«امنیت»، شاخص اعتباری توسعه پایدار

این روزها فرصت شنیدن خبر یا مطالعه روزنامه بیشتر دست داده است . در روزنامه ها می خوانم و می شنوم که : دختر جوانی اتومبیل خود را در یکی از میدان های شلوغ تهران پارک و پس از چند دقیقه مراجعه می کند که با پنچر شدن یکی از چرخ های اتومبیل مواجه می شود بلافاصله اتومبیل دیگری با سه نفر سرنشین مرد سر می رسد و می خواهند به خانم برای تعویض لاستیک پنچر شده کمک کنند این اقدام فورا عملی می شود و در پایان دختر خانم برای آوردن دستمال کاغذی به داخل اتومبیل می رود تا آقایان دستان خود را پاک کنند اما با تیغه چاقویی مواجه می شود که از او می خواهند به داخل اتومبیل برود و باقی ماجرا که از سر از بیابان بیرون می آورند و سرانجام دو نفر از سه نفر آقایان اعدام می شوند و...
می خوانیم که یک دختر جوان به اتفاق دو نفر دیگر از دانشجویان آشتیان به تهران می آیند که توسط پلیس دستگیر می شوند ، علت دستگیری در روزنامه مشخص نیست ولی نوشته اند که به آنها مشکوک می شوند(! ) آقایان آزاد می شوند ولی دختر خانم زندانی می شود که پس از آزادی اعلام می کند که توسط عوامل نیروی انتظامی مورد تجاوز قرار گرفته است و اعتصاب دانشجویان و باقی ماجرا که ادامه دارد...
می شنوم که مرد بسیار مودب و مهربانی که 6 روز قبل از یکی از نهادهای نظامی کشور بازنشسته شده است . برای کمک به امرار معاش خانواده اش شب ها در یک کلینیک شبانه روزی نگهبانی می دهد صبح که با اتومبیل پیکان خود عازم حوالی کرج بوده چهار مسافر را سوار می کند تا ادای دینی به خانواده خود و کمکی به مسافران در راه مانده کرده باشد در حوالی کرج راننده به بیابان برده می شود و چون برای تحویل اتومبیل مقاومت می کند با ضربات چاقو و سنگ به قتل می رسد و مسافران با فرصت کافی موتور و تمام لوازم اتومبیل را به سرقت می برند و روح پاک این انسان زحمت کش هم در کنار اتومبیل شاهد ماجرا بوده و دختر کوچک و همسرشان هم در منزل منتظر ورود پدر و همسر.
سقراط سه وظیفه را برای حاکمیت تعریف می کند که گریزی از آن نیست .
1 ـ امنیت
2 ـ سلامت
3 ـ آموزش
و می گوید این مقوله ها در مسئولیت حاکمیت است و حکومت مکلف است آنها را درحد توان عالی خود برای مردمش فراهم آورد.
مقوله اینست پیش مقدمه دو وظیفه دیگر است و گریزی از آن نیست ، وقتی از امنیت به عنوان یک وظیفه صحبت می شود نباید نگاه ها به سمت عوامل اجرایی امنیت مثل وزارت اطلاعات ، نیروی انتظامی ، وزارت کشور ، نیروهای نظامی و... معطوف شود ، بلکه باید نگاه ها متوجه حاکمیت و جایگاه امنیت در ساختار ذهنی و اجرایی آن گردد اگر در خبر اول دو نفر جوان خاطی به اعدام محکوم می شوند اهمیت آن در مقوله امنیت کمتر از مشکل خانواده ای نیست که دخترشان مورد تجاوز قرار گرفته است و یا زمانی که دانشجویان دانشگاهی در تظاهرات خود برای احقاق حق امنیتی از فرماندار شهرستان می خواهند موضوع تجاوز به یک همکلاسی خود را پیگیری کند. سقوط امنیت از یک فرد خاطی فراتر می رود و جایگاهی اجتماعی پیدا می کند که با فدا کردن یک یا چند نفر هم مسئله ختم نمی شود.
هم چنین است برای زن جوان و کودک معصومی که برای همیشه گرد بی سرپرستی و یتیمی بر سر دارند و بازتاب آن در محله و شهر ـ حتی با قصاص مجرمان مثبت نخواهد شد که قصاص مجرم خود ضربه دیگری است بر آنچه امنیت اجتماعی تلقی می شود براستی چرا چنین اتفاقاتی در کشور ما یا سایر کشورهای جهان سوم یا کشورهای صنعتی متفاوت است و چرا ارقام آن روبروز بیشتر و عمق آن هم سیاه تر می شود آیا قوانین جامع و کارآمد نیستند آیا عدالت بخوبی اجرا نمی شود آیا مجریان کوتاهی می کنند آیا اخلاق و رفتارهای اجتماعی دگرگون شده است .
اصلا چه نهاد و یا چه کسی مسئول این جمع بندی است .
چرا در کشوری که محل تولد مافیا و اداره مافیایی جهان است ، درب اتومبیل خود را قفل نمی کنند ، اما در اینجا غفلت از اتومبیل برای تحویل کودکتان به مهد کودک که کمتر از 4 دقیقه طول می کشد منجر به تخلیه محتوای اتومبیل می شود.
