سکوی پرتابی به نام اقتصاد مقاومتی

باقر زیدی
اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی ایران موجب شده است تا دست‌اندرکاران و تصمیم سازان کلان کشور در اسناد بالادستی افق های بسیار روشن و مترقی را در خصوص جایگاه ایران در منطقه و جهان ترسیم کنند. در واقع رسالت انقلاب اسلامی و همچنین توانمندی های موجود در اقلیم جغرافیایی ایران همگان را بر این نکته متفق القول ساخته است که ایران باید در آینده ای نه چندان دور به یکی از قطب های مهم رشد و توسعه در همه زمینه ها در سطح منطقه و جهان تبدیل شود.
البته طی سه دهه گذشته نیز جمهوری اسلامی ایران در زمینه های متعددی پیشرفت های خیره کننده ای را تجربه کرده است با این حال دشمنان نیز دست روی دست نگذاشته اند و تمام تلاش خود را برای سنگ اندازی در پیش روی روند رو به رشد ایران به کار بسته اند. در همین زمینه نیز به بهانه مسئله هسته ای بارها تحریم های بین المللی و یکجانبه ای را علیه ایران به تصویب رسانده اند که این تحریم ها به نوعی در صدد از هم پاشاندن بنیه اقتصادی کشور است.
اما علی رغم تمام این تحریم ها اقتصاد ایران همچنان روند توسعه ای خود را ادامه می دهد و صاحب نظران معتقدند که می توان راهکارهای بسیار سازنده ای را برای دورزدن تحریم ها به کاربست. به نظر یکی از اصلی ترین راهکارها برای مقابله با فشارهای اقتصادی دشمنان و همچنین دستیابی به شاخص های مطرح در اسناد بالادستی کشور دستیابی به الگوی اقتصاد مقاومتی است.منظور از اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد فعال و پویاست نه یک اقتصاد منفعل و بسته چنانکه مقاومت برای دفع موانع پیشرفت و کوشش در مسیر حرکت و پیشرفت تعریف می‌شود.
امروزه در مقابل فشار کشورهای بیگانه و تحریم اقتصادی دیگر جوامع، تقویت و حمایت از بنیان‌ های اقتصادی کشور تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌گردد. در واقع می توان اقتصاد مقاومتی را تبلور اقتصاد در مقابل تحریم‌ها و فشارهای خارجی و شکوفایی اقتصاد ملی تعریف نمود. عملی نمودن اقتصاد مقاومتی در جامعه تاثیر و نتایج مثبتی در عرصه‌ اقتصادی به دنبال دارد که در نهایت رشد تولید داخلی و اقتصاد بومی را رقم می زند. از سوی دیگر این نوع اقتصاد با خودکفایی و استقلال اقتصادی رابطه‌ای مستقیم دارد. مقاومت در برابر تحریم‌ های کشورهای بیگانه می تواند جامعه را از وابستگی برهاند و خود‌اتکایی و استقلال اقتصادی را رقم زند.
در این میان اما می توان با ایجاد و راه اندازی یک اقتصاد مقاومتی تحریم ها را نیز به یک فرصت در پیش روی کشورمان بدل کنیم.رهبر معظم انقلاب اسلامی در این خصوص می فرمایند: « دشمنى وجود دارد در دنیا که می‌خواهد با فشار اقتصادى و با تحریم سلطه‏ اهریمنى خودش را برگرداند به این کشور. هدف این است. یک کشور به این خوبى، با این همه منابع، منابع طبیعى، با این موقعیت سوق‏الجیشى، با همه امکانات، زیرنگین یک قدرتى در دنیا بوده؛ یک روز انگلیسها بودند، یک روز آمریکایى‏ها بودند، انقلاب دست اینها را کوتاه کرده. سلطه می‌خواهد برگردد به این کشور.
