راه مقابله با جنگ نرم، تولید قدرت نرم است

آیت‌الله عباس کعبی عضو مجلس خبرگان رهبری در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس با بیان اینکه انقلاب اسلامی از لحاظ استقلال و ثبات مراحلی را طی کرده است، تصریح کرد: مرحله قبل از جنگ که توطئه‌های داخلی جهت از بین بردن نظام بود که در مقابل آن، جهت استقرار و تثبیت نظام و حفاظت از انقلاب اسلامی همه کوشیدند.
وی با اشاره به اینکه در مرحله دوم جنگ تمام عیار و سخت که هشت سال طول کشیده و در این صحنه عظیم، ایمان و تقوای یاران انقلاب ساخته شد، خاطر نشان کرد: مرحله سوم بحث بازسازی خرابی‌های جنگ و آبادانی‌های کشور است و مرحله چهارم که کشور با آن روبرو بود بحث اصلاحات آمریکایی و آن هشت سال معروف است، در این مرحله نیز انقلاب به سلامت از آن عبور کرد.
آیت‌الله کعبی به مرحله دیگری که انقلاب وارد آن شد، اشاره کرد و گفت: این مرحله شکل گیری دولت نهم و احیای گفتمان انقلاب اسلامی است. مرحله جدید که اکنون در آن قرار داریم، مرحله باصطلاح جنگ نرم و لزوم تولید قدرت نرم در این جنگ است. این مرحله به صورت جدی آغاز شده و فرماندهان و افسران این جنگ در جبهه خودی شخصیت‌های متفکر، انقلابی و فرهنگی هستند.
پیش‌نیازهای ایستادگی در جنگ نرم
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به چهار پیش‌نیاز ایستادگی در جنگ نرم، گفت: اخلاص، خلاقیت و ابتکار، تدبیر و حکمت و اقدام جهادی پیش نیازهای ایستادگی است و در این جنگ به میزانی که ما این چهار عنصر را در اختیار داشته باشیم برنده این جنگ نرم هستیم و به همان اندازه که ضعف نشان بدهیم، تلفات خواهیم داد. ما این چهار عنصر را به عنوان پیش نیازهای جنگ نرم در تمام سطوح فردی، تیمی، گروهی، سازمانی، راهبردی، ستادی، عملیاتی و... نیاز داریم.
این استاد حوزه ادامه داد: البته این بحث بنده با توجه به نگاهی که در بحث مدیریت استراتژیک معمولا مطرح می‌کنند، است و آن بحث چرخه‌ای به نام چرخه O.D ـ organisation development ، به معنای توسعه سازمانی است. این چرخه O.D در سطوح مختلف بحث دارد.
عضو حقوقدان شورای نگهبان افزود: یکی از بحث‌های چرخه O.D چرخه تولید ارزش است، یعنی چگونه ارزش بسازیم. این بحث معمولا در شرکت‌های بزرگ مطرح می‌شود حال اگر بخواهیم این چرخه را بومی‌سازی کنیم و وارد سطوح فرهنگی نمائیم چه باید بکنیم، در این چرخه O.D پنج مرحله را می‌شمارند. باید این پنج مرحله تشخیص، طراحی، به کارگیری، ارزیابی و افزایش ـ توسعه وجود داشته باشد، تا ارزش ایجاد شود و پیش برود.
آیت‌الله کعبی با اشاره به اینکه چرخه O.D متوقف بر دو بحث شناخت‌ها و اقدامات است، افزود: سپس در اقدامات دو مدل سنتی و مدل پویا وجود دارد و در آن مدل سنتی پنج مرحله‌ای که ذکر شد، وجود دارد. اما در مدل پویا توجه به سه عنصر مهم است. زیرا تمام این‌ها همه مقدمه برای این سه عنصر می‌باشند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: عنصر اول توجه به سرعت است، عصر ما عصر سرعت است و در سرعت مقوله آینده‌نگری و آینده شناختی خیلی مهم است، درست است که ما نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم اما با حدس و امثال این‌ها تا حدی می‌توانیم پیش‌بینی کنیم. اگر در کارها خصوصا در بحث جنگ نرم و قدرت نرم، آینده نگری نکنیم بازی را می‌بازیم. در کنار چشم انداز بیست‌ساله، سیاست‌های برنامه پنجم توسعه، باید به موانع و آسیب‌ها در کنار فرصت‌ها نیز توجه کنیم. در این بیست سال شاهد هستیم که چقدر تحول ایجاد شد و این تحول به شکل تصاعدی در سطوح مختلف، فرهنگی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی‌، سیاسی، اخلاقی و... است و جهان به سرعت در حال دگرگونی است.