جایگاه رسانه ها در تامین امنیت کدام است آیا اطلاع رسانی مناب و کافی است و یا نحوه اطلاع رسانی به گونه است که ممکن است مشوقی برای جرم باشد در کتاب های درسی امنیت را شاخص اعتباری توسعه پایدار می دانند و این امنیت نه آنچه در قلم قاصر بنده تجلی کرد ، بلکه جامعیتی از امنیت را شامل می شود که فرهنگ و سیاست و ـ هم در بردارد.
برای نیل به امنیت پایدار چند قدم اساسی لازم است :
1 ـ قوانین جامع و قابل اجرا
شاید ما بیشتر از سایر کشورها دارای قانون برای حفظ چهارچوب امنیتی هستیم ، اما پایداری قوانین و جامعیت آنها و هم خوانی آنها حتما با کشورهای پیشرفته تناقض دارد. قوانین اقتصادی گاهی به دلیل یک جانبه نگری نهاد فرهنگی یا سیاسی یا فردی یا گروهی را هدف می گیرند و قوانین سیاسی بقیه را و قوانین فرهنگی همه را و...
عده ای آنچنان از امنیت سیاسی و اجتماعی دفاع می کنند که مقوله فرهنگ و اقتصاد نابود می شود و عده ای آنچنان به « فرد » می رسند که « جمع » را از دست می دهند جامع نگری در تدوین قوانین می تواند به استمرار و پایداری آن کمک کنند.
2 ـ اطلاع رسانی ، منظور از اطلاع رسانی ، آموزش قوانین درحدی به جامعه است که منجر به تغییر رفتار شود ، بدیهی است این اطلاع رسانی برای گروه های مختلف هدف باید متفاوت باشد اعلام قوانین از رسانه های همگانی حتی رسانی مناسبی برای همه گروه های هدف نیست اگرچه ممکن است گروهی از آن سود ببرند ولی هستند گروه هایی که از آن زیان خواهند برد.
لهذا اطلاع رسانی اختصاصی هم ضروری است که در کشورهای غربی به اشکال مختلف منجمله ادغام در منابع تحصیلی و شغلی به اجرا در می آید.
3 ـ فرهنگ سازی امنیتی ، بارها شاهد هستیم که یک آدم ضداجتماع در کشورهای غربی به دقت تمام قوانین رانندگی را رعایت می کند. در حالی که یک انسان وارسته در کشور ما که سابقه درخشانی به همنوعان و معاضدت های اجتماعی دارد سعی در شکستن این قوانی دارد. هر دو درس و تمرین رانندگی را طی کرده اند و نیاز به آن را فهمیده اند ، اما اولی تابع فرهنگ اجتماعی رانندگی است و دومی تابع فرهنگ فردی « خود » است تبدیل آگاهی های فردی به آگاهی های اجتماعی و تعریف حقوق اجتماع در قبال حقوق فرد و جمع بندی اجرایی آن نیز از قدم های موثر است .
4 ـ اجرای قانون : بدیهی است اجرای قانون نیازمند مولفه هایی است مثل منابع انسانی ، منابع مالی ، منابع تجهیزاتی و سرانجام مدیریت منابع که می تواند بااستراتژی های مبتنی بر جوامع مورد بهره برداری قرار گیرد آنچه بیش از همه در برقراری چهره می نمایاند. مجریان قانون هستند که ضرورتا حضور قدرت مندانه و مسئولانه و مدبرانه در جامعه داشته باشند و توان استفاده از فرهنگ امنیتی مردم را نیز دارا باشند.
5 ـ نظارت بر اجرای قوانین : بنده هر آنچه گشتم ساختار نظرات بر قانون که مبتنی بر جامعه باشد نیافتم ، سازمان های نظارتی یا مدعی نظارت زیاد هستند ، اما هیچکدام ساختار مبتنی بر جامعه ندارند و طبیعتا نمی توان انتظار داشت که پاسخ مناسب را از جامعه دریافت کنند.
6 ـ انعاس مسائل امنیتی فردی و اجتماعی : رسانه های همگانی می توانند نقشی بسیار حساس در برقراری و پایداری امنیت داشته باشند ، انعکاس اخبار امنیتی برای حفظ کیان جامعه کاملا تخصصی و علمی و فنی است . این انعکاس چه مستقیم و چه بطور غیرمستقیم با ساخت فیلم و خبر باشد تاثیرات متفاوتی بر جامعه خواهد گذاشت .
موضوع امنیتی اجتماعی نباید هیچگاه مخفی نگهداشته شود چون زیان بارتر است و اجتماع همیشه بیناتر و گویاتر از رسانه ها است .
همچنین هیچگاه نباید با اغراق بیان شود چه بطور غیرواقعی منجر به قهرمان سازی می شود که در بسیاری از موارد همراه با نیازهای اجتماعی نیست . نباید اخبار حوادثی فردی داشته باشد بلکه کالبدگشایی اجتماعی اخبار امنیتی از اهمیت زیادی برای آماده کردن بقیه افراد جامعه برخوردار است .
بدیهی است این متغیرهای متعدد از قانون گذاری تااجرا و نظارت و انعکاس موضوع نیازمند مدیریتی جامع است که امکان برقراری امنیت فردی و اجتماعی را فراهم آورد جای این مدیریت اجتماعی در برقراری امنیت تعریف مناسبی ندارد و لازم است در ساختار اجتماعی کشور ما هم دیده شود.