بررسی راهکارهای تحقق جهاد اقتصادی در سال جدید (بخش اول)

ایرج نظافتی
حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام نوروزی خود به مناسبت حلول سال 1390 هجری شمسی، با برشمردن فعالیت های گسترده مردمی و حکومتی در سال گذشته، سال جدید را به نام سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری فرموده و همه دستگاه های مسئول و مردم را به حرکت همه جانبه در این زمینه فراخواندند.
بخشی از پیام نوروزی مقام معظم رهبری را بخوانید: «من این سال را سال «جهاد اقتصادی» نامگذاری می کنم و از مسئولان کشور، چه در دولت، چه در مجلس، چه در بخش های دیگری که مربوط به مسائل اقتصادی می شوند و همچنین از ملت عزیزمان انتظار دارم که در عرصه اقتصادی با حرکت جهاد گونه کار کنند، مجاهدت کنند. حرکت طبیعی کافی نیست؛ باید در این میدان، حرکت جهشی و مجاهدانه داشته باشیم...»
با توجه به پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب و تأکید ایشان بر حرکت های جهشی و مجاهدانه در راه پیشرفت های اقتصادی، این ضرورت بیش از پیش احساس می شود که قوای سه گانه باید اقدامات منسجم و هماهنگی را در تحقق عینی جهاد اقتصادی انجام دهند، از طرفی هم ضرورت وجود ستادی جهت پیگیری نحوه تحقق پیام نوروزی رهبری نیز امری بدیهی به حساب می آید.
گرچه سرویس گزارش روزنامه کیهان در سال های گذشته نیز در گزارش های تحلیلی، تحقیقی خود بر لزوم تشکیل ستاد پیام های نوروزی تأکید نموده، اما امسال این ضرورت بیشتر از سال های قبل احساس می شود. بر همین اساس در دو شماره گزارش روز کیهان به تحلیل و بررسی چگونگی عملیاتی شدن پیام نوروزی رهبری و حرکت به سمت جهاد اقتصادی خواهیم پرداخت.
تکلیفی بر مسئولان و مردم
نامگذاری سال ها از سال 1378 توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی آغاز شد و از همان زمان نامگذاری سال ها به نوعی به استراتژی و خط راهبردی یک سال مردم و مسئولان مبدل گردید و درواقع رهبری با تعیین نام برای یک سال شمسی، تکلیفی ویژه بر مردم و دولتمردان و مسئولان کشور نهادند تا در این چارچوب در راستای پیشرفت و توسعه همه جانبه حرکت کنند و به نوعی این نامگذاری مشعل فروزنده و چراغ راه حرکت در مسیر توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایران اسلامی بوده است، که در این میان وظیفه آحاد مردم و مسئولان قوای سه گانه برای رسیدن به ایرانی آباد و آزاد دوچندان می شود.
احمدرضا نصرتی، دانشجوی سال آخر کارشناسی مدیریت فرهنگی از دانشگاه
جامع علمی کاربردی تهران در تحلیل خود درباره سال جهاد اقتصادی به گزارشگر کیهان می گوید: «به نظر من این نامگذاری نقطه عطفی است تا مسئولان و مردم در کنار هم به فکر تبیین راهکارهایی اصولی و کارشناسی شده در جهت نیل به اهداف بلندمدت اقتصادی باشند، چون در دنیای اطلاعات و فناوری های ارتباطات کنونی، توان اقتصادی حرف اول را می زند و هر کشوری که در زمینه اقتصاد بتواند در عرصه جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد بدون شک در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هم می تواند موفق باشد.»
این دانشجو در ادامه می گوید: «امروز هر مسئله ای به اقتصاد مرتبط است، یعنی پیشرفت های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به نوعی بستگی به پیشرفت های اقتصادی دارد، اگر اقتصاد هر کشوری پویا و قوی نباشد خود به خود در عرصه های دیگر هم توفیقی نمی تواند کسب کند، از همین رو نامگذاری سال 1390 از سوی رهبر معظم انقلاب به نام جهاد اقتصادی و با توجه به اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و تحریم هایی که از سوی دشمنان با آن مواجهیم، بسیار نامگذاری هوشمندانه و بجایی بوده است.»
