استقبال جهانی از تغییر ایرانی

«وزارت امورخارجه مسئول انجام مذاکرات هسته‌ای شد». همین یک جمله کافی بود که همگان متوجه شوند مسیر جدیدی برای تعاملات هسته‌ای کشورمان گشوده شده است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت مذاکرات هسته‌ای با طرف‌های خارجی را به وزارت امورخارجه محول نمود. در ابتدای این تغییر صبح روز گذشته وزیر امورخارجه و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفت‌وگوی تلفنی درخصوص زمان دیدار آتی خود توافق کردند. محمدجواد ظریف درباره انتقال پرونده هسته‌ای به وزارت امورخارجه گفت: پیشرفت مذاکرات هسته‌ای بستگی به اراده سیاسی طرف مقابل دارد.

ما در وزارت امورخارجه توان کارشناسی داریم البته حتما با هماهنگی شورای عالی امنیت ملی و سایر دستگاه‌های ذیربط این کار را انجام خواهیم داد. وی ادامه داد: همانطور که ریاست محترم جمهوری اعلام کردند ما خواهان حل موضوع هستیم و بنابراین اگر طرف مقابل اراده سیاسی برای حل موضوع داشته باشد کار به راحتی قابل پیشرفت است و من این مسئله را در تماس تلفنی صبح جمعه با خانم اشتون نیز مطرح کردم. ظریف با اشاره به اینکه اشتون صبح جمعه با وی تماس گرفته است، اظهار کرد: در صحبت با خانم اشتون تاکید کردم اگر این اراده سیاسی روشن شود و آمادگی لازم برای حل مسئله به این شکل که حقوق ایران رعایت شود وجود داشته باشد و آنها آماده باشند ما هم آماده‌ایم که این اقدام را انجام دهیم.

وزیرامورخارجه کشورمان درباره گفت‌وگوی تلفنی با اشتون گفت: قرار شد من و خانم اشتون در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل دیداری داشته و برای نحوه پیگیری کار صحبت کنیم. ظریف درباره کمیته تشکیل شده برای پیگیری پرونده هسته‌ای بیان کرد: ما در داخل وزارت امورخارجه یک هماهنگی را شروع کرده‌ایم اما حتما باید دستگاه‌های ذیربط نیز نمایندگان خود را تعیین کنند تا ما بتوانیم به یاری خدا کار را پیش ببریم.

وی درباره برنامه‌های خود برای پیگیری پرونده هسته‌ای خاطرنشان کرد: ما اصول مذاکرات را اعلام کرده‌ایم. مذاکرات باید بر مبنای سه اصل کلی باشد؛ موضع برابر، احترام متقابل و منافع مشترک. سیاست دولت تدبیر و امید تعامل سازنده با دنیا بر اساس این سه اصل است. وزیرامورخارجه کشورمان تصریح کرد: ما معتقدیم هم‌اکنون نیز این تحریم‌ها غیرقانونی است ولی با مذاکرات سازنده هرگونه بهانه از کسانی که تلاش کردند به مردم ایران فشار بیاورند گرفته خواهد شد و محملی برای ادامه تحریم ها نخواهد بود به شرط آنکه اراده سیاسی برای حل موضوع وجود داشته باشد.

واکنش‌های جهانی

اما واکنش‌ها نسبت به این تغییر در جایگاه مذاکره کنندگان هم جالب بود. روز گذشته بود که وزارت امورخارجه آمریکا بعد از اعلام خبر انتقال مسئولیت مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای به وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران ابراز امیدواری کرد که تهران به شکلی اساسی برای رسیدن به راه‌حل دیپلماتیک این موضوع با جامعه جهانی وارد تعامل شود. رویترز نوشت؛ جنیفر پساکی، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز گفت که آمریکا از گزارشات درباره انتقال مسئولیت مذاکرات به وزارت امورخارجه ایران مطلع است و «ما امیدمان به این که دولت ایران به شکلی اساسی با جامعه جهانی برای رسیدن به راه‌حل دیپلماتیک برنامه هسته‌ای ایران و همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تحقیقاتش وارد تعامل شود را تکرار می‌کنیم».

وی ادامه داد: روی کارآمدن رئیس‌جمهور روحانی فرصتی را برای ایران فراهم کرد تا به سرعت برای حل نگرانی‌های جامعه بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران اقدام کند. پساکی افزود: اگر این دولت تعامل اساسی و جدی با جامعه بین‌المللی برای عمل به تعهدات بین‌المللی‌اش و یافتن راه‌حل مسالمت‌آمیز این مساله را برگزیند، شریکی مصمم را در آمریکا خواهد یافت.

