی همزمانی آن با تحولات آتش‌بس لبنان و اظهارنظرهای مقام‌های اسرائیل و آمریکا و اینکه آمریکا صراحتا اعلام کرد خطری از ناحیه این گروه‌ها احساس نمی‌کنیم گویای این است نوعی هماهنگی و همکاری بین گروههای تروریستی و رژیم صهیونیستی و حامیان فرامنطقه‌ای آن وجود دارد.
* در دفاع از تمامیت ارضی خود از کسی اجازه نمی‌گیریم
وی در پاسخ به این سؤال که دستگاه دیپلماسی تا چه حد می‌تواند فشار برخی کشورها در اجرای وعده صادق 3 را کاهش دهد؟ گفت: ایران در دفاع از تمامیت ارضی و سرزمینی خود از هیچ کس اجازه نمی‌گیرد.بقایی درباره دستاوردهای نشست ژنو عنوان کرد: هم مصلحت و حکمت اقتضا می‌کند با کشورهایی که رابطه دیپلماتیک داریم و نسبت به آنها دغدغه مند هستیم و مطالباتی داریم یا آنها نسبت به ما بحث هایی دارند گفت‌وگو کنیم. گفت‌وگو بین کشورها از طریق رسانه امکانپذیر نیست. گفت‌وگو راهی است مبتنی بر حکمت و مصلحت و قطعا نحوه گفت‌وگو باید عزتمندانه باشد و همیشه مدنظر دیپلمات‌های ایران بوده است.
* مستشاران نظامی ایران در سوریه
وی درباره دیدار روز گذشته عراقچی با بشار اسد و موضوع حمایت ایران از سوریه گفت: ما از سال ها قبل و زمانی که مردم سوریه با خطر تروریسم مواجه شدند به دعوت دولت سوریه و برای کمک به آنها اقدام کردیم. مستشاران نظامی ما در سوریه حضور دارند و سردار پورهاشمی در حمله تروریستی به حلب را تقدیم ثبات و امنیت منطقه کردیم.بقایی بیان کرد: حضور مستشاری ایران در سوریه امر جدیدی نیست و در آینده هم ادامه خواهد داشت قطعا با نظر و درخواست دولت سوریه.
* رژیم صهیونیستی به هیچ عهد و پیمانی پایبند نیست
این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به سوال خبرنگار فارس مبنی بر اینکه با وجود اعلام آتش بس در لبنان که برخی اخبار حاکی از نقض آن توسط رژیم صهیونیستی است، غزه همچنان در معرض حملات این رژیم است. آیا هیچ دورنمایی در مورد توقف نسل‌کشی در غزه می‌بینید؟ عنوان کرد: این ثابت کننده بحثی بود که همیشه گفتیم که متاسفانه رژیم صهیونیستی به هیچ عهد و پیمانی پایبند نیست. 52 بار نقض آتش‌بس در ظرف چند روز نشانه این است که این رژیم به هیچ عنوان قابل اعتماد نیست، حتی در مواردی که آمریکا به عنوان حامی و پشتیبان اصلی این رژیم به مثابه ضامن این توافق عمل می‌کند.وی افزود: در مورد غزه متاسفانه با ادامه نسل‌کشی مواجهیم و شدت کشتار کماکان به سبک قبل ادامه دارد. به این کشتار بمباران‌ها و حملات نظامی، گرسنگی و محرومیت از دارو و درمان و عدم دسترسی به هرگونه امکانات درمانی و بیمارستانی هم اضافه شده و خیلی از زنان و کودکان غزه در معرض مرگ ناشی از سوء تغذیه و نداشتن امکانات اولیه برای درمان هستند.این دیپلمات ارشد ایرانی اضافه کرد: وظیفه اخلاقی و قانونی و حقوقی همه کشورها به ویژه کشورهای منطقه حکم می‌کند برای وادار کردن رژیم به توقف جنایاتش، تلاش‌هایشان را مضاعف کنند و به ویژه تلاش‌هایشان را از طریق اعمال فشار بر حامیان و حامی اصلی آن آمریکا ادامه دهند.
