یک سال از آغاز رزمایش عملیاتی «شهدای امنیت» در جنوبشرق کشور میگذرد؛ رزمایشی که از همان روزهای نخست، از یک برنامه نظامی زمانبندی شده فراتر رفت و به یک روند عملیاتی مستمر در میدان واقعی تبدیل شد. این رزمایش در بستر تحولات امنیتی سیستان و بلوچستان، همزمان با افزایش تحرکات گروهکهای تروریستی و جنگ روانی آنها آغاز شد و در طول یک سال گذشته، یکی از مهمترین اقدامات پیشدستانه نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مقابله با تروریسم مرزی بوده است. گزارش پیشرو، مروری جامع بر ابعاد میدانی، امنیتی، رسانهای و تحلیلی این رزمایش در نخستین سالگرد آغاز آن است. حدود یک سال از اعلام آغاز عملیات شهدای امنیت در جنوبشرق کشور به دستور «سردار محمد پاکپور» فرمانده کل سپاه حال حاضر و فرمانده نیروی زمینی وقت میگذرد؛ عملیاتی که در پنجم آبانماه سال گذشته، در وضعیتی حساس و پس از یک حادثه تروریستی در همان تارخ، وارد مرحله اجرایی شد. در همان روزها، سخنگوی رزمایش عملیاتی شهدای امنیت قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه، از وارد آمدن ضربات سنگین به تیمهای تروریستی فعال در منطقه خبر داد و تأکید کرد، این رزمایش، پاسخی قاطع به ناامنسازی سازمانیافته در استان سیستان و بلوچستان است.
ضربات سنگین سپاه بر پیکره تیمهای تروریستی
«سردار احمد شفائی» سخنگوی رزمایش عملیاتی شهدای امنیت قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه، در گفتوگویی، با تشریح ابعاد اولیه این عملیات گفت: «رزمندگان اسلام در قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه در رزمایش عملیاتی شهدای امنیت که از ۵ آبانماه در استان سیستان و بلوچستان آغاز شده، ضربات سنگینی بر پیکره تیمهای تروریستی جنوب شرق کشور وارد کردند.» این اظهارات در حالی مطرح شد که تنها چند روز از شروع عملیات گذشته بود و نخستین نتایج میدانی آن، در قالب انهدام و دستگیری عناصر تروریستی، رسانهای شد.
سردار شفائی در ادامه همان گفتوگو، از تداوم عملیات پاکسازی در منطقه رزمایش خبر داد و افزود: «در ادامه اجرای عملیات پاکسازی در منطقه رزمایش، نیز تعداد سه نفر از تروریستهای مزدور دشمن به هلاکت رسیده و همچنین ۹ نفر دیگر دستگیر شدند.» به گفته وی، علاوه بر این افراد، «همچنین دو نفر دیگر از عناصر تیمهای تروریستی خود را تسلیم رزمندگان اسلام کردند.»
این آمارها، تنها به روزهای ابتدایی رزمایش مربوط نبود. سخنگوی رزمایش عملیاتی شهدای امنیت قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه، با ارائه جمعبندی از نتایج مراحل نخست عملیات تصریح کرد: «از شروع رزمایش در جنوب شرق کشور تاکنون تعداد ۱۵ تروریست به هلاکت رسیده و ۳۳ نفر از آنان دستگیر و همچنین ۲ نفر دیگر خود را تسلیم رزمندگان اسلام کردهاند.» او در عین حال تأکید کرد: «فرماندهان و رزمندگان اسلام با همت و عزم جدی، مصمم به ادامه برخورد با تروریستها و اشرار در منطقه هستند.»
رزمایش در محیط عملیاتی واقعی
رزمایش شهدای امنیت، تنها یک عملیات مقطعی نبود. در همان ایام، سردار محمد پاکپور، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در آن زمان فرمانده نیروی زمینی سپاه بود، با اشاره به حادثه تروریستی پنجم آبانماه و شهادت جمعی از نیروهای جانبرکف فراجا، از تغییر زمانبندی و ماهیت این رزمایش خبر داد. بر اساس برنامهریزی اولیه، قرار بود رزمایش عملیاتی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه در نوزدهم آبانماه برگزار شود، اما تحولات میدانی باعث شد این رزمایش از پنجم آبانماه و با تعقیب، رصد و انهدام بخشی از تیم تروریستی آغاز شود و بهصورت مستمر ادامه یابد.