آخرین دور مذاکرات ایران با گروه موسوم به 1+5 در ماه آوریل برگزار شد. بنا بر این گزارش، کلیف کوپچان، مدیر و تحلیلگر بخش خاورمیانه در گروه اوراسیا نیز به رویترز گفت: این رویدادی دلگرم‌کننده است. ظریف دیپلماتی بسیار ماهر است و تیم مذاکره‌کننده‌ای که او منصوب می‌کند آگاه و خلاق خواهد بود. این به زحمت می‌تواند یک معامله را تضمین کند اما نشان می‌دهد که ایران واقعا وارد دیپلماسی می‌شود.

امیدواری در میان کشورهای 1+5

درهمین حال دفتر کاترین اشتون هم اعلام کرد که آماده است دراسرع وقت دور جدید مذاکرات با ایران را آغاز کند. رویترز گزارش داد که مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پی اعلام خبر انتقال مسئولیت مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران به وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی گفت: ما با طرف ایرانی در تماس هستیم و همان‌طور که نماینده عالی (اتحادیه اروپا) در تماس تلفنی‌اش با وزیر امورخارجه ایران گفته است، ما برای از سرگیری مذاکرات آماده‌ایم. دیپلمات‌ها گفته‌اند که گروه موسوم به 1+5 امیدوار به از سرگیری مذاکرات در سپتامبر است ولی با توجه به اینکه اشتون در انتظار اعلام انتصاب مذاکره‌کنندگان جدید ایران بود، تا کنون تاریخی برای این دور از مذاکرات اعلام نکرده است.

بنا بر این گزارش مارک فیتزپاتریک، عضو موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک درباره واگذاری مسئولیت مذاکرات به وزارت امورخارجه ایران گفت: شرکای مذاکراتی ایران از شنیدن این خبر خرسند می‌شوند. وی درعین حال تاکید کرد که این به معنای پایان مشکلات نیست. در همین راستا معاون وزارت امورخارجه روسیه از اعضای 1+5 و ایران خواست هرچه زودتر درخصوص زمان و مکان دور بعدی مذاکرات به توافق برسند. خبرگزاری نووستی به نقل از سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امورخارجه روسیه گزارش داد که مسکو نگران آن است که ایران برای مذاکرات با گروه 1+5 هیات نمایندگی تشکیل نداده است. ریابکوف گفت: روند تشکیل هیات نمایندگی تا به حال به پایان نرسیده و این نکته ما را نگران می‌سازد.

همچنین این موضوع که هنوز درمورد زمان و مکان مذاکرات با 1+5 توافقی حاصل نشده است، ما را نگران می‌کند. ما اعضای گروه 1+5 و ایران را به رسیدن هرچه زودتر به توافق درخصوص زمان و مکان دور بعدی مذاکرات فرا می‌خوانیم. وی افزود که وقت زیادی برای این کار باقی نمانده و طرفین باید حداکثر تلاش‌ها را انجام دهند. ریابکوف همچنین خاطرنشان کرد: پس از بر سرکارآمدن مقامات جدید در ایران، جامعه بین‌المللی علامت‌های مثبتی را دریافت کرده اما هنوز این علامت‌ها به‌طور شایسته تحقق پیدا نکرده‌اند. معاون وزیر امورخارجه روسیه خاطرنشان کرد: علامت‌های مثبت از سوی تهران درمورد آمادگی برای گفت‌وگو نکته مثبتی است اما نکته مهم‌تر این است که به‌دنبال آنها اقدامات واقعی صورت بگیرد.

اشتیاق برای مواجهه با ایران جدید

درهمین حال اخبار دیگری درخصوص توافق ظریف با اشتون برای دیدار در نیویورک نیز منتشر شد که می‌تواند از اشتیاق کشورهای 1+5 برای مواجهه با رویکرد جدید هسته‌ای کشورمان حکایت کند. با توجه به انتقال پرونده هسته‌ای به وزارت امورخارجه، این دیدار می‌تواند به‌معنای یک پیش‌نشست غیررسمی برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای تلقی شود.

در همین حال رویترز نیز گزارش داد که دیپلمات‌ها گفتند که کشورهای غربی قصد افزایش فشار بر ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته آینده را ندارند تا به رئیس‌جمهور جدید ایران فرصت بدهند که نشان دهد درباره اقدام برای کاهش تنش درباره فعالیت هسته‌ای خود جدی است. یک نماینده غربی به این خبرگزاری گفت که در لحن دولت ایران تغییری ایجاد شده که ما آن را متوجه شده و از آن استقبال می‌کنیم. یک دیپلمات دیگر نیز گفت که نشست بعدی ایران و آژانس شورای حکام فرصتی است تا ایران پیامی متفاوت را ارائه دهد و «روز 27 سپتامبر روز بسیار جالبی خواهد بود».