نگاهی به روابط اتحادیه اروپا و سوئد با رژیم قذافی

مدتی پیش کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای پایان دادن به روند پناهجویان به اروپا با رژیم مستبد و سرکوبگر لیبی همکاری نزدیکی را آغاز کردند. سوئد در این ارتباط نقش مهم و معنی داری را بر عهده دارد. لیبی با ریاست قذافی در سیاست‌های امنیتی اتحادیه اروپا دارای اهمیت ویژه‌ای بوده است زیرا اتحادیه اروپایی مسئله مهاجرت غیر قانونی به داخل اروپا را تهدید علیه امنیت ملی اتحادیه می‌‌داند. قذافی متعد شده است که راه مهاجرت به اروپا را مسدود کند.
این تعهد به شکل یک قرار داد ارتباطی با پرداخت 600 میلیون یورو از طرف اتحادیه اروپا به لیبی ظرف سه سال مورد توافق طرفین قرار گرفت. تشدید کنترل مرزهای خاکی و آبی و همکاری بین پلیس مرزی اتحادیه اروپایی و پلیس و ارتش لیبی از طریق تبادل اطلاعات امنیتی بخشی از این قرار داد است.
همچین برای اجرایی شدن این عملیات تجهیزات سیستم رهیابی الکترونیک برای گشت‌های ساحلی و همچنین بالگرد‌های ویژه در اختیار پلیس این کشور گذاشته شد. قرار داد مذکور در پاییز سال گذشته و پس از مجادلات زیاد در خصوص برداشتن گام‌های بیشتر از سوی اتحادیه اروپایی به سوی لیبی منعقد شد. اتحادیه اروپایی در سال 2004 بعد از 12 سال به محدودیت و ممنوعیت صادرات سلاح که توسط شورای امنیت سازمان ملل علیه لیبی وضع شده بود، پایان داد و این اقدام را به دلیل لزوم تجهیز لیبی در جهت کنترل مرزهایش و در راستای عملی کردن توافقنامه 11 اکتبر 2004 بروکسل به منظور ممانعت از مهاجرت غیر قانونی آفریقایی‌ها به اروپا توجیه کرد.
نماینده پلیس مرزی اتحادیه اروپایی Frontex در سال‌های 2004 و 2007 به لیبی سفر کرد و با مقامات امنیتی و پلیس لیبی ملاقات کرد. همچنین یک بازدید سریع از اردوگاه مهاجرین در این کشور به عمل آورد و نقایص و کاستی‌های مرتبط با کنترل مرزها را مورد توجه قرار داد و از طرف اتحادیه اروپایی پیشنهاداتی برای بهبود کنترل از طریق همکاری دو جانبه ارائه کرد.
تشکیل نیروی ویژه اروپایی در خاک لیبی در جهت کمک به کارایی سرویس‌های اطلاعاتی این کشور و تجهیز مرزهای لیبی با سیستم‌های رهگیری و غیره در قالب نیروهای ویژه اروپایی از جمله این پیشنهادات بود. توبیاس بیلستروم وزیر مهاجرت سوئد و ژاک بروت جانشین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپایی در سال 2009 نامه‌ای خطاب به قذافی رئیس جمهور لیبی نوشته و در خواست مذاکره در جهت کنترل مهاجرت کردند. این نامه در تاریخ هفدم ژوییه 2009 نوشته شد و خانم سیسیلیا مالستروم و کمیسیونر سوئدی امور داخلی اتحادیه اروپایی و استفان فویله در اکتبر 2010 به طرابلس سفر کرده و نهایتاً با قذافی به توافق دست یافتند. بعد از این توافق طرفین بیش از 10 مرتبه با یکدیگر جلسه داشتند و در مورد جزئیات توافق مذاکره کردند.
آخرین ملاقات حدود 4 هفته پیش در بروکسل انجام شد که از دستور جلسه این مذاکرات اطلاعی در دست نیست و محرمانه باقی ماند. کمیسیونر اتحادیه اروپایی قبل از شروع مذاکرات گفت نسبت به نتیجه آن بسیار خوشبین است.
لیبی حاضر به امضای کنوانسیون حقوق پناهندگان سازمان ملل نیست اما کمیسیون اروپا گمان دارد بتواند لیبی را از بازگرداندن پناهندگان به کشور خودشان منصرف کند.
البته لیبی نماینده کمیسیون پناهندگان سازمان ملل را به جاسوسی متهم و از کشور اخراج کرد. اما کمیسیون اروپا معتقد است لیبی تمایل قوی برای تعمیق روابط با اروپا دارد. اردوگاه پناهندگان در کشور لیبی ناشناخته و به اردوگاه اسرای جنگی بیشتر شباهت دارد. تعداد زیادی از پناهندگان در اردوگاه کشته شده‌اند. همچنین شایع شده است که پناهندگان وادار شده‌اند به سوی معترضین در اعتراضات اخیر لیبی تیر اندازی کنند.
سوئد نقش و مسئولیت مؤثری در تماس‌ها و ارتباطات اتحادیه اروپایی با کشور لیبی بر عهده داشته است. ایفای این نقش تنها به دلیل وجود خانم مالستروم به عنوان کمیسیونر اتحادیه در امور پناهندگان و مهاجرین نبوده بلکه شرکت سوئدی ریمد بولاگ در راستای فروش سیستم رهگیری الکترونیک مرزها به قذافی تلاش‌هایی کرده است.
خانم اوا ببورلینگ وزیر بازرگانی سوئد در فوریه 2010 به همراه یک هیئت از بخش خصوصی سوئد به لیبی سفر کرد. بیورن اولسون از شرکت ریمد بولاگ تحت مالکیت دولت که تولید کننده سیستم رهگیری ماهواره‌ای است در این سفر وزیر بازرگانی را همراهی می‌کرد. در این سفر وزیر بازرگانی قول داد سیستم رهگیری ماهواره‌ای سوئد، حرکت مهاجرین را کنترل و لیبی را در این جریان کمک خواهد کرد. بیان این مطلب موجب تحریک رسانه‌های سوئد شد.
اوا ببورلینگ در راستای آرام کردن فضای رسانه‌ای گفت: مقامات لیبیایی را در مورد حساسیت شرکت‌های سوئدی در ارتباط با رعایت حقوق بشر مطلع کرده است.