استاد حوزه علمیه قم به عنصر دوم اشاره کرد و افزود: طراحی باید به گونه‌ای باشد که کیفیت همیشه در این چرخه وجود داشته باشد. عنصر بعدی برای تحقق چرخه این است که می‌گویند ضمن توجه به سرعت باید توجه به کل سیستم داشت، یعنی ما اگر جزئی‌نگری کنیم و بگوییم ما همین را می‌توانیم انجام بدهیم، چرخه ناقص است. یعنی اگر ما کل سیستم را ـ که این‌جا نظام جمهوری اسلامی است ـ با همه ابعاد و شاکله‌ها و محیط‌های داخلی و پیرامونی آن و ابعاد جهانی، توجه به سطوح استراتژیک توجه نکنیم، نمی‌توانیم خوب عمل کنیم.
وی با بیان اینکه در دیدار اخیر خبرگان حضرت آقا مثال به پازل زدند و فرمودند که خط دشمن را باید بشناسیم، و توصیه می‌کردند که بعضی‌ها با سکوت خود، عقب‌نشینی‌ کرده و حتی برخی با صحبت‌های خود، پازل دشمن را تکمیل می‌کنند، تصریح کرد: الان نیز در اقدام مقابل، باید ببینیم مؤسسه و شخصیت‌های متفکر، کدام نقطه چین و کدام حروف تولید قدرت نرم را دارند پر می‌کنند، و اگر بتوانیم باید خوب نقش ایفا کرده و به الزامات کار توجه کنیم.
جنگ نرم فن فتح ذهن‌هاست
آیت‌الله کعبی با تاکید بر اینکه جنگ سخت همان جنگ نظامی است، جنگ سرد هم در زمان شکل‌گیری بلوک غرب و بلوک شرق مطرح بود، خاطر نشان کرد: جنگ سرد جنگ کلامی است و جنگ توسعه سلطه و اقتدار است، چون توازن قوا وجود داشت؛ در بین جهان اول و جهان دوم و شرق و غرب از لحاظ نظامی، توازن قوا وجود داشت؛ زیرا آن‌ها از یکدیگر می‌ترسیدند. آن‌ها برای پیش‌برد قدرت خود از لحاظ ژئوپولوتیکی هر کدام از لحاظ امپریالیستی به دنبال توسعه قدرت خود بودند مثلا در اروپا، جهان سرمایه‌داری، اروپای غربی را و جهان کمونیسم، اروپای شرقی را ایجاد کرد، و دیوار حائل نشانه همین جنگ سرد است.
وی اضافه کرد: همچنین در خاورمیانه، بلوک شرق در ایران حزب توده و در عراق، حزب کمونیست و به طور کلی موج سرخ را در خاورمیانه راه انداخت تا به آب‌های کرانه خلیج فارس تسلط پیدا کند، در مقابل آمریکا و آن‌ها یک کارهای مشابه دیگری انجام دادند. این زمانه، زمانه جنگ سرد بود. جنگ سرد، جنگ ایدئولوژیک نیست بلکه جنگ توسعه قدرت ظاهری و جنگ امپریالیسم و توسعه کمی قدرت است.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: جنگ نرم به دور از تعریف‌های کلاسیک، در یک کلمه، می‌توان چنین گفت که جنگ نرم فن فتح ذهن‌ها است. فن اقناع، فن تغییر و دگرگونی است. یعنی چگونه دگرگونی ایجاد کردن است. جنگ نرم تغییر بدون جنگ سخت، خشونت و بدون جنگ کلاسیک است. در جنگ نرم به وسیله فن اقناع در سطوح مختلف علمی، فکری، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی هنری و امثال این‌ها، شکاف بین یک نظام سیاسی و مردم و صنوف مختلف آن ایجاد می‌شود، به گونه‌ای که آن‌ها به تدریج دیگر آن نظام را قبول نداشته باشند.
