پايگاه بصيرت،گروه سياسي/ فتنه 88 داراي ابعاد پيدا و پنهاني است که شناخت آن به مطالعات گسترده و پژوهشهاي عميق نيازمند است. لذا ضروري است تا بعد از گذشت 4 سال از سال 88، فتنه عميق آن سال در دستورکار مطالعات مراکز پژوهشي و تحقيقاتي قرار گيرد و ماحصل آن براي افکارعمومي ارائه گردد."موسسه صبح حضور اميد" را ميتوان از پيشگامان چنين مراکزي دانست که بعد از ماهها مطالعه و تحقيقات، مجموعه 9 جلدي "دايره المعارف فتنه 88" را در چهارمين سالگرد 9 دي رونمايي کرده و وارد بازار نموده است.در همين راستا گفتگويي را با آقاي احمد امامي مديرعامل موسسه صبح حضور اميد و سرتيم نويسندگان کتاب "دايره المعارف فتنه 88" ترتيب دادهايم که شما را به خواندن آن دعوت ميکنيم.
اهميت 9 دي در تاريخ انقلاب اسلامي را بفرماييد؟
انقلاب اسلامي ايران به جهت اهداف و آرمانهاي متعالي که در سطح ملي و فراملي تعقيب ميکند، همواره با دشمني نظام سلطه روبرو بوده است. تاريخ ايران سه دهه بحران، تهديد و فتنه را شاهد بود اما سه دهه ايستادگي، استقامت و پايداري را نيز به ثبت رسانده است. تهديدات و فتنه هاي سي ساله، شدت و ضعف هايي داشته اند و با هر فتنه شديدي، ملت ايران قدرتمندانهتر ايستاد و افتخار آفريد.
با نگاهي به گذشته متوجه ميشويم که فتنه 88 از جهات مختلف از فتنه هاي سي ساله متمايز بود. اين فتنه از جهت ماهيت و اهداف، ابعاد داخلي و خارجي، شيوه ها و ابزارهاي به کار گرفته شده و به خاطر بازيگران متفاوت بود. البته به تناسب عمق فتنه، پيچيدگي و گستردگي آن حماسه 9 دي نيز مختصاتي متفاوت از حماسه هاي قبلي را دارد.
9 دي در تاريخ انقلاب اسلامي اهميت ويژه اي دارد چون، آزموني بزرگ براي بسياري از خواص و گروههاي سياسي بود. همه محک خورده و متوجه شدند درجه هوشياري، بصيرت، وفاداري و شجاعت آنها به چه ميزان است و اين در تاريخ انقلاب براي نسل حاضر و نسل هاي بعدي نيز ثبت شد.
9 دي اهميت ويژه دارد چون ميزان فهم، قدرت تحليل و اقدام به موقع مردم را به نمايش ميگذارد و بيانگر اين است که مردم جلوتر از بسياري از خواص، احزاب و گروههاي سياسي اين پديده را شناخته و شجاعانه و عالمانه با آن مقابله کردند.
شعارهاي مردم در 9 دي نشان داد که روحيه انقلابي با مسامحه و محافظه کاري نسبتي ندارد. 9 دي عمق شور و شعور انقلابي و ارادت به رهبري معظم انقلاب را بار ديگر به نمايش گذاشت و به آمريکا ، غرب و همه معاندان انقلاب و نظام فهماند که تجربه کودتاهاي مخملي آنها که در برخي کشورها به براندازي رژيم ها منجر شد، با وجود هوشياري و بصيرت انقلابي ملت ايران و تدابير حکيمانه رهبر معظم انقلاب، قابل پياده سازي نيست و اين خواب هرگز تعبير نخواهد شد.
ويژگي ممتاز 9 دي چه بود که آن را در تاريخ انقلاب ماندگار کرد؟
تجلي باشکوهي از معرفت ديني و بصيرت سياسي آحاد مردم از ويژگي هاي ممتاز 9 دي است اما به عقيده بنده حرکت خودجوش، گسترده و همزمان مردم در سراسر کشور، نشان ميدهد که مميزه اصلي در روز 9 دي، دست عنايت الهي بود که بار ديگر با کمک به ملت انقلابي ايران، يک يوم الله ديگر بر برگهاي زرين تاريخ ملت ايران ثبت و 9 دي را ماندگار کرد.