فرمانده نیروی زمینی سپاه در آن مقطع، صراحتاً اعلام کرد: «این رزمایش در محیط عملیاتی واقعی برگزار میشود و تا رسیدن به اهداف عملیاتی مشخص ادامه خواهد داشت و زمانی برای پایان آن فعلاً مشخص نیست.» این جمله، بهنوعی چارچوب کلی عملیات شهدای امنیت را ترسیم کرد؛ عملیاتی که نه در میدان تمرین، بلکه در جغرافیای واقعی درگیری با تروریسم تعریف شد.
تداوم این مسیر، در ماههای بعد نیز ادامه یافت؛ به گونهای که در ابتدای آذرماه سال جاری، روابط عمومی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه در اطلاعیهای جدید اعلام کرد، در ادامه رزمایش عملیاتی شهدای امنیت در منطقه جنوبشرق، رزمندگان این قرارگاه «با عنایات الهی و توسل به حضرت فاطمه زهرا (س)»، پس از اجرای عملیات اطلاعاتی موفق شدند یک تیم تروریستی وابسته به گروهک انصارالشیطان را شناسایی کنند. در این عملیات، علاوه بر دستگیری تعدادی از اعضای این تیم، «تعداد دو عدد جلیقه انتحاری» نیز از آنان کشف شد؛ کشفی که از نگاه تحلیلگران امنیتی، نشاندهنده خنثیسازی یک تهدید بالقوه بزرگ در منطقه بود.
همدستی سرویسهای اطلاعاتی غربی، عبری، عربی
رزمایش شهدای امنیت در بستری شکل گرفت که طی دهههای اخیر، جنوبشرق کشور شاهد فعالیت و تحرک گروهکهای تروریستی متعددی بوده است. این گروهکها، به گفته منابع امنیتی، با برخورداری از حمایتهای همهجانبه سرویسهای اطلاعاتی غربی، عبری و عربی، تلاش کردهاند امنیت مرزهای جنوبشرق ایران را خدشهدار کنند و با ایجاد ناامنی در شهرستانهای مرزی، فضای بیثباتی را بر منطقه حاکم کنند.
در سالهای اخیر، گروهکهایی مانند جیشالظلم، انصارالشیطان و ارتش موسوم به بلوچستان آزاد، با تاکتیکها و عناوین گوناگون، در این مسیر حرکت کردهاند. به تازگی نیز این گروهها، در راستای طراحیهای جدید کارفرمایان آمریکاییـ صهیونیستی خود، مدعی ادغام و تشکیل یک ائتلاف واحد شدهاند؛ ائتلافی که به زعم آنها، قرار بود مانعی در برابر ایجاد امنیت پایدار در منطقه باشد.
تحلیلگران نظامی و امنیتی، این ادعا را از زوایای گوناگون بررسی کردهاند. برخی معتقدند اگر چنین ائتلافی جنبه واقعی داشته باشد، برای نخستین بار یک گروه مسلح ضدایرانی مدعی اسلامگرایی، مانند جیشالظلم، در کنار یک گروه جداییطلب سکولار و ضدپاکستان، مانند ارتش آزادیبخش بلوچستان قرار میگیرد؛ موضوعی که بهگفته کارشناسان، از شکل و سطح جدیدی از تروریسم در مرزهای ایران و پاکستان حکایت دارد، البته به شرط آنکه این گروهها بتوانند ائتلافی حقیقی و پایدار ایجاد کنند.
در مقابل، تردیدهای جدی درباره دوام و حتی اصل چنین ائتلافی وجود دارد؛ به گونهای که «حبیبالله بلوچ»، یکی از مخالفان ایران و از تروریستهای شناسنامهدار شرق کشور، با تردید درباره این ائتلاف گفته است: «ارتش آزادیبخش بلوچستان فقط کاملاً علیه پاکستان فعالیت میکند و علیه ایران نیست و این شایعه است.» او در ادامه ادعای خود گفته است: «ارتش آزادیبخش بلوچستان اصلاً در ایران هیچ فعالیتی ندارد و یک جریان ملیگراست؛ اینها شایعه است و این مسئله بدین شکل درست نیست.»
