عزت نفس؛ سدی در مقابل تهاجم فرهنگی (بخش پایانی)

عبدالطیف نظری
راه‌های مقابله با تهاجم فرهنگی
‌1. شناسایی اهداف، ابزار و شیوه‌های مورد استفاده دشمن
بی تردید شناسایی دشمن و برآورد اهداف، توان و تفکر وی ،‌از الفبای مبارزه به شمار می آید. برای رویارویی با یورش فرهنگی باید دشمن و ویژگی های آن را مورد بررسی دقیق قرار داد. چنین تحقیق وسیع و همه جانبه ای ،‌اندیشمندان را در شناخت درست ردپای انحراف یاری می دهد؛ از سوی دیگر اهداف دشمن ،‌ابزار و شیوه های وی نیز باید در این یورش شناسایی شود. آگاهی از ابزار و شیوه های وی میتواند مسؤولا‌ن و رزمندگان جبههِ فرهنگی را در خلع سلا‌ح مهاجمان کمک کند و نقشه های آنان را خنثی سازد. آشنایی با هدف های تهاجم دشمن نیز بسیار ارزنده و حایز اهمیت است؛ زیرا در سایهِ شناخت اهداف و مقابله اصولی با آن می توان از آسیب پذیری قشرهای مختلف جامعه در برابر توطئهِ دشمن جلوگیری کرد.
‌2. تقویت بینش دینی و سیاسی
تقویت باورهای دینی و پی ریزی بینشی درست در زمینهِ مذهب و سیاست می تواند چون سنگری نفوذناپذیر مردم را در برابر بمباران فرهنگی دشمن محافظت نماید. بی تردید، چنین ایمانی جامعه را به جهت گیری صحیح رفتاری رهنمون می شود و از کژروی و ناهنجارها باز می دارد. قرآن کریم در این باره می فرماید: «... یهدیهم ربهم بایمانهم...»(1)؛ پروردگارشان به سبب ایمانشان هدایتشان می کند.
ایمان درست و اعتقاد راسخ به اصول دین، انسان را در برابر امواج فساد غرب مقاوم می سازد. براین اساس ،‌دستگاه های مذهبی نظیر حوزه های علوم دینی، رسالتی بزرگ را بر عهده دارند و باید پرداختن به اصول دین و تقویت باورهای مردم را بیش از پیش مورد توجه قرار دهند. البته درکنار پرورش نهال ایمان در دل های مردم، آگاه ساختن آنان به مسایل سیاسی روز و تبیین هدف شوم دشمن در یورش فرهنگی نیز ضروری است.
‌3. پربار ساختن برنامه‌های آموزشی کودکان، ‌نوجوانان و جوانان
کودکان بادل های پاک و اندیشه های شفاف برای پذیرش پیام های آموزشی و پرورشی از آمادگی ویژهای برخوردارند؛ به گونه ای که آثار پیام های دریافت شده در روزگار خردسالی تا پایان زندگی در رفتار و کردار آنان باقی می ماند. با توجه به این حقیقت بزرگ، متصدیان مسائل فرهنگی باید با عنایت خاص به فرصت طلا‌یی خردسالی و به یاری هنر، ورزش و انواع سرگرمی ها،‌ارزش های والا‌ی اسلا‌می را در ژرفای وجود فرزندان اسلا‌م جای دهند.
البته روزگار نوجوانی و جوانی نیز ویژگی های خود را داراست و دولت اسلا‌می باید با برنامه های مناسب و استفاده از کارشناسان مؤمن ،‌این دو قشر را از کژروی باز دارند و به سوی نیکبختی و سعادت هدایت کنند و از دستبرد دزدان چراغ به دست غرب،‌حفظ نمایند.