براي بزرگداشت 9 دي چه اقداماتي بايد صورت گيرد؟
اين که ستادي براي بزرگداشت 9 دي فعال شد، کاري ارزشمند است که بايد از بانيان و همه دست اندرکاران آن تشکر کرد. برنامههاي خوبي نيز براي پاسداشت اين حماسه پيش بيني و اجرا ميشود. اما تجربه بزرگي در بين ملت ايران و فرهنگ شيعه وجود دارد که بايد در جهت ماندگاري 9 دي و زنده نگه داشتن پيام و دستاوردهاي آن، از اين تجربه الگو بگيريم.
اين تجربه، همان شيوهاي است که حضرت امام(ره) و ملت ايران در مبارزه عليه رژيم پهلوي بکار گرفت و بنده نام آن را «استراتژي مناسبتي و يا ايام الله» ميگذارم. اگر به سال 56 برگرديم مي بينيم که تظاهرات مردم قم در 19 دي ماه 56، توسط رژيم به خاک و خون کشيده شد اما با حادثه قم، يک حرکت زنجيرهاي در تهران، تبريز، يزد و برخي شهرهاي ديگر آغاز شد و همين قيام هاي زنجيرهاي و اربعينهاي بهم پيوسته، حضور خودجوش مردم را در صحنههاي مبارزه هر روز بيشتر کرد تا در 22 بهمن 57، انقلاب به پيروزي رسيد. در سالهاي پس از پيروزي نيز معمار کبير انقلاب اسلامي، روزها و مناسبتهايي را در طول سال به عنوان ايام الله نام گذاري کردند تا روحيه انقلابي و حضور موثر مردم را در صحنه هاي مختلف دفاع از انقلاب و دستاورهاي آن، حفظ کنند. نظير؛ يومالله هاي پانزده خرداد، هفده شهريور، 22 بهمن. حضرت امام(ره)، جمعه آخر ماه مبارک رمضان را روز قدس قرار دادند. ايشان اين روز را پيش بيني کردند تا يک روز اسلامي براي بسيج عمومي و به صحنه آمدن ملتهاي مسلمان باشد. پاسداشت اين روزها و مناسبتها با حرکتهاي خودجوش مردمي در سراسر کشور، يکي از راههايي است که ما همواره آسيبها و تهديدات را بازخواني کرده و از هزينه و فايده هاي آن ايام، درس آموخته و عبرت بگيريم. در اين صورت، آمادگي ملت ايران براي پيشگيري هوشمندانه از وقايع جديد بيشتر و اگر فتنه ي ديگري شکل گرفت، دفاع و مقابله عالمانه و به موقع اي را خواهند داشت. البته نبايد فراموش کنيم که يکي از امتيازات انقلاب اسلامي در دوران مبارزه نسبت به ساير انقلابها، در اختيارداشتن شبکه عظيم و گسترده آگاهي بخشي و بصيرتافزايي بود. يعني حوزه علميه، روحانيت معظم ومساجد نيز همواره کانونهاي آگاهي بخشي بودهاند. اين ظرفيت بسيار بزرگ، در هر شهر، محله و روستا وجود دارد و در خدمت به اسلام، انقلاب اسلامي و آرمانهاي ملت است که بايد از اين ظرفيت ها براي تبيين حماسه 9 دي و بازخواني آسيبها، تهديدات و آگاهي بخشي به جهت پيشگيري از اتفاقات آينده استفاده نمود و در صورتي که فتنه ديگري شکل بگيرد اين اقدام مي تواند ضريب آمادگي براي مواجهه را بالاتر ببرد.
در اين ايام بيشتر بايد به چه وجهي از 9 دي پرداخت؟
رهبر معظم انقلاب اسلامي در فرمايشات خود تاکيد دارند که 9 دي و 22 بهمن، فتنه را پايان داد. اما اگر به سير مديريت معظمله در مواجهه با فتنه 88 نگاه کنيم متوجه مي شويم که در سال 89 و در مناسبتهاي مختلف به بازخواني فتنه 88 و تبيين ابعاد و زوايايي از فتنه ميپردازند. يک وجه مهم، دشمن شناسي است. بايد خصوصيات دشمن و ماهيت دشمني ها خوب تبيين شود، شيوه ها و ابزارهاي دشمنان و بسترهاي فتنه گري آنها ، شناسايي و معرفي شوند. راهبردها و برنامهريزي طولانيمدت دشمن براي فتنههاي بعدي، همواره رصد و مورد مطالعه و بازخواني قرار گيرد که اين سبب مي شود غافلگير نشويم.
