فعال شدن مکانیسم موسوم به «اسنپ‌بک» در شورای امنیت، بار دیگر نگاه‌ها را به سمت اقتصاد ایران و آینده آن معطوف کرده است. اگرچه از نظر سیاسی این رویداد اهمیت فراوان دارد، بیشترین پرسش‌ها و دغدغه‌ها در سطح جامعه درباره پیامد‌های اقتصادی آن شکل گرفته است. بازار ارز، طلا، بورس و حتی سفره مردم، نخستین جا‌هایی هستند که افکار عمومی انتظار دارد تحت تأثیر چنین تصمیم‌هایی قرار بگیرند. به همین دلیل، فهم اینکه بازگشت تحریم‌های بین‌المللی چه معنایی برای اقتصاد کشور دارد، موضوعی حیاتی است. سال‌هاست که اقتصاد ایران با تحریم‌های گسترده دست و پنجه نرم می‌کند و عملاً بخش قابل‌توجهی از محدودیت‌هایی که اسنپ‌بک به‌طور نظری قرار است بازگرداند، پیشتر در عمل وجود داشته است. این واقعیت، تحلیل‌ها را پیچیده‌تر می‌کند: آیا این بار شاهد تغییر واقعی خواهیم بود یا صرفاً یک فشار روانی تازه بر بازار‌ها تحمیل می‌شود؟ پاسخ به این پرسش‌ها نیازمند رجوع به نظر متخصصان و اقتصاددانانی است که با مطالعه روند‌ها و داده‌های اقتصادی، می‌توانند تصویری روشن‌تر از آینده ارائه دهند. در چنین وضعیتی، گفت‌و‌گو با کارشناسان اقتصادی اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند؛ چراکه تحلیل آنان نه‌تنها به سیاست‌گذاران کمک می‌کند تصمیم‌های دقیق‌تری بگیرند، بلکه برای افکار عمومی نیز مرجعی معتبر برای درک وضعیت واقعی کشور به شمار می‌آید. نگاه‌های متفاوتی در این زمینه وجود دارد: از کسانی که اسنپ‌بک را عامل شوک کوتاه‌مدت در بازار‌ها می‌دانند تا افرادی که معتقدند این سازوکار تأثیر بنیادی بر اقتصاد ایران نخواهد گذاشت.
بر همین اساس، در این گزارش تلاش شده است نظرات جمعی از اقتصاددانان کشور درباره ابعاد و پیامد‌های فعال شدن اسنپ‌بک گردآوری شود. دیدگاه‌هایی که هم نگرانی‌ها و چالش‌ها را بازتاب می‌دهد و هم بر فرصت‌ها و ظرفیت‌های داخلی تأکید می‌کند. خواندن این نظر‌ها می‌تواند به ما کمک کند تصویری جامع‌تر از واقعیت اقتصادی ایران در وضعیت جدید به دست آوریم.
منصور پوریان
رئیس شورای تأمین دام کشور
عمده صادرات و شبکه‌های تجاری ما با عراق و افغانستان و کشور‌های عربی است که تجار به‌صورت سنتی انجام می‌دهند و مکانیسم ماشه ابداً نمی‌تواند جلوی چنین فرایندی را بگیرد. تجار عرب، عراقی و افغانستانی خودشان به ایران می‌آیند، محصولات را می‌خرند و می‌برند، مکانیسم ماشه چطور می‌خواهد جلوی چنین صادراتی را بگیرد؟!
حمید حسینی
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی
مکانیسم ماشه به زندگی مردم معمولی ربطی ندارد، در قطعنامه‌های سازمان ملل هیچ اشاره‌ای به موضوعات اقتصادی و فروش نفت ایران نشده و فقط حول موضوعات موشکی و هسته‌ای نوشته شده است. خیال مردم راحت باشد، با اجرای مکانیسم ماشه نه فروش نفت ما کم می‌شود و نه تجارت ما مختل خواهد شد.
