افزایش تنش میان آنکارا و دمشق

گروه بین‌الملل: در دهه‌های اخیر روابط ترکیه و سوریه با فراز و فرودهای زیادی روبه‌رو بوده است. گاه درگیری‌ها تا آستانه جنگی تمام عیار پیش رفته است و گاهی آبی بر آتش تنش‌ها ریخته شده است. اما منازعه سیاسی اخیر دمشق- استانبول با حمله سوریه به جنگنده فانتوم ترکیه وارد فاز نظامی شده است. این حمله پس از آن صورت گرفت که دو جنگنده ترک وارد خاک سوریه شدند. این اقدام دمشق کمی قبل از برگزاری نشست دوستان سوریه در پاریس در اواخر ماه جاری میلادی صورت گرفت.
حمله سوریه به یکی از این جنگنده‌ها با موشک‌های روسی صورت گرفته است و به نظر می‌رسد که روسیه بار دیگر در سیبل حملات غرب قرار گیرد.هنوز روشن نیست دو خلبان ارتش ترکیه چه سرنوشتی پیدا کرده‌اند. اردوغان در این خصوص اعلام کرد: اطلاعی از خلبانان نداریم اما قایق‌های تندرو ترکیه و سوریه و بالگردها عملیات جست‌وجو و نجات را همچنان ادامه می‌دهند. تماس‌هایی میان مسئولان نیروهای دریایی ترکیه و سوریه صورت گرفته است به‌طوری که کشتی‌های سوریه با همکاری طرف ترکی عملیات پیدا کردن دو خلبان این جنگنده را آغاز کرده‌اند.
یک سخنگوی نظامی سوری تاکید کرد که جنگنده ترکیه‌ای که توسط نیروهای دفاع هوایی سوریه ساقط شد، وارد حریم هوایی و آب‌های منطقه‌ای این کشور شده بود. به گزارش سانا سخنگوی نظامی سوریه عنوان داشت: در ساعت 11:45 روز جمعه یک جنگنده ترکیه‌ای حریم هوایی سوریه را نقض کرد و وارد آب‌های منطقه‌ای کشورمان شد. وی در ادامه افزود: هدف هوایی این جنگنده نامعلوم بود و در ارتفاع بسیار پایین و با سرعت بسیار بالا در حرکت بود.
نیروهای دفاع هوایی سوریه نیز با موشک‌های خود این جنگنده را در مسافت یک کیلومتری سواحل سوریه مورد هدف قرار دادند. این مسئول نظامی همچنین تاکید کرد: جنگنده مذکور آتش گرفت و در دریا در غرب روستایی واقع در استان اللازقیه و در آب‌های منطقه‌ای سوریه سقوط کرد. وی در ادامه افزود: ما براساس قوانین تصویب شده درباره وقوع چنین مواردی با جنگنده ترکیه برخورد کردیم.
همچنین برخی منابع در سوریه به روزنامه السفیر لبنان اعلام کردند که «این حادثه پس از آن آغاز شد که جنگنده‌های ترکیه حریم هوایی سوریه را شکستند و این کار شبیه یک پرواز شناسایی بود. سپس تصمیم گرفته شد که این جنگنده‌ها با استفاده از سامانه دفاع هوایی روسی سرنگون شوند حال آن‌که یک جنگنده موفق شد به پایگاه خود بازگردد.»
تشکیل ستاد بحران در ترکیه
بلافاصله پس از این حادثه رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه دستور به تشکیل جلسه فوق‌العاده در چارچوب نشست بحران داد و با ژنرال نجدت اوزیل، رئیس ستاد ارتش و ادریس نعیم شاهین، وزیر کشور، احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه، عصمت یلماز، وزیر دفاع و هاکان فیدان، رئیس سازمان امنیت درباره ابعاد این حادثه به بحث و تبادل نظر پرداخت. آناتولی گزارش داد که این دیدار بلافاصله پس از بازگشت اردوغان از استانبول در دفتر نخست‌وزیری انجام شد.
پس از این جلسه که دو ساعت به طول انجامید، دفتر نخست‌وزیری اعلام کرد که مطمئن شده که دولت سوریه جنگنده آن را سرنگون کرده است. این دفتر همچنین اعلام کرد، ترکیه موضع نهایی خود را پس از کشف ابعاد این حادثه به‌طور رسمی اعلام می‌کند و تدابیر لازم را در این زمینه اتخاذ خواهد کرد. دفتر اردوغان در بیانیه صادره خود گفت: «ترکیه گام‌های لازم را قاطعانه بر خواهد داشت». با این حال، جدای از خسارت یک فروند اف-4 ترکیه، آنکارا هنوز خلبان‌های خود را نیز نیافته است.
القدس العربی: دمشق از جنگ نمی‌ترسد
در همین زمینه القدس العربی در تحلیلی نوشت: رهبران سوریه به وسیله ساقط کردن این جنگنده ترکیه این پیام را به طرف‌های مختلف رساندند که دمشق ضعیف نبوده و از وقوع جنگ نمی‌ترسد. پیام نخست دمشق به گروه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به‌ویژه ترکیه این است که دیگر نباید از مخالفان سوریه حمایت تسلیحاتی کنند و به آنها سلاح‌های پیشرفته نظامی بدهند. همچنین خاک ترکیه نباید به محلی برای حضور مخالفان سوری تبدیل شود.