مراحل جنگ نرم
وی به مراحل جنگ نرم اشاره کرد و تصریح کرد: مرحله اول کار گسترده فکری است، یعنی سعی در فتح ذهن‌ها است و مرحله دوم تلاش روانی برای فتح قلب‌ها و همراهی عواطف است. به گونه‌ایی که دیگر مفهوم دوستی و دشمنی به هم می‌خورد و کسی احساس دشمنی با آن‌ها نکند و مرحله سوم تهییج عواطف و احساسات است. یعنی زمینه‌هایی را برای تهییج احساسات ایجاد می‌کند.
آیت‌الله کعبی خاطر نشان کرد: مرحله چهارم عملیات است. در این مرحله بعد از فتح ذهن‌ها و تهییج عواطف و احساسات به وسیله بالا بردن مطالبات وارد عملیات می‌شوند. برنامه‌ریزی متخصصان جنگ نرم یک شبه نیست بلکه روش آنان روش آلوده کردن فضای فکری و عاطفی و روانی از طریق نفوذ تدریجی در ذهن‌ها و قلب‌ها و افزایش غلظت آلودگی به طور تدریجی است به گونه‌ای که نفس کشیدن، در هوای آلوده با غلظت سنگین، ممکن نشود.
عضو حقوقدان شورای نگهبان اضافه کرد: نگرانی این است که آنگاه به خود آییم که دیگر هوای پاکی برای تنفس سالم نباشد یا خیلی کم باشد اما منطق قدرت نرم مثل منطق آب و اکسیژن است که هم با حوصله در یک فرایند برنامه‌ریزی شده قطره چکانی سنگ سخت و افکار خشک و ذهن‌ها و قلب‌های غیر همراه را به تدریج می‌تواند نرم و همراه کند و هم هوای تازه‌ای است که فضا را برای نشر ایمان، تقوی و فضائل انسانی مساعد می‌سازد با این تحلیل می‌خواهم بگویم از مدت‌ها قبل وارد عرصه جنگ نرم شدیم و الان وارد فاز عملیات آن شدیم.
آیت‌الله کعبی با تاکید بر اینکه اولین مرحله جنگ نرم یعنی فتح ذهن‌ها، همان چیزی بود که مقام معظم رهبری اسم آن را شبیخون و ناتوی فرهنگی گذاشت، افزود: جنگ فرهنگی و شبیخون فرهنگی است و این‌ها مراحلی را جلو آمدند و بنده نمی‌خواهم بگویم این‌ها در حال حاضر کشور را فتح کردند ولی تا جایی که این‌ها در مرحله‌ی فتح ذهن‌ها در میان نخبگان و در میان خواص و در میان نیروهای متفکر در سطوح مختلف، کارهای بلندی را انجام دادند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در مرحله همراهی و فتح قلب‌ها کارهای فرهنگی ـ غیر از کارهای علمی ـ از قبیل کارهای هنری، اجتماعی را انجام دادند، که این کارها به‌ ویژه از دوم خرداد شروع شد و با زدن NGOها و حمایت بین‌المللی از آن‌ها، گسترده شد. زیرا سازمان‌هایی برای حمایت NGOها وجود دارد که رسما در زمان دوم خرداد از NGOهایی که به وجود آمد با همراهی دولت وقت و حمایت بین‌المللی و تأمین بودجه آن و نیز در وزارت کشور برای دموکراسی لیبرال و عملیاتی کردن آن و پیش‌برد بحث تساهل و تسامح یک کارگاه پژوهشی راه انداختند و در سطح کشور آن را تساهل و تسامح را تعمیم دادند.
تساهل و تسامح حلقه ارتباط عاطفی جنگ نرم است
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه تساهل و تسامح یک حلقه ارتباط عاطفی این جنگ نرم است، افزود: تساهل و تسامح، پلورالیسم، تولی و تبری و مرزبندی خودی و غیر خودی را هدف قرار داده است که آن را از بین ببرد. مرحله فتح قلوب و همراهی عواطف است. آن‌ها در این مرحله به دنبال شکستن تولی و تبری هستند لذا این‌هایی که اصلا از نهضت آزادی و امثال این‌ها خوششان نمی‌آمد، یک دفعه نهضت آزادی را در جلسات خود دعوت می‌کنند و دیوارها شکسته می‌شود و به آن‌ها افتخار می‌کنند و با آن‌ها عکس می‌گیرند، در کنگره‌های خود آن‌ها را دعوت می‌کنند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: اما مرحله سوم، تهییج احساسات را از طریق سازماندهی این گروه‌ها را در آن موقع پیاده سازی کردند. آن‌ها از زمان شکل‌گیری دولت نهم بیشتر به فکر سازماندهی افتادند و در پوشش سازمان رأی، کمیته صیانت از آرا و امثال این‌ها تعداد قابل توجهی از افراد را در سطح کشور سازماندهی کردند، تا در موقع نیاز آن‌ها را فراخوان کنند و در صحنه‌ها آن‌ها را بیاورند.