‌4. مبارزه با پدیدهِ فقر اقتصادی
تنگدستی را شاید بتوان از پلیدترین پدیده های جامعه به شمار آورد؛‌حقیقت ناگواری که پیشوایان دین آن را به کفر نزدیک دانسته اند.(2) و دانشمندان از آن به عنوان عاملی برای آغاز انحراف و بزهکاری یاد کرده اند.(3) بی تردید بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی چون: سرقت، ولگردی،‌گدایی ،‌ خودفروشی و... به علت تنگدستی به وجود میآید. نگاهی گذرا به بزهکاران و ساکنان ندامتگاه ها، ما را بدین حقیقت دردآور رهنمون می شود که شمار بسیاری از آنان د راثر تهیدستی ،‌پای در این راه شوم و بدفرجام نهاده اند.(4) پدیدهِ فقر در هر جامعه ای که چهرهِ‌کریه خود را به نمایش بگذارد، مانند سیلی بنیانکن زیربنای تمامی ارزش های انسانی را از بن ویران و کاخ های کرامت و شرافت آدمی را به بیغوله های ننگ و بدنامی تبدیل می کند و د ربرابر پدیدههای اجتماعی خطرناکی همچون: رشوه دهی و رشوه گیری،‌ فریب ،‌دزدی، حرص و طمع، دست اندازی به اموال دیگران، کم فروشی و...، ارزش های فرهنگی جامعه را در کام شعلههای سرکش خودمی سوزاند. بنابراین، زدودن فقر اقتصادی یکی از راه های مقابله با تهاجم فرهنگی غرب است.
‌5. ترویج و تقویت روحیهِ عزت نفس
از جمله راه های مبارزه با تهاجم فرهنگی، احیای روحیهِ عزت نفس در بین قشرهای مختلف جامعه است . بنابراین باید با تقویت این روحیه و زدودن احساس خودکم بینی ،‌مردم و جامعه اسلا‌می را از تقلید کورکورانه از روش های زندگی بیگانگان بازداشت . چنانچه روحیهِ عزت نفس ترویج و تقویت شود زمینهِ پذیرش برنامه های فرهنگی دشمن از بین می رود.
‌6. زدودن روحیهِ تجمل گرایی و تبیین اثرات منفی آن بر جامعه
امروزه اثر مستقیم روحیهِ تجمل گرایی بر واردات کالا‌های مصرفی لوکس و پیروی از مدهای گوناگونی که حجم انبوهی از فرهنگ و ارزش های غربی را یدک می کشند،‌بر کسی پوشیده نیست. نگاهی به زندگی روزانهِ مرفهان بی درد، نشان دهندهِ این واقعیت است که پیروی از مد، حتی در شیوهِ خوراک آنان نیز دگرگونی پدید آورده است. البته زیان روحیهِ رفاه جویی و تجمل گرایی فقط تغییر در شیوهِ پوشش،‌خوراک و رفتارهای اجتماعی و شخصی آشکار نمی شود؛‌بلکه در بالا‌ رفتن میزان بزهکاری ها و زیرپا نهادن اصول اخلا‌قی نیز اثری شگرف دارد. افزایش خواسته های افراد که در سایهِ چنین روحیه ای پدید می آید،‌انگیزه ای نیرومند برای سرقت، کلا‌هبرداری ،‌رشوه و... به شمار می آیند.
از این رو،‌در مبارزه فرهنگی، زدودن روحیهِ تجمل گرایی از دل های مردم باید به گونه ای جدی مورد توجه قرار گیرد و اثرات منفی آن برای جامعه تبیین شود تا جامعه با نگرشی آگاهانه به مسائل بیندیشد و از روی آوردن به تجمل گرایی و تسلیم بی چون و چرا در برابر امواج ویرانگر این شبیخون مخرب در امان باشند.
