خط امام جبـــــــران کرد

اولین انتخابات مجلس شورای اسلامی در حالی در آخرین روزهای اسفند سال 58 برگزار شد که شاید هیچگاه چنین انتخاباتی با چنین تنوع‌آرایی در جمهوری اسلامی برگزار نشود.
در واقع تمام نیروهای مخالف رژیم پهلوی که یک سال قبل با پیروزی انقلاب بر سر کار آمده بودند؛ با ارائه فهرستهای انتخاباتی در میدان حاضر شدند. در این دور از انتخابات تقریباً امکان حضور اکثر جریان‌های سیاسی و گروه‌ها فراهم بود و هر کدام از گروه‌ها با ارائه شعارهای انتخاباتی و تبلیغی مختلف و با این ایده که در میان مردم جایگاه والا دارند، برای پیروزی بر رقبای خود تدارک گسترده ای دیده بودند. پس از موضوع صف‌آرایی جریان‌های سیاسی در نخستین انتخابات پارلمانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسئله یک مرحله‌ای یا دو مرحله ای برگزار شدن انتخابات یکی از چالش‌های عمده انتخابات بود. این مسئله تا روز پیش از انتخابات نیز محل اختلاف بود که در نهایت با تصویب چهار عضو روحانی شورای نگهبان دومرحله‌ای بودن انتخابات پذیرفته شد.
چالش دیگر، «نامزدی اکبر‌هاشمی رفسنجانی» از سوی حزب جمهوری اسلامی برای نمایندگی مجلس بود.‌هاشمی رفسنجانی در حالی نامزد تهران شده بود که همزمان مسئولیت سرپرستی وزارت کشور را نیز برعهده داشت. در نهایت‌هاشمی به خاطر طرح جدی شبهه جناح‌های سیاسی مبنی بر نقض بی طرفی در جریان برگزاری انتخابات از این مسئولیت استعفا کرد و جای خود را به محمدرضا مهدوی کنی داد. این در حالی بود که بسیاری از وزیران کابینه شورای انقلاب با حفظ سمت در انتخابات حاضر بودند.
از همان ابتدا مشخص بود که رقابت اصلی میان چند حزب و جریان نامدار یعنی حزب جمهوری و گروه‌های همسو، دفتر هماهنگی رئیس جمهوری با مردم، نهضت آزادی، سازمان مجاهدین خلق و فداییان خلق خواهد بود. حزب جمهوری اسلامی در همان روز اول با انتشار فهرستی 30 نفره، با تمام توان وارد صحنه انتخابات شد. سرلیست حزب جمهوری اسلامی آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای بود و پس از ایشان به ترتیب این اسامی دیده می‌شد: اکبر‌هاشمی رفسنجانی، محمدجواد باهنر، حسن آیت، محمدعلی رجایی، سیدکاظم موسوی بجنوردی، علی‌اکبر ناطق نوری، عبدالمجید معادیخواه، فخرالدین حجازی،‌هادی غفاری، محمد علی‌هادی نجف آبادی، جواد منصوری، سیدمحمد موسوی خوئینی، علی‌اکبر معین‌فر، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، محمود کاشانی، حسین کمالی، اسدالله لاجوردی، مریم بهروزی، گوهرالشریعه دستغیب، محمد باقر لواسانی، عبدالله جاسبی، دکتر وحید دستجردی، سعید امانی، سیدرضا زواره‌ای، محمد باقر شایورد، دکتر علی ولایتی، حبیب‌الله عسگراولادی، اکبر پوراستاد، جواد حجتی کرمانی و سیدابوالقاسم هزاوه‌ای دیده می‌شدند.
جامعه روحانیت مبارز نیز که به دلیل حمایت از بنی‌صدر در انتخابات اول ریاست جمهوری کمی از حزب جمهوری اسلامی فاصله گرفته بود، لیست جداگانه‌ای را منتشرکرده بود که در17 مورد با فهرست حزب جمهوری مطابقت داشت. مصطفی چمران، احمد مولایی، مهدی‌هادوی، شمس آل‌احمد، شهید شاه‌آبادی، محسن مجتهد شبستری، محمد اسلامی و حسن حبیبی را در فهرست انتخاباتی این تشکل روحانی قرار داده بود. اما یک روز قبل از انتخابات و در 22 اسفند 1358 تیتر اول روزنامه جمهوری اسلامی خبر از «ائتلاف بزرگ» جامعه روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب و دیگر گروه‌های مؤتلفه می‌داد. این بیانیه را آیت‌الله خامنه‌ای از سوی حزب جمهوری اسلامی، شهید شاه آبادی از سوی جامعه روحانیت مبارز و فردی ناشناس به عنوان گروه‌های مؤتلفه امضا کرده بودند. در این ائتلاف بیست و سه نفر از فهرست حزب جمهوری اسلامی حضور داشتند، اما سیدابوالقاسم هزاوه‌ای، اکبر پوراستاد، محمد باقر شایورد، عبدالله جاسبی، مریم بهروزی، ابوالقاسم سرحدی زاده، محمود کاشانی، جواد منصوری که همگی یا از اعضای شورای مرکزی ویا اعضای فعال حزب بودند دیده نمی‌شود و به جای اینان حسن حبیبی، نجفقلی حبیبی، شاه آبادی، محمد اسلامی، محسن مجتهد شبستری، احمد مولایی و فرشته‌هاشمی حضور داشتند.