همه‏ این تلاشها براى این است. یکى از کارهاى مهم همین تحریم اقتصادى است. می‌گویند ما طرفمان ملت ایران نیست! دروغ می‌گویند؛ اصلًا طرف، ملت ایران است. تحریم براى این است که ملت ایران به ستوه بیاید، بگوید آقا ما به خاطر دولت جمهورى اسلامى داریم زیر فشار تحریم قرار می‌گیریم؛ رابطه‏ ملت با نظام جمهورى اسلامى قطع بشود. هدف اصلًا این است. البته ملتِ ما را نمی‌شناسند؛ مثل همه‏ موارد دیگر محاسباتشان غلط اندرغلط است. از نظر نظام سلطه، گناه بزرگ ملت ایران این است که خودش را از زیر بار سلطه آزاد کرده.
می‌خواهند مجازات کنند به خاطر این گناه، که چرا خودت را از زیر بار سلطه، آزاد کرده‏اى. این ملت راه را پیدا کرده. خب، اما فشار مى‏آورند؛ فشار اقتصادى از راه تحریمها. ما باید یک اقتصاد مقاومتىِ واقعى در کشور به وجود بیاوریم.»( بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با کارآفرینان سراسر کشور 16/6/89)به طور کلی باید گفت مدل اقتصادی‌ای که کشور عمدتا پس از جنگ در پیش گرفت، مبتنی بر بازار آزاد، پذیرش نظم بین الملل و... بود که در این صورت می‌بایست ایران نیز به عنوان جزء کوچکی از دهکده جهانی با کدخدایی ایالات متحده آمریکا نقش بازی کند.
دهکده‌ای که هر کس در آن از دستورات کدخدا تخطی کند مورد مجازات سازمانهای بین المللی(!) قرار می‌گیرد.طبیعتا اهداف رشد اقتصادی و توسعه‌ای این مدلها مبتنی بر پذیرش ارزشهای غربی است که در تضاد با مبانی و اصول انقلاب اسلامی قرار دارد. اما برای عبور از این سلطه آمریکا راه حل بهینه برای کشور ما مدل اقتصادی است که بتواند کشور ما را در شرایط جنگ و مبارزه به پیش ببرد. شرایطی که بر خلاف سایر کشورها برای ما شرایط گذرا نیست و حالت دائمی دارد. در این مدل اقتصادی به تحریمها به عنوان فرصتهایی نگریسته می‌شود که می‌تواند از این فرصتها برای کارا نمودن و اصلاح نقاط ضعف سیستمهای اقتصادی کشور استفاده شود.
در واقع الگوی مقاومتی در حوزه اقتصادی تلاش دارد تا ساز و کارهای اقتصادی را چنان سامان دهد که پیگیری اهداف و آرما نهای راهبردی نظام اسلامی در تعارض با استکبار جهانی تقویت شود. بر این مبنا الگوی اقتصاد مقاومتی بایستی واجد ویژگیهای خاصی باشد.کلیه مسیرهای تعاملی کشور با کشورهای خارجی بایستی مورد بازبینی قرار گرفته و در صورت نیاز جایگزین شود.
در حالت عمومی تنوع و تکثر در موارد مهم و وابسته‌ ساز وابستگی را کم کرده و قدرتمندی را به دنبال دارد. به عنوان نمونه به‌کارگیری ارزهای جهانروایی همچون دلار و یورو بایستی با ساز و کارهای مناسب همچون انعقاد قراردادهای حذف ارز واسط، تسویه ارزهای طرفین، تهاتر کالایی و ... جایگزین شود.نظامات مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات همچون سو ییفت، فارکس، اینترنت، ایمیل و ... نیز بایستی با مسیرها‌ی مطمئن همراه شوند.
در حالت کلی هر مسیر تعاملی با خارج از کشور که تسلط بر آن وجود ندارد بایستی مورد بازبینی قرار گیرد.
اصل دیگر در اقتصاد مقاومتی ترجیح منطقه و تعامل با کشورهای همجوار بر دیگران است. کشورهای منطقه به سبب مواجهه با تهدیدات و فرصت های مشترک، امنیت شان به هم گره خورده است. همچنین کشورهای با همبستگی اقتصادی بیشتر، تمایل کمتری برای ورود در توافقات امنیتی بر ضد یکدیگر دارند.