پیام دوم به نیروهای ناتو و به‌ویژه امریکا است. دمشق تاکید می‌کند که سوریه مانند لیبی نیست و هرگونه استفاده از خشونت علیه این کشور به‌ویژه بمباران هوایی بی‌پاسخ نخواهد ماند. پیام سوم به برخی از کشورهای عربی و حوزه خلیج (فارس) است که با ارسال سلاح و تجهیزات پیشرفته از مخالفان سوری حمایت می‌کنند و پیام چهارم به خود سوری‌ها و مخالفان این کشور است که نظام حاکم همچنان آماده رویارویی با توطئه‌های بیگانگان است.
نظام حاکم سوریه معتقد است که ترکیه در مرکز هرگونه مداخله نظامی بیگانگان برای ساقط کردن نظام حاکم سوریه قرار دارد و به خوبی می‌داند که دولت امریکا با چنین مداخله‌ای مخالف است چرا که امریکا این روزها در حال و هوای انتخابات ریاست‌جمهوری و تبلیغات آن به سر می‌برد. از زمان آغاز ناآرامی‌ها در سوریه دولت ترکیه در کنار تظاهرکنندگان ایستاده و علیه دمشق موضع گرفته است.
از این رو روابط دو کشور به پایین‌ترین سطح خود تنزل یافته است. ترکیه دومین ارتش بزرگ پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو را در اختیار دارد. یکی از دلایل این افزایش توان نظامی مبارزه 30 ساله ارتش ترکیه با شورشیان ترکیه است که باعث تقویت نیروی نظامی آن شده است.
دیدار وزیران خارجه روسیه و سوریه
وزرای امور خارجه روسیه و سوریه با برگزاری نشستی در شهر سن‌پترزبورگ روسیه بر ضرورت اجرای کامل طرح کوفی عنان و همکاری دولت سوریه با ناظران بین‌المللی تاکید کردند. به گزارش سانا ولید المعلم، وزیر امور خارجه روسیه به دعوت رسمی سرگئی لاوروف، همتای روس خود به روسیه سفر کرده و عصر جمعه در شهر سن‌پترزبورگ میان دو طرف نشستی برگزار شد. بنابراین گزارش در این نشست دو طرف بر ضرورت حمایت کامل از طرح کوفی عنان، نماینده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب تاکید کردند و خواستار ادامه همکاری‌های دولت سوریه با ناظران بین‌المللی شدند.
وزرای امور خارجه روسیه و سوریه همچنین تاکید کردند که تمامی انواع خشونت‌ها از سوی هر کسی که باشد باید در سوریه متوقف شود. در این دیدار سرگئی لاوروف بار دیگر تاکید کرد که مواضع روسیه در قبال سوریه تغییر نکرده و مسکو خواستار حل‌وفصل سیاسی وضعیت جاری در سوریه است. وزیر امور خارجه روسیه همچنین تاکید کرد که مسکو با هر نوع دخالت خارجی در سوریه مخالف است و تنها ملت سوریه هستند که می‌توانند برای آینده خود تصمیم بگیرند.
ولید المعلم نیز در این دیدار با استقبال از مواضع روسیه گفت: دمشق از مواضع روسیه و نیز ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور و همکاری‌های گسترده میان سوریه و روسیه استقبال می‌کند و این گونه مسائل را به نفع دو کشور می‌داند. از سوی دیگر کوفی عنان در کنفرانس مشترکی با رابرت مود، رئیس‌ ناظران بین‌المللی مستقر در سوریه تاکید کرد که ماموریت ناظران بین‌المللی نمی‌تواند تا ابد ادامه یابد و باید فشارها بر تمامی گروه‌های موجود در سوریه افزایش یابد تا هر چه زودتر مذاکرات در این کشور آغاز شود.
در این کنفرانس مطبوعاتی که در ژنو سوئیس برگزار شد عنان از کشورهای تاثیرگذار در وضعیت جاری در سوریه خواست تا به طرف‌های موجود در این کشور فشار بیاورند تا مشکلات سوریه پایان یابد. وی ابراز امیدواری کرد که هر چه زودتر گروه‌های درگیر در سوریه به خشونت‌های خود پایان دهند. کوفی عنان همچنین اعلام کرد که گروه تماس سوریه درصدد است نشست بین‌المللی گسترده‌ای را در پایان ماه جاری میلادی در ژنو (دهم تیر) برگزار کند و در این نشست از تمامی گروه‌های درگیر در سوریه خواسته می‌شود تا به میز مذاکرات بیایند و ایران نیز باید در این مذاکرات حضور داشته باشد.
عنان گفت: من درباره وضعیت جاری در سوریه تنها تصمیم‌گیرنده نیستم بلکه تصمیماتی که از سوی شورای امنیت گرفته می‌شود را اجرا می‌کنم و امیدوارم که نشست ژنو به موفقیت تلاش‌ها برای پایان دادن به وضعیت سوریه کمک کند. در این نشست ژنرال مود نیز عنوان داشت: من اعتقاد دارم که افزایش تعداد ناظران و یا مسلح کردن آن‌ها در سوریه کمکی به روند جاری در سوریه نمی‌کند و مسلح نبودن ناظران خود کمک بزرگی به آن‌ها است که مورد هدف قرار نگیرند.
مود درباره تعلیق ماموریت ناظران بین‌المللی نیز گفت: این تصمیم به دلیل افزایش خطرناک علیه ناظران بین‌المللی اتخاذ شد اما ناظران تا پایان موعد مقرر به ماموریت خود ادامه خواهند داد مگر اینکه شورای امنیت تصمیم دیگری اتخاذ کند. مود گفت: مسئولیت حمایت از جان غیرنظامیان در سوریه در وهله اول به عهده دولت سوریه است و ما از اینکه صلیب سرخ نتوانسته به آسیب‌دیدگاه شهر حمص کمک چندانی کند بسیار متاسفیم.