این استاد حوزه خاطر نشان کرد: اما مرحله عملیات همین مرحله‌ای است که بعد از انتخابات دهم اتفاق افتاد. در این مرحله برنامه‌ی آن‌ها این بود که مردم را در کف خیابان‌ها نگه بدارند تا جایی که به زعم باطلشان، رهبری مجبور به عقب‌نشینی بشود و چاره‌ای جز ابطال انتخابات وجود نداشته باشد. آن‌ها معتقد بودند که اگر انتخابات ابطال می‌شد، نتیجه‌ایی که می‌گرفتند بالاتر از ریاست جمهوری بود. زیرا قدرت رهبری شکسته می‌شد، و به این وسیله آن‌ها می‌توانستند رهبری را مهار کنند و به اهداف دیگر خود برسند. آن‌ها فاز فتح ذهن‌ها را قبلاً داشتند و فتح قلب‌ها و شکستن مرزهای دوستی و دشمنی را نیز قبلاً داشتند و تهییج احساسات را با سازماندهی و بالا بردن مطالبات ایجاد کرده بودند به گونه‌ایی سازماندهی کرده بودند که یک جوان در خیابان بماند و حاضر بشود که بجنگد، و به این وسیله تهییج احساسات و آنگاه وارد فاز عملیات شدند.
آیت‌الله کعبی به چهار مرحله جنگ نرم اشاره کرد و افزود: باید از جهت فکری و فرهنگی در مقابل این جنگ نرم، بایستیم.
راه مقابله با جنگ نرم
عضو حقوقدان شورای نگهبان با بیان اینکه راه علاج و مقابله با جنگ نرم، تولید قدرت نرم است، تصریح کرد: تولید قدرت نرم نیز باید چند سطحی باشد. برای مقابله با حوادث بعد از انتخابات چند بعد را باید در نظر داشت. یکی بعد امنیتی و قضایی است، که این توسط دستگاه‌های مربوطه در دست اقدام است. یکی بعد حقوقی است که با اعلام صحت انتخابات و سلامت انتخابات و شکل‌گیری دولت دهم، این بعد کارش تمام شد. یعنی ما الان مسئله‌ایی به نام مسئله حقوقی در مورد انتخابات دهم نداریم. پرونده آن ختم شد.
وی با تاکید بر اینکه اما پرونده امنیتی قضایی همچنان مفتوح است، که این هم یک سیکلی دارد که به لطف الهی به طور طبیعی در حال گذراندن راه حل خود است و به پایان می‌رسد، گفت: بعد دیگر این روند بعد سیاسی اجتماعی است این بعد حوادث بعد از انتخابات است که با روشن‌گری و تبیین و اقتدار و تسلطی که نظام دارد، تمام می‌شود. اما بحث در لایه‌های عمیق‌تر است، که آیا ضمانتی است که ده سال دیگر پانزده سال دیگر فاز قویتری از این برنامه پیش نیاید؛ حتی تا چهار سال دیگر با توجه به سرعت دگرگونی‌های موجود تضمینی است که این برنامه‌ها تکرار نشود، راه کار برای این پیشگیری تولید قدرت نرم است، اما مخاطبان تولید قدرت نرم چه کسانی هستند و چگونه این قدرت باید ایجاد ‌شود و با چه راه‌کارهایی با توجه به بحثی که در مورد چرخه O.D داشتیم ـ یعنی تحول و امثال این‌ها ـ باید قدرت نرم را تولید کنیم.
