حساسیت درقبال تخریب فرهنگی (بخش دوم)

محمدسعید ذاکری
حساسیت در قبال تخریب فرهنگی
یکی از بخش هایی که در طول سالیان پس از جنگ کنار گذاشته شده و مورد غفلت جدی قرار گرفته بود، بخش فرهنگی کشور بود. مع الاسف به همین دلیل و البته به دلیل فعالیت سیستماتیک دشمنان در قبال فرهنگ اصیل اسلامی و ملی ایران، مشکلات خاصی برای این حوزه پدید آمده بود. حال چه حوزه فرهنگ را در سینما، تلویزیون، کتاب، هنر، ادبیات و شعر و غیره تعریف کنیم و چه فرهنگ را در قبال آداب و رسوم و آیین ها بدانیم، در نوع خدشه هایی که بر آن صورت گرفت، تفاوتی ایجاد نمی کند. به همین دلیل نمایندگان مجلس هفتم یکی از حساسیت های خود را در حوزه فرهنگ، در نظارت بر دستگاه های مختلف کشور در عدم تخطی از قوانین و بررسی ساز و کارهای لازم برای اشاعه فرهنگ دینی و ملی قرار داده بودند. چه آن که در این زمینه به خاطر پیاده شدن تصمیمات فرهنگی بر حوزه اجتماع، لاجرم می بایست نمایندگان در این حوزه نیز توجه لازم را مبذول داشته و نظارت دقیق اعمال می کردند.
شاید بتوان گفت که یکی از بیشترین فعالیت نمایندگان در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی، فعالیت آنان در این حوزه بوده است که در این بخش به گوشه هایی از این فعالیت ها اشارت می شود:
الف - واکنش در برابر ابتذال
از اولین اقداماتی که نمایندگان مجلس در اوان استقرار یافتن خود در کرسی نمایندگان ملت انجام دادند، واکنش آنان نسبت به وجوه ابتذال در عرصه های مختلف فرهنگی بود. این واکنش ها در قبال تذکر، سؤال و تحقیق و تفحص صورت گرفت. نمایندگان مجلس در این میان بیشترین ایرادات را نسبت به اشاعه فرهنگ غیربومی ملت ایران به مسئولان و دستگاه های فرهنگی دادند. یکی از این ابهامات، سؤال سعید ابوطالب، نماینده مردم تهران در مجلس بود که نسبت به فعالیت های فرهنگی - اجتماعی شرکت نفتی هلندی - صهیونیستی «شل» از وزیر ارشاد اسلامی مطرح شد.
سعید ابوطالب که از پاسخ های وزیر ارشاد در کمیسیون فرهنگی مجلس قانع نشده بود، در اولین سؤال مجلس هفتم از وزرأ دولت، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را به مجلس احضار کرده بود. سعید ابوطالب در سؤال خود علل اقدام های فرهنگی - هنری شرکت شل در ایران را جویا و خواستار توضیحات وزیر شده بود. از جمله اقدامات شرکت مزبور انتشار کتاب ایران از نگاه سوروگین، به صحنه بردن نمایش افسانه زمستان گروه اسکاتلندی در جشنواره تئاتر فجر، حمایت از برخی تیم های ورزشی ملی ناشنوایان ایران، اعزام گروه هایی از دانش آموزان موفق در المپیادها به خارج از کشور، نمایش لباس های محلی مردم ایران، جشنواره های بازی های بومی و سنتی، پروژه اندیشه و اعتبار، برداشتی آزاد از برنامه Livewre انگلستان، اعزام ارکستر سمفونیک ملی ایران به ابوظبی، طرح سه ساله تبادل فرهنگی میان کودکان ایران و هلند، کمک در ساخت سه کاوشکده متعلق به فرهنگسرای خانه جوان اهواز و . . . بوده است. 632 سایر نمایندگان مجلس نیز با استقبال از طرح سؤال مذکور، حساسیت خود نسبت به اقدامات استعماری فرهنگی بیگانگان را بدین وسیله نشان دادند. چنان که جواد آرین منش، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نیز اظهار داشته بود:
شرکت های تجاری خارجی مستقر در ایران، حق ندارند برای مردم ایران برنامه ریزی آموزشی و فرهنگی داشته باشند. 633
امّا پس از آن که وزیر ارشاد با حضور در مجلس و ارایه توضیحاتی در مورد شرکت شل، سعی در توجیه عملکرد این وزارت خانه داشت، سعید ابوطالب از توضیحات وزیر قانع نشد و اولین سؤال نمایندگان مجلس برای بررسی بیشتر به کمیسیون مربوطه ارجاع شد. 634
یکی دیگر از تذکرات نمایندگان در حوزه فرهنگ، متأثر از اقدام خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در مورد منع انتشار خبر از شبکه العالم بر روی تلکس های خبری خود بود. علی زادسر، نماینده جیرفت طی تذکری به وزیر ارشاد خواستار رفع ممنوعیت ارسال خبرهای مستند شبکه خبری العالم - وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران - شده بود. 635
واکنش دیگر مجلس بدین دلیل صورت گرفت که چرا وقتی در همسایگی کشور ما یعنی در کشور عراق سربازان آمریکایی به شهرهای مقدس این کشور حمله ور شده و به بی حرمتی نسبت به عتبات عالیات و به خصوص حرم مطهر امیرالمومنین علی(ع) پرداخته بودند، وزارت ارشاد اسلامی ایران اقدام به دعوت از یک گروه کنسرت خارجی در ایران کرده بود. این کنسرت علاوه بر هزینه هایی که بر بیت المال تحمیل می کرد، موجب جریحه دار شدن احساسات پاک ملت ایران در آن ایام می شد. به همین دلیل، 10 تن از نمایندگان مجلس در تذکری به وزیر ارشاد نسبت به دعوت از گروه های خارجی برای اجرای موسیقی - که معلوم نبود شرعی بوده یا غیرشرعی - خواستار لغو سفر آنان به کشور اسلامی ایران شده بودند. 636 امّا سعید ابوطالب، عضو کمیسیون فرهنگی طی تذکری در مورد فعالیت های غیر فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور هشدار داده و گفته بود:
پاسخگوی عملکرد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور کیست؟ با وجود عمر سه ماهه این سازمان، خبرهای فراوانی از تخلفات قانونی در این سازمان گزارش شده است که لازم است مجلس در این باره از رئیس جمهور سؤال نماید. 637 این اقدامات در حالی صورت می گرفت که مع الاسف مشابه آن در دوران مجلس ششم نیز بوقوع پیوسته بود امّا بسیاری از نمایندگان آن دوره، به جای در اولویت قرار دادن مشکلات مردم و واکنش نشان دادن در مورد تخلفات فرهنگی، بعضاً خود به اشاعه فرهنگ غرب همت گمارده و در اظهارنظرهای به ظاهر فرهنگی، خواستار ترویج فرهنگ های غیربومی می شدند.