زهرا سادات حسینی، دانشجوی رشته ارتباطات از دانشگاه آزاد اسلامی کرج نیز مخاطب دیگر سؤالم قرار می گیرد. وی درباره نامگذاری سال جدید به نام جهاد اقتصادی و راهکارهای عملیاتی شدن این موضوع به خبرنگار سرویس گزارش کیهان می گوید: «این نامگذاری فرصت مغتنمی را برای همه ایجاد کرده تا با برنامه های دقیق و با استفاده از نظر کارشناسان و صاحب نظران به فکر محکم کردن پایه های اقتصاد کشورمان باشیم.»
وی می گوید: «اقتصاد شاهرگ حیاتی هر کشوری محسوب می شود و اگر ما هم می خواهیم سند چشم انداز 20 ساله را به طور همه جانبه محقق نماییم و در افق 1404 در منطقه و جهان حرف اول را بزنیم باید از این فرصت مناسب نهایت استفاده را ببریم.»
مرتضی راوندی کاشانی، کارشناس شیمی و استاد دانشگاه به نقش جوانان در رسیدن به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشور اشاره می کند و به خبرنگار سرویس گزارش کیهان می گوید: «جوانان بهترین و مناسب ترین گزینه برای قدم نهادن در مسیر توسعه و رسیدن به اقتصادی پویا هستند که اگر مسئولان بتوانند با برنامه های کارشناسی شده از این قشر توانمند استفاده کنند می توان گفت تحقق جهاد اقتصادی و رشد و شکوفایی استعدادها در زمینه اقتصاد امری شدنی و دست یافتنی است.»
این استاد دانشگاه ایجاد اشتغال را بارزترین زمینه رشد اقتصادی جامعه عنوان می کند و در ادامه می گوید: «ایجاد فرصت های شغلی مناسب برای جوانان و ریشه کن کردن معضل بیکاری می تواند بسترساز اقتصادی پویا و بالنده باشد، چرا که یکی از مسائلی که باعث رکود اقتصادی می شود بالا بودن آمار بیکاری و عدم استفاده از استعدادهای جوانان است»
مریم ورزدار، استاد دانشگاه نیز با اشاره به ابتکار و خلاقیت جوانان در تحقق شعار جهاد اقتصادی، می گوید: «در سال جدید که به سال جهاد اقتصادی نامگذاری شده باید طراحی، ابتکار و خلاقیت جوانان را در بحث اشتغال ترویج و گسترش دهیم و به گونه ای برنامه ریزی کنیم که خود جوانان به سمت اشتغال زایی بروند و بسترها را طوری مهیا کنیم که دیگر جوانان منتظر ایجاد شغل از سوی مسئولان نباشند بلکه خود اشتغال آفرین باشند.»
این استاد دانشگاه تصریح می کند: «بدون شک ایجاد اشتغال برای جوانان به ثبات اقتصادی کشور کمک خواهد کرد و از طرفی هم تداوم این مسئله باعث از میان رفتن هر نوع وابستگی به کشورهای بیگانه می شود، به همین دلیل برای رسیدن به اقتصادی پویا با زیربناهای محکم و استوار باید مسئله اشتغال جوانان را جدی بگیریم و به آن توجه ویژه ای داشته باشیم.»
وی می گوید: «باید برای مسئله اشتغال جوانان تعریف جامع و کاملی ارایه کنیم و مشکلات پیش روی رسیدن جوانان به شغل مناسب و ایده آل را به درستی آسیب شناسی نماییم تا رفته رفته جهاد اقتصادی شکل کاملا عملیاتی به خود بگیرد.»
کمیته ویژه جهاد اقتصادی در مجلس
مجلس شورای اسلامی در اولین جلسات خود در سال جدید تشکیل کمیسیون ویژه جهاد اقتصادی را کلید زد و به نوعی اولین گام از سوی قوه مقننه در راستای تحقق شعار سال1390 برداشته شد. این کمیسیون با 113 رأی موافق، 55رأی مخالف و 23رأی ممتنع نمایندگان به تصویب رسید. کمیسیون ویژه جهاد اقتصادی مجلس شورای اسلامی زمینه تقویت و توسعه کارآفرینی در کشور، رفع مشکلات معیشتی مردم و حمایت از ایده های جدید در فضای فرهیخته کشور را فراهم می کند و کار خود را معطوف به مقوله های اشتغال زایی، توسعه اقتصادی در کشور و بررسی لوایح و طرح های اقتصادی خواهدکرد.
از قرار معلوم اعضای این کمیته یا کمیسیون 15نفر هستند که با رأی مستقیم نمایندگان انتخاب شده و نمایندگان مجلس در کمیسیون های برنامه و بودجه، اقتصادی، جهاد کشاورزی، صنایع و معادن، عمران، انرژی و اعضای هیئت رئیسه در این کمیسیون شرکت دارند.