بستر شناسی جنگ نرم
این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد: یکی از زمینه‌های اتفاقاتی که افتاد، بستر اجتماعی معترض است؛ این بستر در جامعه ‌ما از زمانی در سطح کشور، شکل گرفته که تهاجم فرهنگی و بحث‌های ذهنی و آکادمیکی شروع شد. ما باید به ریشه‌ها برگردیم. ریشه‌ای‌ترین مسئله‌ای که به طور سوگ‌مندانه و دردمندانه مغفول واقع شده و آن‌گونه که باید و شاید ما به آن نپرداختیم. بحث فلسفه تعلیم و تربیت است این ریشه‌ای‌ترین و بنیادی‌ترین مسئله تولید قدرت نرم و جنگ نرم است. زیرا مخاطبان فلسفه تعلیم و تربیت آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و حوزه‌ها هستند.
وی با اشاره به پنج عنصر کلیدی برای فلسفه تعلیم و تربیت در اسلام، افزود: رشد عقلانی، ایمان و بصیرت و تربیت دینی، شکوفایی عواطف و شخصیت انسانی، بصیرت و آگاهی سیاسی و دانش افزایی است و از این پنج عنصر در ساختار و محتوای آموزشی، اساتید، تشکیلات، آموزش و پرورش، دانشگاه و حوزه‌های علمیه فقط به بعد دانش افزایی آن توجه می‌شود.
آیت‌الله کعبی گفت: در مورد دانش‌افزایی هم فقط به شکل کمی آن توجه می‌شود. در بخش تولید علم که مقام معظم رهبری تحت عنوان نهضت نرم‌افزاری می‌فرماید، اصلاً توجه‌ای نمی‌شود. شما مشاهده کنید جوانی که از دانشگاه با معدل نوزده فارغ التحصیل می‌شود، اگر نمازخوان نباشد، از لحاظ عقلانی اگر ضعیف باشد و خرافه‌گرا از لحاظ عواطف انسانی خشک و بی‌رحم و انسانی بی‌شخصیت و ذلیل باشد، بصیرت و آگاهی سیاسی هم نداشته باشد، این به عنوان یک نخبه می‌تواند جا باز می‌کند و به تدریج در اثر صرفاً تخصص و دانش کمی تبدیل به مدیر و سپس ‌شود.
وی با تاکید بر اینکه برای علاج باید در دل آموزش و پرورش، یک آموزش و پرورش انقلابی ایجاد کنیم در دل دانشگاه، یک دانشگاه انقلابی ایجاد کنیم و در دل حوزه، یک حوزه انقلابی ایجاد کنیم، افزود: این تولید قدرت نرم است که برخی به آن، هیچ توجهی ندارد. اجرای طرح ولایت، یک نمونه‌ی بارز آن است. ابتدا، اساتید مانند مرحوم شیخ محمد تقی جعفری، آیت‌الله طاهری خرم آبادی، آیت‌الله جوادی آملی و... مباحثی را ایراد می‌فرمودند سپس در ادامه آن استاد مصباح یزدی طرح ولایت را با روند کنونی طراحی کردند خیلی‌ها در برابر این دروس مقاومت می‌کردند و می‌گفتند این دروس خشک است به درد دانشجویان نمی‌خورد حتی برای ما هم جا نیفتاده بود.
حوزه‌های علمیه مدیریت تحول را باید جدی بگیرند
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه در سطح حوزه باید هم‌سو با بیانات و مطالبات رهبری از حوزه‌ها، مدیریت تحول را بر اساس فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، خاستگاه روحانیت و تأثیرگذاری در عرصه‌های فکری، فرهنگی و اجتماعی و دفاع از نظام انقلاب اسلامی و ولایت فقیه را جدی بگیریم، تصریح کرد: حوزه تحول‌خواه و انقلابی، حوزه امام راحل و حوزه رهبر معظم انقلاب است، شعار این حوزه با توجه به مسئله انقلاب اسلامی و تحولات پیش آمده در این سی‌ سال، باید حفظ فقه جواهری و پاسخگویی به تحولات سه دهه انقلاب و زمان‌شناسی باشد.
وی افزود: این عظمت و برکاتی که در سطح جهان ایجاد شده، توسط این حوزه تحول خواه است. این حوزه، هم حوزه سنت است، هم حوزه تجدد است. حوزه تحول‌خواه ضمن رعایت سنت‌ها با مقتضیات زمان، آشنایی دارد و حوزه تحول‌خواه حوزه فکر، حوزه جهاد و مقاومت است. در حال حاضر جنگ نرم در درون حوزه‌ها قویتر از دانشگاه‌ها عمل می‌کند.