دیاکو حسینی
معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران
چین و روسیه در جلسه شورای امنیت به‌صراحت گفتند مکانیسم ماشه را اجرا نخواهند کرد، همچنین با ورود چین و روسیه به‌نفع ایران، تحریم‌ها بی‌اثر و ناقص خواهد شد.
افشین کلاهی
رئیس کمیسیون کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران
بعد روانی این مکانیسم بیشتر حائز اهمیت است. باید سعی کنیم در خارج از کشور شبکه‌سازی کنیم و از شرکت‌های ایرانی که خارج از کشور مشغول فعالیت هستند، کمک بگیریم. اگر اخباری که منتشر می‌شود پس از رخداد واقعی به‌اندازه‌ای که مردم و بازار فکر می‌کردند، اثرگذار نباشد، مکانیسم بازار به شکل واقعی خود برمی‌گردد و نیاز به دخالت خاصی از سوی نهاد یا سازمانی نیز ندارد. افزایش قیمت‌ها به‌دلیل برخی جنبه‌های روانی در بازار ایجاد شده است که موقتی خواهد بود.
احمدرضا فرشچیان
رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی
۴۰ سال است که تحریم هستیم و مسیر خودمان را رفته‌ایم، انتظار ما از دولت این است که در واکنش به مکانیسم ماشه تسهیلگری کند و از برخورد‌های سختگیرانه دست بردارد.
یحیی آل‌اسحاق
وزیر اسبق بازرگانی و رئیس اتاق مشترک ایران و عراق
در حوزه اقتصاد ممکن است این مسئله به ایران ضربه بزند یا فضای ایجادشده باعث ایجاد هراس و نگرانی در کشور‌ها شود که به‌تبع آن، مشکلاتی برای ایران ایجاد کند. در زمان حاضر، به‌جز بند مربوط به کشتیرانی، در حوزه اقتصاد اثر مستقیم ندارد؛ بلکه بیشتر آثار روانی، اجتماعی و جمعی دارد.
حسین راغفر
کارشناس اقتصادی
بزرگ‌ترین تهدید امروز کشور مکانیسم ماشه نیست، بلکه فقر است. مقابله با تحریم‌ها تنها از مسیر توجه به ظرفیت‌های تولید داخلی ممکن است.
خسروانی
نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو
جو‌سازی اخیر رسانه‌ها برای توجیه افزایش قیمت است، شرایط برای خودروسازان خارجی تغییر چندانی نکرده و تنها عامل اثرگذار واقعی، نوسانات نرخ ارز در بازار رسمی است.
حسین صمصامی
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس
تحریم‌های بازگشتی شورای امنیت بیشتر حوزه‌های هسته‌ای و موشکی را شامل می‌شود و اثر مستقیمی بر فروش نفت و مبادلات بانکی ندارد؛ البته می‌تواند تحریم‌های آمریکا را تقویت کند و کشور‌های طرف معامله ایران را تحت فشار بیشتری قرار دهد، مهم‌ترین اثر این مکانیسم، افزایش انتظارات تورمی و جو روانی در اقتصاد ایران است.
مجید شاکری
کارشناس اقتصادی
محدودیت تراکنش‌های بانکی یا فروش نفت در اسنپ‌بک پیش‌بینی نشده است. آثار امنیتی و نظامی این مکانیسم بیش از آثار اقتصادی آن است. اثر اصلی آن ایجاد فضای نه جنگ نه صلح است. راهکار ما باید افزایش تجارت مستقیم با چین، کاهش وابستگی به امارات و توسعه صادرات به روسیه باشد.
صمد حسن‌زاده
رئیس اتاق بازرگانی ایران
هرچند تحریم‌های جدید خسارت‌هایی به‌دنبال خواهد داشت، اما آثار آن به‌اندازه تبلیغات رسانه‌ای نیست. فعالان اقتصادی و بخش خصوصی اجازه نداده‌اند چرخه تولید متوقف شود و تجربه‌های ارزشمندی در مدیریت شرایط سخت به‌دست آمده است.