* مقاصد بعدی سفرهای عراقچی
وی در پاسخ به سؤال دیگر خبرنگار فارس درباره مقاصد بعدی سفرهای عراقچی به منطقه در پی تحولات اخیر در سوریه اظهار داشت: این دور از تحرکات دیپلماتیک ما تمرکز بر تحولات سوریه خواهد داشت. با کشورهای منطقه بنا داریم گفت‌وگو کنیم، برای تبیین خطرات ناشی از فعال شدن تروریسم در سوریه و آثار آن بر امنیت و ثبات کل منطقه.بقایی ادامه داد: آقای عراقچی برنامه‌شان این است که امشب به تهران برگردند به خاطر اینکه فردا نشست مهم وزرای اکو در مشهد را داریم. در مورد مقصد بعدی بعد از قطعی شدن اطلاع رسانی می‌کنم.وی گفت: بنای ما این است هم با کشورهای ضامن روند آستانه یعنی ترکیه و روسیه و کشورهای اسلامی منطقه این گفت‌وگوها را ادامه دهیم.
* سفر معاون نخست‌وزیر چین
این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به سؤالی درباره سفر معاون نخست‌وزیر چین به تهران اظهار داشت: رفت و آمدها و مراودات دیپلماتیک بین دو کشور امر رایج و متداولی است. با چین رابطه بسیار حسنه و مفیدی داریم. این سفر هم در چارچوب اجرای بخش‌های ذیربط برنامه جامع راهبردی 25 ساله ایران و چین صورت می‌گیرد.بقایی بیان کرد: امیدواریم مجموعه‌ای از تفاهماتی که از قبل بین دو کشور در حوزه تجاری و اقتصادی صورت گرفته در این سفر برای اجرایی شدن آن اقدام و تفاهمات لازم صورت بگیرد.وی در پاسخ به سؤالی درباره انتظار ایران از روسیه و چین در خصوص اوضاع سوریه، مقابله با تروریسم را تکلیف عام خواند و افزود: همه کشورهایی که نسبت به صلح و ثبات منطقه دغدغه مند هستند از هیچ کمکی برای مقابله با تروریسم فروگذار نخواهند کرد. کشورهایی که همیشه در سوریه به عنوان کمک و همکاری با دولت سوریه در مقابله با تروریسم فعال بودند حتما به مسئولیت‌های خود واقفند و عمل خواهند کرد.
* برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران بر مبنای تقابل بنا نشده است
وی درباره اینکه آیا در نشست ژنو مطالبات ایران مطرح شد؟ عنوان کرد:در هر گفت‌وگویی هر دو طرف مطالبات و نگرانی‌ها و دغدغه‌های خود را مطرح کنند. هم ما حرف‌هایمان را زدیم و هم طرف‌های اروپایی و امر عادی است.بقایی بیان کرد: برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران بر مبنای تقابل بنا نشده و یک برنامه هسته‌ای اصیل و بومی است که با توجه به نیازهای صنعتی، فنی و با در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف کاربرد هسته‌ای صلح‌آمیز در حوزه دارو و کشاورزی طراحی و اجرا می‌شود.سخنگوی وزارت خارجه درباره راه‌اندازی سانتریفیوژها بیان کرد: این را باید در راستای نیازسنجی ما در صنعت هسته‌ای در نظر گرفت. ما هیچ وقت رویکرد تقابلی نداشتیم. ایران همیشه منش و روشش تلاش برای جلوگیری از ایجاد تنش بر سر برنامه هسته‌ایش بود. برنامه هسته‌ای ما نیاز کشور است و در شرایطی که تنش‌ها و بحران‌های غیرضروری وجود نداشته باشد بهتر می‌توانیم برنامه هسته‌ای را پیش ببریم. سابقه طرف‌های مقابل نشان می دهد در صدد اخلال در این روند بودند.وی گفت: آمریکا در جایگاهی نیست که صحبتی در این خصوص داشته باشد. چون عامل و بانی مشکلات در موضوع هسته‌ای ایران، آمریکا بوده است. با اصرار این کشور موضوع هسته‌ای ایران به عنوان دستورکار شورای حکام و شورای امنیت مطرح شد. در این 20 سال هیچ شاهد و مدرکی دال بر انحراف برنامه هسته‌ای ایران ارائه نکردند و بعد از خروج آمریکا از برجام این کشور کارشکنی کرده و نقش مخرب ایفا کرده است.
این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به سؤالی گفت: موضع ما در مورد مسئله فلسطین روشن است. تنها راه عادلانه برای حل و فصل موضوع فلسطین و اشغال 77 ساله این سرزمین این است که در یک رفراندوم عادلانه همه ساکنان اصلی این سرزمین اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی تصمیم بگیرند.
