سوریه از اصلاح قانون اساسی تا توطئه‌های تنش‌آفرین

بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه در نوامبر گذشته کمیته‌ای متشکل از متخصصان امر را مامور بررسی و اصلاح فراگیر و ریشه‌ای قانون اساسی کشورش کرد. اصلاح قانون اساسی اوج اصلاحات وعده داده شده اسد تاکنون است که بسیاری از کارشناسان آن را نشانه جدیت سران سوریه در پاسخ دادن به خواست مردم و اجرای اصلاحات ارزیابی کردند. امروز این قانون جدید به همه‌پرسی مردمی گذاشته شد.‏
«نزار سکیف» رئیس کانون وکلای سوریه یکی از اعضای این کمیته است. سکیف در گفتگو با خبرنگاران در دمشق، حذف ماده هشتم در قانون اساسی سوریه را مهم‌ترین تغییر قانون اساسی این کشور اعلام و تاکید کرد که وی مخالف تعیین زمان برای دوره ریاست جمهوری است.‏
وی در این گفتگو به کلیات مهم تغییرات در قانون اساسی پرداخت و به آینده سیاسی سوریه با توجه به این قانون اشاره و نظر خود را درباره تعیین دوره ریاست جمهوری اعلام و تاکید کرد که این مسئله یکی از مسائل مهم قانون اساسی است. گفتگو با سکیف را در پی از نظر می‌گذرانید.
* مهم‌ترین تغییر در کدام ماده قانون اساسی رخ داد؟
** به نظر من، ماده هشتم، مهم‌ترین اصلاحی است که در قانون اساسی رخ داد. همچنین ماده‌ای که از تعدد احزاب سیاسی سخن می‌گوید و ضامن ساخت حیات سیاسی سوریه است و ماده‌ای که از مدت دو دوره ریاست جمهوری سخن می‌گوید. این تغییر هم منحصربه‌فرد و راهبردی است که همه بر آن توافق کردند زیرا آغاز حرکت به سوی دموکراسی است.‏
* چرا در تغییرات، کلمه «سوسیالیسم» به لفظ «عدالت اجتماعی» تغییر یافت؟ چگونه این تغییر بر زندگی مردم سوریه تاثیر می‌گذارد؟
** یک برداشت اولیه از متن قانون اساسی وجود دارد و آن این است که قانون اساسی جدید، متنی انعطاف‌پذیر در مسائل اقتصادی است که گزینه اقتصادی معینی وضع نکرد تا حیات اقتصادی را در سوریه در قالب خود محدود کند، بلکه از عدالت اجتماعی سخن می‌گوید که به ساخت انسان و جامعه، صرف‌نظر از رویکرد اقتصادی آن می‌پردازد، بدون اینکه قالب یا توصیفی قرار بدهد که ما را محدود کند. این همان اصلی است که سوریه را به توسعه رهنمون می‌کند. از آنجا که قانون اساسی سندی دائمی است، انعطافش سبب پاسخگویی آن به مسائل در سطحی گسترده در آینده می‌شود.‏
* چه ماده یا بندی از قانون اساسی جدید به تعدد احزاب سوریه اشاره می‌کند؟ این ماده چه دستاوردهایی برای کشور دارد؟
** البته ماده هشتم که بر حاکم بودن حزب بعث سوسیالیست عربی در مقام رهبر حیات سیاسی در سوریه تاکید می‌کرد، لغو شد. الان این قانون حذف شده و ماده‌ای جای آن را گرفت که در خصوص تعدد احزاب صحبت می‌کند. به خصوص که قانون احزاب عرصه را برای مشارکت همه در قالب سقف میهن واحد باز می‌کند. از جمله دستاوردهای ماده یاد شده این است که احزاب آزادی کامل دارند که با مردم تعامل کنند.