در اواخر ماه سوم از فعالیت مجلس هفتم، خانه سینما جشنی را برگزار کرده و در آن به تجلیل از برخی هنرمندان کشور پرداخته بود. امّا در پوشش این مراسم فرهنگی، برنامه های دیگری که سرشار از ابتذال و مغایر با آموزه های دینی بود نیز اجرا شده و البته وضع ظاهری دعوت شدگان آن مراسم نیز حکایت از وجود عناصر خودباخته در مدیریت فرهنگی کشور می کرد. چه آن که مع الاسف وزیر ارشاد نیز در آن مراسم حضور یافته و هیچ واکنشی در برابر وضع موجود نکرده بود. به محض انتشار اخبار و تصاویر آن جلسه، موج مخالفت مردمی علیه اقدامات خلاف قانون و خلاف شرع وزارتی که متولی فرهنگ اسلامی کشور است، در کشور برخاست. نمایندگان مجلس نیز در خانه ملت به ایراد سؤال و تذکر پیرامون این وقایع پرداخته و از مسئولین امر، خواستار پاسخگویی در این زمینه شده بودند. در این مورد جواد آرین منش گفته بود:
مجلس به وظیفه نظارتی خود درباره جشن خانه سینما عمل خواهد کرد. 638
و عشرت شایق، نماینده تبریز نیز با ارسال نامه ای سرگشاده خطاب به رئیس جمهور در مورد ابتذال در جشن خانه سینما و حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آن جشن اعتراض کرده و نوشته بود:
علت برگزاری جشن هایی که هتک احکام اسلامی است، آن هم با هزینه بیت المال مسلمین چه معنایی دارد؟639
مع الاسف روند رو به رشد ابتذال فرهنگی و مسامحه مسئولان در قبال تهاجم فرهنگی دشمن باعث شده بود که تذکرات نمایندگان نیز در این مورد رو به تزاید بگذارد و از سوی دیگر، عدم مسئولیت پذیری مسئولان دولتی و ترویج ابتذال و اباحی گری در برنامه ها و رفتارهای آنان به شدت دیده می شد. چنانچه نماینده اصفهان در نامه ای خطاب به رئیس جمهور، خواستار جلوگیری خاتمی از برگزاری کلاس های خلاف شئون اسلامی در سازمان ملی جوانان شده بود. 640 همچنین وی خبر از سؤال ده ها نماینده مجلس از رئیس جمهور پیرامون عملکرد سازمان ملی جوانان داده بود. 641
حساسیت نمایندگان نسبت به جایگاه خطیر خود و لوث نشدن جایگاه نمایندگی، همچنین عدم سوء استفاده احزاب و جریانات وابسته به محافل قدرت - ثروت از نمایندگان مجلس هم بسیار در خور توجه بود. چنان که بسیاری از این نمایندگان به محض دریافت برخی خبرها که موجب پدید آمدن روابط غیرمعمول بین دستگاه ها و نمایندگان می شد، واکنش نشان می دادند. یکی از این موارد، برگزاری جلسه ای در مشهد مقدس بوده است که توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری صورت گرفته بود. سعید ابوطالب در توضیح جریان دعوت 80 نماینده به مشهد گفته بود:
دعوت از نمایندگان برای سفر به مشهد، تلاش مراکز قدرت - ثروت برای ایجاد ارتباط با نمایندگان بوده است. هفته گذشته با یک برنامه حساب شده و با هدفی خاص، بیش از 80 تن از نمایندگان همراه خانواده هایشان با هواپیما به مشهد مقدس کشانده می شوند و دیگران نیز با کمی تأخیر به آن ها در سالن کنفرانس یک هتل، ملحق می شوند. و این در حالی است که هیچ کس نمی دانسته دقیقاً برای چه به آن جا رفته و چه کسی میزبان جلسه است. گمان آن می رفته بود که به دلیل این که مسایل گردشگری به کمیسیون فرهنگی مربوط می شود، تنها از اعضأ این کمیسیون دعوت بعمل آمده است، در حالی که بعداً مشخص شده بود، فاکسی مشابه برای همه کمیسیون ها ارسال شده است. 642