‌7. اشباع نیازهای طبیعی انسان از راه‌های مشروع
انسان مجموعه ای درهم پیچیده از غریزه های گوناگون است؛ غریزه هایی که پیوسته او را به جنبش در کوچه های پرپیچ و خم زندگی فرا می خواند. این درخواست ها به گونه ای نیرومندند که می توانند انسان را در پی خویش به بیغوله های تاریک و ناشناخته ِ‌انحراف بکشانند. با توجه بدین حقیقت، برآورده نشدن این غرایز در حد معقول و یا زیاده روی در کامروایی غریزی،‌خطرساز است. به این ترتیب ،‌جلوگیری از ارضای غرایز در حد مشروع،‌یا ناتوانی در برآوردن نیازهای طبیعی زمینه را برای روی آوردن همه جانبه به سوی برنامه های مخرب دشمن فراهم می آورد و جوانان را از تلا‌ش در سازندگی خویش و جامعه باز می دارد.
‌8. جلوگیری از نفوذ عوامل فرهنگی دشمن
عناصر خودفروختهِ فرهنگی ،‌مطبوعات و مجله های گمراه کننده، فیلم های مبتذل و... نمونه هایی از عوامل فرهنگی دشمن به شمار می آیند. نگاهبانی از ارزش های الهی، بینشی ژرف می طلبد؛‌بینشی که در سایهِ آن همه عوامل فرهنگی غرب را شناسایی و کنترل نموده، در صورت لزوم طرد و منزوی سازد. مطبوعات باید در چارچوب قانون فعالیت کنند و هرگز فرصت سمپاشی را به غربزدگان خودباخته ندهند. امام امت(ره) در این باره می فرمایند: «اکنون وصیت من... آن است که نگذارند این دستگاه های خبری و مطبوعات و مجله ها، از اسلا‌م و مصالح کشور منحرف شوند؛ و باید همه بدانیم که آزادی به شکل غربی آن که موجب تباهی جوانان و دختران و پسران می شود، از نظر اسلا‌م و عقل محکوم است و تبلیغات و مقالا‌ت و سخنرانی ها و کتب و مجلا‌ت بر خلا‌ف اسلا‌م و عفت عمومی ومصالح کشور،‌حرام است و بر همه ما و همهِ‌مسلمانان جلوگیری از آن ها واجب است...»(5)
‌9. میدان دادن به نیروهای جوان مؤمن و متعهد
بی تردید هدایت کوشش های جامعه در مسیر فرهنگ الهی، تلا‌شی همه جانبه و دیرپا می طلبد. متصدیان امور فرهنگی برای دستیابی به این هدف، باید از یک سو به تدوین معیارهای نوین ارزیابی آثار فرهنگیهنری بپردازند. - زیرا هرگز معیارهای دشمن با معیارهای برآمده از فرهنگ ما یکسان نیست - و از سوی دیگر،‌ باید از نیروی جوانان مؤمن در پاسداری از ارزش های الهی سود برند و از منزوی ساختن آنان ،‌تنها به دلیل «تازه کار بودن» و دست نیافتن به تشویق ها و جوایز غربیان خودداری کنند. رهبر معظم انقلا‌ب اسلا‌می حضرت آیت الله خامنه ای در این باره می فرماید: «میدان بدهید به همه و هر کس که می خواهد برای این ملت کار کند. ما میگوییم اجازه منزوی شدن عناصر خودی را ندهید... من می گویم اگر می خواهید هنر این کشور رشد و اعتلا‌ پیدا کند،‌به هنرمند جوان مو‌ِمن تکیه بکنید. او می تواند از اسلا‌م و انقلا‌ب و کشور دفاع کند.»(6)
‌10. گسترش امر به معروف و نهی از منکر
پیشگیری از سقوط سنگرهای فرهنگی در برابر یورش دشمنان، علا‌وه بر موارد یاد شده، بیداری فراگیر امت اسلا‌می را می طلبد. بی تردید اگر همه مردم به اصل مهم امر به معروف و نهی از منکر پایبند باشند و هر کس در محدودهِ زندگی خویش، زشتکاران را از زشتی باز دارد و به کردار نیک فرمان دهد،‌دشمن هرگز روزنهای برای نفوذ نخواهد یافت.(7)