مردم هستند که حزب را با رأی ‌دادن و انتخابات در جایگاه مطلوب قرار می‌دهند. وضع این امر، بیشتر مانند تجارت دموکراسی است که پایگاه خود را برای ساخت خود، از مردم می‌گیرد.‏
* در قانون جدید، رئیس‌جمهوری در یک دوره، چند سال حکومت می‌کند؟ اگر هفت سال است آیا این مدت طولانی نیست، زیرا که در بیشتر کشورها این مدت، چهار سال است.‏
** به نظر من در چارچوب مفهوم دموکراسی، تعیین دوره برای ریاست جمهوری به معنای کاهش مفهوم دموکراسی است. من مخالف تعیین تعداد دوره‌ها هستم، اما اساساً ما از کشورهای در حال توسعه هستیم و نظام موجود در این کشورها سیستم اداری نیست، بلکه نظامی مرتبط با رهبر جامعه و قدرت سیاسی، عملی و علمی اوست. برای همین من با تعیین دوره مخالفم، چون جغرافیای سیاسی سوریه، جغرافیایی با نبوغ است. ما به رهبری علمی نیاز داریم که به طور دموکراتیک کشور را رهبری کند. برای همین من می‌گویم که رهبر ساخته نمی‌شود، بلکه وجود دارد. او باید نقش خود را تا جایی که قانون اساسی اجازه می‌دهد بر عهده بگیرد. بنابراین اعتقاد ندارم که یک دوره هفت‌ساله، طولانی است، بلکه حالتی طبیعی و ضروری برای کشوری مانند سوریه است.‏
* ماده هشتم حذف شد یا اصلاح؟‏
** کاملاً حذف شد. الان ماده جدیدی جای آن نوشته شده است. هر کس که بخواهد می‌تواند آن را مطالعه کند. این ماده تحول سیاسی مهمی در حیات سیاسی سوریه به شمار می‌رود.‏
* با اصلاحی که در قانون اساسی سوریه صورت گرفت، آیا ما شاهد کاهش نقش حزب بعث خواهیم بود؟
** من می‌گویم که اثرات این قانون اساسی به سرعت خود را نشان نمی‌دهد. اگر با آن در همه پرسی مردمی موافقت شود، باید منتظر انباشت احزاب باشیم. در آن هنگام، حزب بعث مانند هر حزب دیگری است.
حضورش مانند حضور دیگر احزاب است؛ چه از لحاظ منفی و چه از لحاظ مثبت. این دیگر به میزان قدرت این حزب در کسب حمایت مردم برمی‌گردد. به نظر من موضوع ائتلاف‌ها خیلی مهم است که باید از آن سخن گفت. ائتلاف‌ احزاب با یکدیگر در ابتدا وجهه سیاسی اولیه حیات جدید سوریه را نشان خواهد داد.‏
* آیا قانون اساسی جدید می‌تواند پاسخگوی مردم و مهار کننده اعتراضات باشد؟
** ما اول باید اعتراضات را درست توصیف کنیم. اینجا دو طرف حضور دارند. یک طرف خواسته‌های مشروعی دارد که قانون اساسی جدید به آن پاسخ گفته و این به زودی احساس خواهد شد. بیشتر چیزی که خواسته شد، در پرداخت کلی، در زندگی فردی سوری‌ها گنجانده شد. اما در مقابل تحرکاتی هست که از آن به نام اعتراضات یاد می‌شود و همانطور که می‌دانید برای از بین بردن هرگونه اصلاحاتی در سوریه تلاش می‌کند. اینها می‌خواهند سوریه را به بن‌بستی تاریک برسانند.
بیشتر این جنبش‌ها حتی حاضر نیستند پیش‌نویس طرح اصلاحات را نگاه کنند و از طریق رسانه‌ها دائما می‌خواهند این اصلاحات را از بین ببرند.