* نمایندگی ویژه رئیس جمهور ؟
وی در پاسخ به سؤالی درباره تغییر سرپرست سفارت ایران در کابل و اینکه آیا سمت نماینده ویژه رئیس‌جمهور برای امور افغانستان حذف شده است؟ اظهار داشت: تغییر در نمایندگی دیپلماتیک و کنسولی هر کشوری امری عادی و رایج است و معمولا سفرا و سرکنسول‌های ما بعد از انقضای مدت مأموریت تغییر و فرد دیگری جایگزین می‌شود. سرپرست جدید سفارت در افغانستان را منصوب کردیم. در مورد نمایندگی ویژه رئیس جمهور در حوزه‌های مختلف به صورت کلی در ریاست جمهوری و وزارت خارجه در حال بررسی است.
* عراق و سوریه
وی در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت عراق بعد از حضور تروریست‌ها در سوریه عنوان کرد: نوعی هم صدایی در بین کشورهای منطقه و عراق به عنوان همسایه بلافصل سوریه و همسایه ایران دیده می‌شود. عراق سابقه برخورد و مواجهه با گروههای تروریستی را داشته است. همه به این جمع بندی باید برسیم و الان در این مرحله هستیم که مقابله با این روند نیازمند همت جمعی است. تماس تلفنی مقام‌های ارشد ایران و عراق را باید از این زاویه نگاه کنیم. به عنوان دو همسایه و دو کشوری که در مقابله با تروریسم همکاری نزدیکی داشتیم مهم است که در رابطه با تحولات اخیر هماهنگ باشیم.بقایی فداکاری‌های شهید سلیمانی را گرامی داشت که نقش بی نظیری در مقابله با داعش ایفا کرد.سخنگوی وزارت امور خارجه درباره حضور عراقچی در رستورانی در دمشق گفت: پیامش روشن بود و هر کس از ظن خود برداشتی از این حضور داشت. مشخص شد که دمشق امن است.
* روند آستانه
وی در پاسخ به سؤالی اظهار داشت: ایران تلاش کرده روابط بین سوریه و ترکیه بهبود یابد و از هر فرصتی برای این کار استفاده می‌کنیم.سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی بیان کرد: روند آستانه روندی است که در سال‌های گذشته تنها روند مؤثر در مدیریت اوضاع و کاهش تنش در سوریه بوده است و هر سه کشور نسبت به اهمیت آن آگاهی دارند و اینکه باید این روند را حفظ و از ظرفیت آن برای بهبود وضعیت و تثبیت اوضاع در سوریه استفاده کنیم.بقایی اضافه کرد: اینکه اختلاف نظرهایی بین کشورهای این روند وجود دارد امر پوشیده‌ای نیست، ولی مهم این است که هم روسیه و ترکیه مواضع صریحی داشتند در مورد ضرورت حفظ ثبات و امنیت در سوریه و مقابله با تروریسم. این نقطه مشترکی است که مبنای کار ما در استفاده از روند آستانه برای تثبیت اوضاع در سوریه خواهد بود.
* شهادت چند نیروی ایرانی در سوریه؟
این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به این سؤال که چند نیروی ایرانی در حلب به شهادت رسیدند؟ گفت: غیر از شهادت سردار پورهاشمی اطلاع بیشتری ندارم.وی گفت: حضور مستشاری ایران در سوریه امر جدیدی نیست و از زمان مقابله سوریه با تروریسم این حضور بوده و همچنان هست.
* تکذیب مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در اسلو
این دیپلمات ارشد ایرانی درباره نشست ژنو و اینکه به چه شکل ادامه می‌یابد گفت: باید بین ایران و سه کشور اروپایی در خصوص شکل آن تصمیم گیری شود، الان زمان خاصی برای دور بعدی مشخص نشده است.خبرنگاری درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در اسلو سؤال کرد که بقایی پاسخ داد: چنین چیزی نیست.اینکه ترامپ درباره بریکس تهدید کرده کشورهای عضو آن برای کنار گذاشتن دلار باید با بازار آمریکا خداحافظی کنند، سؤال دیگری بود که در نشست هفتگی سخنگوی وزارت خارجه پرسیده شد و وی در این باره گفت: کشورهای عضو ترتیبات منطقه‌ای و بین‌المللی بر اساس مصالح و منافع خود تصمیم می‌گیرند.