اما این ائتلاف با اعتراض‌هایی در جامعه روحانیت مبارز روبه‌رو شد. آیت‌الله علی‌اصغر مروارید که از مبارزان قدیمی و عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت بود، روز پس از انتخابات در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات به شدت به ائتلاف بزرگ حمله کرد و شاه‌آبادی را فاقد اختیارات کافی برای امضا از سوی جامعه روحانیت برشمرد. وی همچنین گفت: دو سه روز قبل از انتخابات از ما خواستند که ائتلافی صورت گیرد. جامعه روحانیت در نشستی ترجیح داد که فقط با سه گروه جهت ائتلاف وارد شود. حزب جمهوری اسلامی، دفتر هماهنگی با رئیس جمهور، مجاهدین انقلاب. تنها یک نفر از حزب جمهوری اسلامی آمد و از دفتر هماهنگی و مجاهدین انقلاب اسلامی نمایندگانی شرکت کردند.
بلافاصله پس از این اظهارات روابط عمومی حزب جمهوری اسلامی با صدرو بیانیه به اظهارات آیت‌الله مروارید پاسخ داد: از طرف مجاهدین انقلاب یک نفر بود و از طرف دفتر هماهنگی سه نفر شرکت کرده بودند، بحث هم بر سر امضای پای ورقه نبوده بلکه صحبت از اختیارات تام بوده است که آقای مروارید از آقای شاه آبادی پرسیده‌اند آیا شما تام‌الاختیارات هستید که افراد را حذف و یا نامزد شوید؟ در ادامه این بیانیه نکته جالب از مذاکرات جلسه با مسئولین دفتر هماهنگی با رئیس جمهور عنوان می‌شود: نمایندگان دفتر هماهنگی از ابتدا تا آخر جلسه تکرار کردند که ما یک قانون اساسی داریم و نمی‌توانیم از آن تخلف کنیم به این شرح : 1- لیست حتماً 30 نفره باشد 2- حتماً سه نفر از ما باشند 3- حتماً این افراد( دکتر چمران، دکتر آیت، دکتر کاشانی، زواره‌ای) نباشندو علت نبودن این چند نفر هم موضعگیری آنها علیه بنی صدر ذکر شده است... لکن آنها اصرار کردند و حتی یکی از آنها گفت که اگر در لیست یک میلیون نفری توافق شود و یکی از آنها آیت باشد ما آن لیست را امضا نخواهیم کرد! در کنار این لیست، دفتر هماهنگی مردم با رئیس جمهور (بنی صدر)، نهضت آزادی و گروه‌های اقماری آن به ارائه لیست جداگانه پرداختند. نهضت آزادی با وجود استعفای دولت موقت و جریان اشغال سفارت امریکا فهرست انتخاباتی خود را ذیل عنوان کاندیداهای همگام منتشر کرد. مجاهدین خلق (منافقین) هم در این دور از انتخابات حاضر شدند. مسعود رجوی، اشرف ربیعی، عباس داوری، مریم قجر عضدانلو، عبدالکریم لاهیجی، منوچهر هزارخانی، محمد شانه‌چی و محمد ملکی از سرشناسان فهرست مجاهدین خلق (منافقین) بودند. سازمان چریک‌های فدایی خلق هم مستوره احمدزاده خواهر احمدزاده‌ها را به عنوان سرلیست معرفی کرده بود. حزب توده نیز با کیانوری، احسان طبری، محمد علی عمویی و مریم فرمانفرماییان به میدان آمده بود. جنبش مسلمانان مبارز، حزب کارگران انقلابی ایران، جاما، رنجبران، گروهک پیکار و جبهه ملی نیز با فهرست‌های جداگانه حضور داشتند.