حاصل کار این می‌شود که اگر قانون اساسی از آسمان هم برایشان بیاید آن را قبول نخواهند کرد، زیرا آنان مواضعشان را پیشاپیش گرفته‌اند که اصلاً ربطی به اصلاحات و حرکت به سوی دموکراسی در سوریه ندارد.‏
طبیعتاً اگر واقع‌گرایی وجود داشته باشد و نیت سویی نزد این کشورها نباشد، باید از این اصلاحات از جمله قانون اساسی راضی باشند، زیرا این قانون باعث می‌شود که سوریه در منطقه حی و حاضر و کشوری باشد که تجربه آن را برای لبنان مثال بزنند. بخصوص که این قانون اساسی تحولی منحصر به فرد در سوریه و حتی در منطقه است. آن هم در زمانی که خیلی از کشورهای منطقه چنین قانون اساسی ندارند. خیلی روشن است که بسیاری از کشورهای عربی که اکنون به سوریه حمله می‌کنند و مقابل آن می‌ایستند، این قانون اساسی اصلاً برایشان مهم نیست و تلاش می‌کنند سوریه را به حاشیه برانند و به نقش محوری مثبت آن در منطقه پایان بدهند.‏
اغتشاشگران پایگاه مردمی ندارند
در همین حال، جمعی از شخصیت‌های مذهبی، سیاسی و رسانه‌ای سوری با اشاره به تلاش فزاینده غرب برای تحت فشار گذاشتن دولت قانونی سوریه از طریق حمایت از اغتشاشگران اعلام کردند: دشمنان سوریه بدانند که اغتشاشگران در میان مردم پایگاهی ندارند.‏
شخصیت‌های شناخته شده سوری در یک نشست خبری در مسکو با محکوم کردن هر گونه تلاش برای بر هم زدن ثبات سوریه از سوی اغتشاشگران و حمایت‌های مادی و تجهیزاتی غرب و برخی کشورهای عربی از آنان، بر ضرورت متوقف شدن این روند تاکید کردند. ‏
‏«علاء الدین ذتری» نماینده مفتی‌های سوریه گفت: کشور ما کثیرالمله و دارای پیروان ادیان متفاوت است و مسلمانان و مسیحیان در ارزیابی حوادث میهن خود بر این نکته اتفاق نظر دارند که ترویج خشونت و ویرانی در هیچ دین و مذهبی پذیرفته نیست. ‏
وی افزود: هر کس بخواهد در سوریه اقدامات سازنده در راستای ارتقای سطح رفاه و امنیت مردم انجام دهد، از حمایت ملت و دولت این کشور برخوردار خواهد بود و در غیر این صورت جایی در میان مردم نخواهد داشت. ‏
وی با بیان این که نهادهای مذهبی سوریه از هر گونه گفت و گوی سازنده و عادلانه در خصوص تحولات این کشور حمایت می‌کنند، تاکید کرد: بدیهی است دیالوگ با تبهکارانی که در کشور ما بی نظمی و قتل و کشتار راه انداخته‌اند، میسر نیست. ‏
‏«ذتری» آمریکا را به سازماندهی گروه‌های اغتشاشگر برای بر هم زدن آرامش مردم سوریه و ایجاد تفرقه مذهبی میان آنان متهم کرد و ادامه داد: در سوریه مردم هرگز از نظر تعلقات مذهبی تقسیم بندی نشده‌اند و مسیحیان و مسلمانان این کشور در طول تاریخ با صفا و صمیمیت در کنار هم زندگی کرده‌اند و این امر یکی از شاخص‌های وحدت ملی سوری‌ها بوده است. ‏
‏«لوکا حبیب خوری» اسقف ارتدوکس «انطاکیه» نیز ریشه بحران در سوریه را نفوذ عوامل و جاسوس‌های آمریکا در خاورمیانه دانست و اظهار داشت: در پشت پرده اقدامات غرب علیه سوریه به وضوح می‌توان دست‌های صهیونیست‌ها را دید. ‏
وی با تقدیر از موضع گیری‌های اصولی و عادلانه روسیه در قبال تحولات سوریه افزود: کاش مخالفان خارج نشین دولت سوریه نیز اندکی دلشان به حال مردم کشورشان می‌سوخت و از تحریک گروه‌های شورشی برای ایجاد ناآرامی دست بر می‌داشتند. ‏
خوری اضافه کرد: نکته مهم در خصوص اقدامات تحریک‌آمیز مخالفان در این است که آنان خود طرحی برای اداره کشور ندارند و فقط برای ویرانی و از هم پاشیدن سوریه در راستای تحقق سیاست‌های سوء دیگران می‌کوشند. ‏
وی یادآور شد: بعد از انتخابات سوریه، همه با چشم خود خواهند دید که آن‌ها حتی یک رأی نیز از مردم کشورشان دریافت نخواهند کرد. ‏وی همچنین گزارش رسانه‌های وابسته درباره حمله نیروهای دولتی سوریه به صومعه ارتدوکس و تخریب آن را تکذیب کرد و از روزنامه نگاران خواست کار مقدس خود را به درستی انجام دهند و حقایق را تحریف نکنند. ‏
‏«احمد الحسین» رئیس جمعیت سوری‌های مقیم عربستان نیز اعلام کرد: سوری‌های مقیم عربستان، یک صدا مخالف هر گونه مداخله خارجی در مسائل داخلی کشورشان و حتی مخالفان دولت نیز خواستار اجتناب ریاض از دست درازی به امور داخلی دمشق هستند. ‏
وی با هشدار به پیامدهای همراهی برخی کشورهای عربی با توطئه‌های غرب علیه سوریه افزود: بدیهی است که اگر آنان از این کار خود دست برندارند، در آینده نزدیک شاهد پایان وحدت عربی در جهان خواهیم بود. ‏
وی با انتفاد از جهان تک قطبی که آمریکا و صهیونیسم در تلاش برای برقراری آن هستند، از ظاهر شدن مجدد روسیه در صحنه بین‌المللی استقبال کرد و گفت: اقدام مسکو در مقابله با برتری جویی غرب و دفاع از عدالت در مناسبات بین‌المللی قابل تحسین است.
