مقابله با سیاست «اغوا»ی آمریکایی

* آقای دکتر! چرا در سال‌های اخیر شاهد هستیم که توجه به قدرت نرم و عملیات روانی، به مهم‌ترین استراتژی غربی‌ها و به ویژه آمریکا در مواجهه با کشورهای دیگر تبدیل شده است؟
** آمریکایی‌ها بعد از سال 2003 با یک بحرانی روبرو شدند که ناشی از عدم بکارگیری قدرت نرم در سیاست خارجی آنها بود. حمله به عراق و مقاومت ناشی از کنش و واکنش جامعه عراقی و کشورهای اسلامی شرایطی را بوجود آورد که آمریکایی‌‌ها با این موضوع روبرو شوند که چگونه می‌توانند هزینه نظامی و امنیتی خود را در کشورهای خاورمیانه کاهش دهند. در چنین شرایطی بود که بحث‌هایی در مورد قدرت نرم در آمریکا مطرح شد و پای فردی به نام «جوزف نای» که از نئولیبرال‌های آمریکا بود، به میان آمد.
نئولیبرال‌های سیاست خارجی آمریکا می‌گویند آمریکا باید به هژمونی دست پیدا کند اما هژمونی آمریکا از طریق ابزارهای قدرت مستقیم حاصل نشود. به عبارت دیگر، هژمونی یا سلطه نرم از طریق ابزارهای اقتصادی، ارتباطی و فرآیندهای رسانه‌‌ای و ارتباطی صورت گیرد. جوزف نای که بنیانگذار تئوری قدرت نرم بود، پس از مدتی نظریه خود را در مورد قدرت نرم تکمیل کرد و ترکیبی از قدرت نرم و قدرت سخت را در حوزه سیاست امنیتی آمریکا با عنوان Smart Power مطرح کرد. بحث نای به نوعی الهام‌ گرفته از "گرامشی" است. تئوری وی در این قالب قرار دارد که نظام سرمایه‌داری صرفاً در شرایطی می‌تواند به بقاء خود ادامه دهد که بتواند اجبار و اغوا و یا اجبار اقناع را با هم پیوند دهند؛ اما بیشتر این بحث بر روی اغوا تأکید دارد.
* اغوا به معنای دادن اطلاعات غلط؟
** اغوا به معنای ایجاد فضایی است که طی آن سه عنصر اساسی ایجادکنندۀ اقتدار و مشروعیت کشورهای هدف را مورد چالش قرار دهد. آنان در صددند تا از این طریق مشروعیت حکومت، مشروعیت کارگزاران و سیاست‌های کاربردی نظام را مورد چالش قرار دهند. اغوا به معنای نوعی فریب است که براساس نشانه‌های آشکار و اطلاعات درست حاصل می‌شود. پیش از این تصور می‌شد که فریب را از طریق اطلاعات نادرست باید بوجود آورد. «نای» معتقد است اگر اغوا که نوعی فریب است را براساس مهندس اطلاعات درست بوجود آوریم، می‌توانیم جهت‌گیری کلی را تغییر دهیم.
آمریکایی‌ها از سال 2002 با بکارگیری سه نهاد سیستم رسانه‌ای، وزارت امور خارجه آمریکا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) کاربرد قدرت نرم آمریکا در ایران را پیگیری کردند. بنابراین وزارت امور خارجه آمریکا و سازمان‌ اطلاعات جاسوسی آمریکا با بکارگیری یک سری نهادهای دوجانبه مانند شورای ایران ـ آمریکا و تولید ادبیات زرد، سناریوی اجرای قدرت نرم را در ایران پیگیری کردند. هدف این نهادها از بکارگیری قدرت نرم در ایران این است که بتوانند اغوا و فریب سیاسی را برای محدودسازی اقتدار جامعه، حکومت و دولت در جامعه ایران ایجاد کنند.
* به نظر می‌رسد در این حوزه نیز رسانه‌ها بیش از دیگر ابزارها مورد توجه بوده‌اند.
** سیستم رسانه‌ای هدایت‌شده در چارچوب قدرت نرم، موج‌ساز، تهییج‌کننده و آشوب‌ساز ذهنی است. وزارت خارجه آمریکا نیز گسترش دیپلماسی عمومی ارتباط با جوامع مختلف را در عصر ارتباطات مدنظر قرار داده است که در این راستا ارتباط سازمان‌یافته آمریکایی‌ها با گروه‌های اجتماعی ایران و راه‌اندازی شبکه‌هایی از قبیل VOA از آن جمله است. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا نیز برای تحقق شرایط قدرت نرم، باز از ابزار رسانه استفاده کرده و رادیو فردا را ایجاد کرد. استفاده آمریکا از ادبیات زرد از جمله دیگر راهکارهای آمریکا برای تحقق نیات خود در راستای قدرت نرم بوده است که طی آن از این ادبیات برای ایجاد اغتشاش فکری استفاده می‌شود.
* مقابله با این سیاست‌های فریبکارانه در ایران از چه زمانی منسجم‌تر شد؟
** از سال 2005 به بعد زمینه برای تحول در نگرش اجتماعی ـ امنیتی ایران فراهم و شرایطی ایجاد شد که مقابله با تهدیدات براساس درک اغوا در سیاست بین‌الملل انجام گیرد. برگزاری این همایش نیز در راستای آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی روندهای عملیات روانی و تهاجم در راستای قدرت نرم می‌باشد. باید قدرت نرم نرم آمریکا را از طریق قدرت هوشمند متوازن و کنترل کرد.
* این مقابله با چه مکانیزمی صورت گرفت؟
** اولین اقدام در این راستا تبیین فضای ورودی تهدید بوده است که به‌کارگیری آن یکسری محدودیت‌های اجتماعی ایجاد می‌کند. در سال 85 شاهد بستن فضای ورود قدرت نرم به کشور بودیم. در این شرایط فضای نئورئالیستی در مورد مقابله با تهدیدات ایجاد شد. بسته شدن فضای ورودی تهدید قدرت نرم در ایران باعث شکست سیاست‌های آمریکا که در بروز انقلاب‌های رنگی در آسیای میانه موفق بود، شد. در سال‌های اخیر زمینه برای شرایط مطلوب و فعال‌سازی نهادها و خبرگزاری‌ها فراهم شد که طی آن الگوهای رفتاری غرب را تبیین و فضا را وارونه کنند که با اینگونه اقدامات از سال 85 شاهد وارونه شدن تهاجم فرهنگی غرب هستیم.
* آقای دکتر! در خصوص تعداد و کیفیت مقالات ارسالی به دبیرخانه همایش نیز توضیح دهید.
** طی فراخوان کمیته علمی همایش، تعداد 145 خلاصه مقاله و 130 مقاله کامل به دبیرخانه همایش ارسال شد که مقالات توسط کارشناسان خبره عضو کمیته علمی بررسی شده و 17 عنوان مقاله به عنوان مقالات برتر انتخاب شدند. در مجموع بسیاری از مقالات ارسال‌شده به دبیرخانه همایش از کیفیت بالایی برخوردار بودند.