خیال خام تروریستها برای جذب نیرو
برخی تحلیلها، ماجرای ائتلاف تروریستها در جنوبشرق کشور را بیش از آنکه یک واقعیت میدانی بدانند، یک عملیات رسانهای برای قدرتنمایی، جنگ روانی و جذب نیرو برای تروریستها ارزیابی میکنند. طراحی پرچم مشترک و لحن بیانیهها، این برداشت را تقویت کرده است که هدف اصلی، القای ناامنی و بزرگنمایی توان تروریستهاست. از نگاه ناظران، گروهکهایی مانند جیشالظلم برای تکرار سناریوهایی شبیه آنچه در سوریه رخ داد، نیازمند دهها هزار نیرو هستند و اعلام چنین ائتلافهایی میتواند تلاشی برای فریب افراد ناآگاه و جذب آنها باشد.
در سوی دیگر این معادله، سطح حمایتهای خارجی از تروریستهای منطقه نیز مورد توجه قرار دارد. یکی از راهبردهای مهم جبهه استکبار برای تسلط بر منطقه و منابع آن، اجرای طرح موسوم به «خاورمیانه جدید» عنوان میشود؛ طرحی که در بخشهایی از آن، جداسازی سیستان و بلوچستان ایران و ایالت بلوچستان پاکستان و ایجاد کشوری به نام «بلوچستان آزاد» مطرح شده است. در چنین شرایطی، هوشیاری نیروهای امنیتی و نظامی، به منزله یک ضرورت راهبردی تأکید میشود. از اینرو نیروی زمینی سپاه، از یک سال گذشته با اجرای سلسلهرزمایشهای شهدای امنیت، رویکردی پیشدستانه در پیش گرفته و وارد میدان عملیاتی مستقیم با تروریستها شده است. از زمان آغاز این رزمایش تاکنون، دهها نفر از عناصر تروریستی، از جمله افرادی با تابعیتهای غیرایرانی، در شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان، مانند زاهدان، زابل، سرباز، خاش، قصرقند، مهستان و نیکشهر به هلاکت رسیده یا بازداشت شدهاند.
هلاکت سرشاخهها
این اقدامات مسبوق به سابقه نیز بوده است. نیروی زمینی سپاه در سالهای گذشته، درگیریهای موفقیتآمیز متعددی با گروهکهای جیشالظلم و انصارالشیطان داشته که به هلاکت رسیدن افرادی، چون «جلیل قنبرزهی» و «ملاهاشم نکری» از تروریستهای سرشناس منطقه، از جمله آنهاست. در رزمایش شهدای امنیت، این نیرو با بهرهگیری از رصد و پایش مرزها، عملیاتهای اطلاعاتی و عملیاتی، استفاده از یگانهای پیاده و پهپادی و همافزایی با وزارت اطلاعات، ضربات سختی به ساختار تروریستی منطقه وارد کرده است.
در کنار این تحولات میدانی، گروهک جیشالظلم طی ماههای اخیر تلاش کرده است با فضاسازی رسانهای، خود را در موقعیت قدرت نشان دهد. این گروهک که با وعده تشکیل «ائتلافی بزرگ» در جنوبشرق کشور، به دنبال تغییر معادلات بود، در نهایت بیانیهای منتشر کرد که بهزعم کارشناسان، تمامی ادعاهایش را بیپایه نشان داد. ائتلافی که قرار بود «بزرگ» و «تغییردهنده» باشد، در عمل به گردهمایی چند نفر از اعضای پیشین خود گروه محدود شد.
ائتلاف پوشالی تروریستها
گروهک موسوم به «جیشالعدل» که در ادبیات عمومی با عنوان «جیشالظلم» شناخته میشود، پس از اعدام عبدالمالک ریگی در سال ۱۳۹۱ اعلام موجودیت کرد و در سالهای بعد، با انشعابها و تغییرات درونی مواجه شد. این گروهک که آمریکا، نیوزلند و ژاپن نیز آن را در فهرست تروریستی خود قرار دادهاند، مدعی دفاع از حقوق اهل سنت است، اما کارنامه آن، مملو از عملیاتهای خشونتآمیز و شهادت هموطنان بیگناه است.
در هفتههای گذشته، انتشار بیانیهای با عنوان «ائتلاف نیروهای مقاومت جنوبشرق» و معرفی افرادی مانند «محمد بلوچ»، «امین ملازهی» و «واحدبخش درخشان» به اسم اعضای جدید، واکنش تحلیلگران را در پی داشت. بسیاری از کارشناسان، این اقدام را نشانه ضعف، انزوای درونی و شکست تبلیغاتی گروهک دانستهاند؛ چرا که این افراد، پیشتر نیز از بدنه همین گروهک بودهاند و جریان تازهای به آن نپیوسته است.