‏«بسام ابو عبدالله» روزنامه نگار شناخته شده عرب نیز با محکوم کردن تصویب قطعنامه ضدسوری در مجمع عمومی سازمان ملل از این اقدام به عنوان گامی برای تحت فشار گذاشتن ملت و دولت سوریه یاد کرد. ‏
وی با بیان اینکه ملت سوریه با قوت تمام پشت دولت قانونی این کشور ایستاده است، گفت: اجازه نمی‌دهیم تعدادی انگشت شمار با حمایت مادی و نظامی خارجی، سال‌ها تلاش برای توسعه و آبادانی کشورمان را نابود کنند. ‏
وی با ابراز تاسف از همراهی برخی کشورهای عربی با تلاش‌های سازماندهی شده غرب و رژیم صهیونیستی برای شکستن سد حمایت از مقاومت در منطقه، هشدار داد: این عده باید تاریخ را فراموش کنند و منتظر باشند که در آینده نه چندان دور، هزینه افتادن در دام توطئه‌های غرب را بپردازند. ‏
‏«محسن غازی» معاون رئیس اتحادیه صنفی هنرمندان سوریه نیز با اشاره به نقش فرهنگیان و هنرمندان در حیات کنونی کشورش گفت: آن‌ها در پیشبرد برنامه‌های توسعه کشور و تأمین رفاه معنوی مردم مشغول کارهای خلاق هستند و به صلح و ثبات نیازمندند. ‏
وی افزود: قشر هنرمند سوری به هیچکس اجازه نمی‌دهند در مسایل داخلی کشورشان دخالت کند، زیرا به خوبی می‌دانند که در غیر این صورت، عاقبت خوشی در انتظار آنان نیست. ‏
وی با اشاره به تلاش شمار اندکی برای بر هم زدن امنیت در سوریه اضافه کرد: ما نیازمند کسانی هستیم که ملت خود را دوست داشته باشند و شرایط لازم را برای شکوفایی استعداد جوانان سوری فراهم کنند، نه اینکه با همدستی با دشمنان ما، وضعیت حاکم را به سوی تنش و تشنج پیش ببرند.
درس عبرت ‏
رئیس انستیتو خاورمیانه روسیه نیز گفت: مسکو از رفتار سوء غرب در لیبی درس عبرت گرفته است و اجازه تکرار سناریوی لیبی در سوریه را نخواهد داد.‏
«یوگنی ساتانوفسکی» در گفتگو با کانال دوم تلویزیون دولتی روسیه، افزود: غرب به تحریک جنگجویان مسلح در سوریه می‌پردازد و آنها با استفاده از کمک‌های خارجی در شهرهای سوریه آشوب برپا می‌کنند. ‏
وی از گروه‌های مسلح و تروریستی در سوریه به عنوان عوامل خودفروخته نام برد که به منافع ملت و کشور خود توجهی نمی‌کنند. ‏
کارشناس ارشد روس خاطرنشان کرد: نیروهای نظامی و امنیتی سوریه در پراکنده کردن گروه‌های مسلح مخالف حکومت موفق بوده‌اند.