نتایج انتخابات
سرانجام نخستین دوره انتخابات مجلس در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ در آرامش کامل (علی رغم نگرانی‌ها و اضطراب عمومی) و بجز در کردستان برگزار شد. براساس آمار موجود جمعیت واجدین شرایط بیست میلیون و ۸۵۷ هزار و ۳۹۱ نفر اعلام شده بود که از این تعداد ۱۰ میلیون و ۵۷۵ هزار و ۹۶۹ نفر (برابر با ۵۲‎/۱۴ درصد واجدین شرایط) در کل کشور شرکت کردند. در اولین مرحله انتخابات ۹۷ نفر از سراسر کشور موفق به کسب اکثریت مطلق آرا شدند و در مرحله دوم انتخابات نیز ۱۳۷ نفر به مجلس راه یافتند که اکثریت آنها متعلق به لیست ائتلاف بزرگ و بقیه کاندیداهای نهضت آزادی و یا منفرد بودند. فخرالدین حجازی نماینده اول تهران از لیست «ائتلاف بزرگ» یک میلیون و ۵۶۸ هزار و ۷۵۹ رأی را کسب کرد.
نمایندگان تهران در مرحله اول به ترتیب فخرالدین حجازی، حسن ابراهیم حبیبی، مهدی بازرگان، علی اکبر معین فر، آیت‌الله سیدعلی حسینی خامنه‌ای (ایشان در تاریخ ۶۰‎/۷‎/۲۱ از نمایندگی استعفا کردند و به ریاست جمهوری اسلامی ایران برگزیده شدند)، محمدجواد حجتی کرمانی، سیدحسن آیت (در ۶۰‎/۵‎/۱۴ توسط منافقین به شهادت رسید)، علی گلزاده غفوری(۶۰‎/۱۱‎/۴ به موجب قانون از نمایندگی استعفا کرد)،‌ هادی غفاری، سیدمحمد خوئینی‌ها، محمدعلی رجایی (در تاریخ ۶۰‎/۳‎/۵ از سمت نمایندگی استعفا کرد و ابتدا برای نخست وزیری و سپس به ریاست جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد)، علی اکبر ناطق نوری (۶۰‎/۹‎/۲۴ برای تصدی وزارت کشور از نمایندگی استعفا کرد)، اکبر‌هاشمی بهرمانی، ابراهیم یزدی، اعظم طالقانی، مصطفی چمران (۶۰‎/۳‎/۳۱ در جبهه به شهادت رسید) و عزت‌الله سحابی برگزیده شدند.مرحله اول انتخابات نشان داد که ائتلاف حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت پیروزی قابل توجهی را سطح کشور کسب کرده است. اما در تهران در مرحله دوم محسن مجتهد شبستری، گوهرالشریعه دستغیب، علی اکبر ولایتی (۶۰‎/۹‎/۲۴ برای تصدی وزارت امور خارجه از سمت نمایندگی استعفا داد)، کاظم سامی، یدالله سحابی، محمدباقر لواسانی، محمدعلی نجف آبادی، عبدالمجید معادیخواه، حبیب‌الله عسگراولادی، محمدکاظم موسوی، ‌هاشم صباغیان، مهدی شاه‌آبادی نیز انتخاب شدند. اتفاق‌ها قابل توجه در مرحله اول انتخابات رأی پائین گروهک منافقین(مجاهدین خلق) و دیگر گروه‌ها بود، به گونه‌ای که چند روز پس از برگزرای انتخابات روزنامه جمهوری اسلامی وابسته به حزب جمهوری اسلامی به تمسخر گروهک‌ها با انتشار آرای اعضای فهرست‌های این گروهک‌ها اقدام کرد. در این میان رأی سرلیست جبهه ملی یعنی اسدالله مبشری یک دهم سرلیست حزب جمهوری اسلامی بود و بقیه اعضای فهرست جبهه ملی کمتر از یک صد هزار رأی داشتند. اعضای گروهک پیکار که از منشعبین مجاهدین خلق بودند یعنی علی رضا سپاسی، حسین احمدی روحانی، مرتضی آلادپوش و مهری حیدرزاده هر کدام حدود 25 هزار رأی آوردند. سرلیست جنبش مسلمانان مبارز به دبیرکلی پیمان نیز 35 هزار رأی آورد. اعضای قدیمی حزب توده یعنی کیانوری و طبری و عمویی نیز با کمتر از 50 هزار رأی به کار خود خاتمه دادند. اما گروهک منافقین (مجاهدین خلق ) نیز که با تبلیغات فراوان در انتخابات حاضر شده بود تنها توانستند مسعود رجوی را با رتبه سی وهشتم به دور دوم بفرستند که در این دور نیز علی‌رغم بیانیه رسمی حمایت بازرگان از رجوی او نتوانست وارد سی نفر اول بشود. گفتنی است در انتخابات میاندوره‌ای سال ۱۳۶۰ سیدمحمود دعایی، سیدرضا زواره‌ای، عباس شیبانی، عاتقه صدیقی، حسین کمالی و در انتخابات میاندوره ای سال ۱۳۶۱ محمد‌هاشم رهبری، تقی سیدخاموشی و احمد مولایی به مجلس راه یافتند.