فرهاد تجری، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی و نماینده مردم قصرشیرین، گیلانغرب و سرپل ذهاب در مجلس شورای اسلامی درباره اهدافی که این کمیته ویژه جهاد اقتصادی در مجلس دنبال می کند به خبرنگار سرویس گزارش کیهان می گوید: «تشکیل کمیته ویژه جهاد اقتصادی از سوی نمایندگان در مجلس شورای اسلامی نقطه عطف خوبی می تواند در تحقق نامگذاری سال جدید باشد و درواقع در این کمیته قرار است کارگروه های متعددی در زمینه های مختلف اقتصادی تشکیل شود و این کارگروه ها در کنار کارگروه هایی در قوه مجریه و قضاییه در قالب یک برنامه مدون و منسجم و کاملاً هماهنگ زمینه تحقق عینی و همه جانبه جهاد اقتصادی را فراهم کنند.»
تجری موفقیت کمیته ویژه جهاد اقتصادی را منوط به همکاری و همراهی قوای مجریه و قضاییه و سایر مسئولان می داند و می گوید: «هدف اصلی نمایندگان مجلس از تشکیل این کمیته این بود تا منویات رهبر معظم انقلاب به مرحله اجرا درآید و همچنان که معظم له فرمودند نباید با نامگذاری سال به طور شعاری برخورد کرد، نمایندگان مجلس نیز برای تحقق عینی نامگذاری سال1390 به نام جهاد اقتصادی، این کمیته ویژه را تشکیل دادند و امیدواریم در این راستا قوای مجریه و قضاییه هم در کنار مجلس قرار بگیرند و به صورت راهبردی و کاملاً هماهنگ و بدون هیچ گونه موازی کاری بتوان نتیجه عملی و اجرایی جهاد اقتصادی را در پایان سال از خروجی این کمیته به دست آوریم.»
بررسی موانع قانونی جهاد اقتصادی
یکی از مسائلی که می تواند جهاد اقتصادی را به طور کامل در کشورمان ایجاد کند بررسی و شناخت دقیق موانع قانونی تحقق این شعار است. همچنین برداشته شدن این موانع نیز نیازمند همکاری و همراهی صمیمانه قوای سه گانه و سایر مسئولان و مردم است.
فرهاد تجری، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس درباره اینکه در کمیته ویژه جهاد اقتصادی مجلس قرار است چه اقداماتی از سوی نمایندگان صورت بگیرد، می گوید: «در این کمیته ویژه جهاد اقتصادی، تمامی موانع پیش روی جهش اقتصادی و مشکلات موجود به دقت بررسی خواهد شد و کارگروه های تخصصی تشکیل می شود و پس از شناخت موانع موجود، راهکارهای قانونی برای آن تعریف خواهدشد و اگر در جایی با نبود یا کمبود قانون روبه رو باشیم، قوانین لازم طرح و به رأی نمایندگان جهت تصویب گذاشته خواهد شد و یا اگر در مواردی نیاز به اصلاح قانون باشد، این کار صورت خواهد گرفت.»
تجری با اشاره به قوای مجریه و قضاییه و نقش آنان در تحقق نامگذاری سال1390 به نام سال جهاد اقتصادی، می گوید: «انتظاری که مجلس شورای اسلامی و کمیته ویژه جهاد اقتصادی از قوای محترم مجریه و قضاییه و آحاد مردم و نخبگان و صاحب نظران جامعه دارد این است که اگر می بینند در مواردی با موانع قانونی روبه رو هستیم، این موانع را به صورت لایحه یا پیشنهاد طرح به مجلس ارایه کنند تا در دستور کار بررسی نمایندگان قرار بگیرد، به عنوان مثال در طرح بزرگ هدفمندی یارانه ها و باتوجه به تهدیدها و تحریم هایی که پیش روی ما قرار دارد و از طرفی با حساسیت های بالایی که در اجرای این طرح وجود دارد، لازم است تا سه قوه به طور منسجم در کنار هم باشند و تمام جوانب را به دقت زیر ذره بین داشته باشند و از هرگونه موازی کاری و شعاری کاری بپرهیزند تا انشاءالله بسترهای جهاد اقتصادی و رسیدن به توسعه پایدار و تحقق سند چشم انداز 20ساله نظام فراهم شود.»