ساتانوفسکی به تلاش‌های قطر و عربستان سعودی برای دخالت در امور داخلی سوریه اشاره کرد و افزود: غرب هم در این زمینه علیه حکومت بشار اسد تلاش می‌کند. ‏
رئیس انستیتو خاورمیانه روسیه با تحسین موضع کشورش و چین در وتوی قطعنامه سوریه خاطرنشان کرد: تجربه لیبی نشان داد که قطعنامه‌ مصوب شورای امنیت درباره طرابلس، بلافاصله از طرف غرب نقض و مسکو خسارت فراوانی از قبال آن متحمل شد. ‏
وی افزود: بر این اساس در شرایط کنونی دیگر دلیلی ندارد که به غرب اجازه داده شود این وضعیت را در سوریه تکرار کند. ‏
کارشناس ارشد روس همچنین به هیاهو و جنجال رسانه‌های غربی درباره تحولات سوریه اشاره کرد و افزود: این تبلیغاتی بی پایه و اساس است که برای تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی جهانی صورت می‌گیرد. ‏
شکست جنگ‌طلبی
از طرفی، همزمان با دیدار فرستاده ویژه دولت چین با رئیس‌جمهوری سوریه، مطبوعات چاپ پکن نوشتند آمریکا بیش از هر زمانی در صحنه بین‌المللی منزوی شده است. ‏
دیدار «جاجون» معاون وزارت خارجه چین با بشار اسد در دمشق و گفت وگوی طرفین برای یافتن راه‌حلی سازنده برای برون رفت از مشکلات، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های چین داشت. هیأت شش نفره چین به ریاست جای‌جون همچنین با «ولید المعلم» وزیرخارجه سوریه درباره راه‌های تقویت روابط دوجانبه، اوضاع منطقه و جهان گفتگو و تبادل نظر کرد.
همزمان، مطبوعات چین با درج مطالبی از جنگ‌طلبی‌های آمریکا و متحدان آن به خصوص در خاورمیانه به شدت انتقاد کردند. ‏
‏ «گلوبال تایمز»، نشریه وابسته به ارگان حزب حاکم چین در تحلیلی نوشت: آمریکا و انگلیس کشورهایی هستند که بیشترین جنگ‌ها را در جهان به راه انداخته‌اند و اکنون از وتوی قطعنامه ضد سوری غرب از سوی چین و روسیه عصبانی شده‌اند. این روزنامه تصریح کرد: کشور صلح دوستی مانند چین که هرگز به دنبال تنش آفرینی نیست، نمی‌تواند دنباله رو جنگ‌طلبانی باشد که امروز تحت لوای عدالت سعی در ایجاد تنش در خاورمیانه دارند.
این روزنامه مهم پکن ادامه می‌دهد: غرب دیگر نمی‌تواند دورانی را تجربه کند که چین به قطعنامه‌ها رأی ممتنع می‌داد. ‏
گلوبال تایمز تاکید کرد: چین در عرصه بین‌المللی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و با اقتدار وارد مسایل بین‌المللی خواهد شد.
این روزنامه با اشاره به اینکه چین از تمامی ابزارها برای حل و فصل بحران‌های بین‌المللی با روش‌های صلح‌آمیز استفاده خواهد کرد، نوشت: پکن تسلیم راهبردهای جنگجویانه غرب نخواهد شد.
گلوبال تایمز در ادامه می‌افزاید: انگلیس و آمریکا که جنگ‌های بیشماری درجهان به راه انداخته‌اند، دیگر نمی‌توانند مبلغ عدالت باشند و آنها راهی برای فرار از گذشته تاریک خود ندارند. ‏
این روزنامه با تاکید بر اینکه آمریکا در عرصه بین‌المللی منزوی شده است، می‌نویسد: چین دیگر برای خوشایند غرب اقدامی نخواهد کرد. تحولات جهانی نشان می‌دهد غرب هر روز از دیگر کشورها بیشتر فاصله می‌گیرد.
گلوبال تایمز با اشاره به رأی منفی آمریکا و اسرائیل در ماه نوامبر سال گذشته به پیش‌نویس قطعنامه‌ای درباره کوبا در مجمع عمومی سازمان‌ملل، تاکید کرد: این رای نشان داد که آن‌ها تا چه اندازه از دیگر کشورها فاصله گرفته‌اند و چقدر در انزوا بسر می‌برند.
این روزنامه چینی به سیاست و راهبردهای مقتدرانه چین در عرصه بین‌المللی و صلح دوستی این کشور اشاره کرد و افزود؛ دیگر نباید به خاطر دلخوشی غرب گامی برداشت. ‏