همزمان، موضوع حمایت رژیم صهیونیستی از این گروهک نیز بار دیگر مطرح شد. درج درگاه رمز ارزی برای دریافت کمک مالی در کانال رسمی جیشالظلم و بازنشر آن از طریق کانالها و گروههای صهیونیستی با این متن که «این کیف پول الکترونیکی متعلق به مبارزان آزادی در برابر تروریستهای جمهوری اسلامی ایران است»، بهعنوان سندی از حمایت مالی رژیم صهیونیستی از این گروهک مورد توجه قرار گرفت.
در مجموع، یک سال پس از آغاز رزمایش عملیاتی شهدای امنیت، جنوبشرق کشور همچنان صحنه تقابل راهبردی میان تلاش برای ناامنسازی و اقدامات پیشدستانه امنیتی است؛ تقابلی که در میدان، رسانه و تحلیل، ابعاد متعددی یافته و همچنان ادامه دارد.
رزمایش تاکتیکی در تفتان
در سال ۱۴۰۴ نیز رزمایش مشترک گردانهای عملیاتی ۲۱۹ و ۲۲۰ امام علی (ع) سپاه شهرستان خاش، همزمان با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای جنگ ۱۲ روزه، با هدف ارتقای آمادگی رزمی، تقویت توان دفاعی و مقابله با تهدیدات نوین و ترکیبی دشمنان با موفقیت برگزار شد.
«سرهنگ پاسدار ابوذر جوادیمقدم» جانشین فرمانده سپاه خاش، ۲۵ آذر در خصوص این رزمایش با اشاره به اهمیت زنده نگهداشتن فرهنگ ایثار و شهادت، اظهار کرد: «شهدای عزیز با نثار جان خود، عزت، امنیت و اقتدار امروز جمهوری اسلامی ایران را رقم زدند و برگزاری این رزمایشها تجدید میثاقی دوباره با آرمانهای بلند آنان است.»
وی افزود: «امروز دشمنان ملت ایران با بهرهگیری از جنگهای ترکیبی، عملیات روانی و تهدیدهای نوپدید، در پی برهم زدن آرامش و امنیت کشور هستند، اما سپاه با تکیه بر ایمان راسخ، آموزشهای مستمر و آمادگی میدانی نیروهای خود، همواره یک گام جلوتر از تهدیداها حرکت میکند.»
جانشین فرمانده سپاه خاش تصریح کرد: «رزمایشهای اقتدارآفرین، نماد عینی هوشیاری و آمادگی نیروهای انقلابی است و پیام روشنی به بدخواهان نظام دارد که امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران خط قرمز نیروهای مسلح است و هرگونه تهدید با پاسخ قاطع و پشیمانکننده مواجه خواهد شد.»
سرهنگ جوادیمقدم تأکید کرد: «امنیت پایدار امروز کشور، حاصل خون پاک شهدا و مجاهدت شبانهروزی رزمندگان اسلام است و سپاه خاش با بهرهگیری از ظرفیت بسیج مردمی و گردانهای عملیاتی، آمادگی کامل برای دفاع از مرزها، ارزشها و آرامش مردم را دارد.»
همچنین «امین مرادی» فرمانده ناحیه مقاومت بسیج تفتان طی سخنانی اظهار داشت: «یگانهای بسیج برای دفاع از امنیت و تمامیت ارضی کشور آمادکی کامل دارند.»
وی افزود: «این رزمایش با هدف ارتقای توان رزمی و تاکتیکی نیروهای بسیج و سنجش میزان آمادگی آنان در شرایط عملیاتی برگزار شد.»
مرادی تصریح کرد: «در این تمرین نظامی، یگانهای بسیج شهرستان تفتان مانورهای مختلف از جمله عملیات آفندی و پدافندی را در موقعیتهای شبیهسازیشده به اجرا درآوردند.»
این مسئول گفت: «بسیج با اتکا به ایمان، انگیزه و آموزشهای مستمر، همواره آماده دفاع از دستاوردهای انقلاب اسلامی و حراست از مرزهای کشور است.»
مرادی تأکید کرد: «چنین رزمایشهایی گامی مؤثر در راستای افزایش قدرت بازدارندگی و نمایش اقتدار دفاعی نیروهای مردمی و نظامی ایران است.»