تحقق جهاد اقتصادی و رضایت رهبری
ولی امر مسلمین جهان، حضرت آیت الله خامنه ای تکلیف بزرگ شرعی را بر دوش مسئولان و مردم نهادند و با نامگذاری سال 1390 به نام جهاد اقتصادی، درواقع وقوع انقلاب اقتصادی را در این سال طلب نمودند، که در این راستا مردم و مسئولان باید با عزمی راسخ در کنار هم قرار بگیرند و با کنار گذاشتن هر نوع اختلافی، به فکر تحقق این شعار باشند.
حجت الاسلام والمسلمین سیدکاظم موسوی، نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی می گوید: «همانگونه که در تحقق شعار همت مضاعف، کار مضاعف در سال گذشته طبق فرمایش مقام معظم رهبری موفق بیرون آمدیم، امسال نیز در جهاد اقتصادی هم باید به گونه ای عمل کنیم تا رضایت ولی امر مسلمین جهان حضرت آیت الله خامنه ای فراهم شود.»
مجید ابهری، مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز در این باره می گوید: «باتوجه به اعلام سال 1390 به عنوان جهاد اقتصادی توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی، توجه به ابعاد فلسفه و چرایی این دستور باید توسط صاحب نظران و فرهیختگان مورد واکاوی قرار گیرد و زوایای مختلف آن به خوبی تبیین شود.»
ابهری به فارس می گوید: «هر حرکت الهی و خالصانه که با زیربنای آرمانی و اعتقادی و بدون کمترین توقع مادی انجام گیرد جهاد خوانده می شود. جهاد به معنای رفتار خالصانه الهی و متفاوت با همه فرایندهای اجرایی است.»
مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس به نقش جوانان در تحقق جهاد اقتصادی اشاره می کند و می گوید: «باتوجه به عشق و دلدادگی جوانان به رهبر معظم انقلاب اسلامی و لطف معظم له به جوانان، این قشر باید برای تمامی دولتمردان به عنوان الگوی رفتاری قرار گیرند و درواقع جوانان موتور محرکه جهاد اقتصادی هستند.» وی می گوید: «با قرار دادن اعتدال به عنوان مبنای رفتارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و با حرکت به سوی ساده زیستی و پرهیز از اسراف و اشراف زدگی باید بتوانیم در سال جدید این موضوعات را برای تمام جوانان مسلمان و غیرمسلمان به عنوان الگوی رفتاری معرفی کنیم.»
این استاد دانشگاه شهید بهشتی تصریح می کند: «نسل سوم و چهارم انقلاب اسلامی باید همانند رزمندگان و جهادگران اوایل انقلاب، با الهام از رهنمودهای آسمانی رهبر معظم انقلاب، در اجرای هدفمندسازی یارانه ها و تحقق اهداف این طرح تاریخی با عزم راسخ در مقابله با مفاسد اقتصادی مقدمات تحقق انقلاب اقتصادی را فراهم کنند.»
نقش کلیدی دانشگاه‌ها
در تحقق نامگذاری سال1390 به نام جهاد اقتصادی، دانشگاه ها می توانند نقش محوری و کلیدی داشته باشند.
حجت الاسلام علیرضا سلیمی، نماینده مردم دلیجان و محلات و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این باره می گوید: «اگر می خواهیم با جهاد اقتصادی با کشورهای قدرتمند رقابت کنیم باید به مبانی علمی این مسئله به خوبی نگاه کنیم، که این نگاه علمی در دانشگاه ها باید مورد توجه قرار بگیرد، به بیان دیگر باید گفت که بدون شک اقتصاد دانش محور توانایی اداره کشور و توانایی ایجاد رقابت با کشورهای بزرگ را به ما می دهد که باید در دانشگاه ها این مهم مورد توجه قرار گیرد.»
سلیمی می گوید: «فعالیت در عرصه صنعت و کشاورزی درصورتی ما را به اهداف می رساند که با رویکرد علمی انجام شود، مبانی علمی برای فعالیت های تجاری، صنعتی و عمرانی باید مورد توجه قرار بگیرد.»
وی تصریح می کند: «بهره وری یکی از چالش های امروز ماست. برای بالا بردن بهره وری می توانیم منابع انسانی لازم را در دانشگاه ها داشته باشیم، چراکه این دانشگاه ها هستند که می توانند نیروهای ماهر و متخصص تربیت کنند و این نیروهای ماهر هستند که در تمام عرصه ها توانایی دوچندان دارند. از همین رو دانشگاه ها می توانند با تربیت نیروی ماهر و متخصص چشم انداز آتی کشور را برای حرکت در عرصه جهاد اقتصادی تعریف کنند.