وجه ديگر، تحليل و تبيين زوايا و ابعاد مختلف فتنه 88 و آثار و پيامدهاي آن در سطح داخلي و خارجي است. در دوران فتنه و آشوب، امکان کالبدشکافي فتنه و پرداختن به همه ابعاد مختلف آن، وجود ندارد و مجال ديگري ميطلبد که بزرگداشت حماسه 9 دي در هرسال بهترين فرصت براي اين موضوع است. ��لتي که گذشته را خوب بشناسد، ميتواند آينده را بهتر و دقيقتر ببيند. فتنه هم مثل هر حادثه و رخدادي، مجموعه اي از درسها و عبرتها را باخود به همراه دارد لذا نهم ديماه هرسال، فرصتي است که آموزههاي آن يکبار ديگر بازخواني شده و از حواث آن عبرت گرفته شود.
چه عواملي باعث شد افرادي که روزي داعيه دار نظام بودند در مسير تقابل نظام اسلامي قرار گرفته و به سران فتنه بدل شوند؟
تجربه به ما آموخته که ريزش و روشهاي اشخاص و گروههاي سياسي، موضوعي بديهي است و اين به ظرفيت افراد و گروه ها ، ميزان معرفت ديني و بصيرت سياسي و انقلابي آنها و همچنين درجه وفاداري آنان مربوط مي شود. بعضي ها به خاطر منافع فردي و گروهي با انقلاب و نظام آشتي و پيوند برقرار مي کنند. برخي از ابتدا عزم و اعتقاد خوبي دارند اما در وسط راه توان آنها کم شده و خسته مي شوند و از ادامه و همراهي باز مي مانند. بعضي ها دچار غفلت شده و در دام دشمنان مي افتند و تحت تاثير سناريوهاي دشمن، دچار توهم و انحراف مي شوند. در فتنه 88 نيز کساني که در اين فتنه نقش ايفا کردند و يا با سکوت معني دار به آن دامن زدند، در يکي از اين طيفها قرار مي گيرند و مواضع و رفتارشان با اين تقسيم بندي تحليل مي شود.
چرا سران فتنه علي رغم شکل گيري حماسه نهم دي، همچنان بر مسير انحرافي خود تاکيد ورزيدند؟
اين خصوصيت فتنه است که کساني که دچار توهم و انحراف مي ، متکبرانه هر منطقي را پس مي زنند و فرصت بازگشت را ازخود سلب ميکنند. انحراف از مسير درست و انقلابي، تصادفي و به يکباره رخ نميدهد، حتما زمينه هايي دارد. بنده معتقدم بايد اين موضوع را در سابقه و احوال افراد و گروهها و ميزان اعتقاد و استقامت آنها در ايمانشان جستجو کرد. تاريخ پراست از خطا و يا خيانت کساني که خدا را حاضر و ناظر بر گفتار و رفتار خود نمي بينند و به منطق و قانون پايبند نيستند.
انگيزه هاي فتنه گران از چنين فتنه اي چه بود؟
وقتي به اسناد موجود رجوع مي شود، اين فتنه به يک براندازي با مختصات کودتاي مخملي قابل تعريف و تحليل است. چه دشمنان خارجي که سناريوهاي کودتاي مخملي را طراحي کردند و دستورالعملهاي اجرايي آن را در اختيار قرار دادند. چه آنهايي که در داخل کشور، دانسته و يا ندانسته، اين دستورالعملهاي را گرفتند و سناريوها را دنبال نمودند، عملا در جهت براندازي نظام و پايان دادن به انقلاب و آرمانهاي اين ملت عزيز قدم برداشتند.
در رابطه با تاليف کتاب دايره المعارف فتنه بفرمائيد چه ضرورتهايي براي نوشتن اين کتاب وجود داشت؟
ملتي که گذشته را خوب بشناسد، آينده را بهتر ديده و درست عمل مي کند. انقلاب در طول سه دهه با موجي از تهديدات و فتنه ها روبرو شد. يکي از راه هاي شناخت حوادث گذشته، دسترسي به منابعي است که همه مسائل و اتفاقات آن را به طور مستند و موثق روايت کند و ابعاد و زواياي مختلف آن را به درستي تحليل کند، اين منبع، ميتواند سندي باشد تا از قرائتهاي نادرست در آينده جلوگيري شود. در بررسي حوادث و فتنه هاي سي ساله، منبع جامعي که به همه ابعاد آنها بپردازد، در دسترس نيست. در مورد فتنه 88 نيز آثار ماندگار در زمينه هاي مختلف متني و هنري به ثبت رسيده است که برخي نگاه روايي دارند، بعضي از آنها نگرش تحليل موضوع بر فتنه و يا برخي مقاطع و حوادث خاص دارند، بعضي نيز با ادبيات داستاني و رمان به فتنه پرداختند. همه اين ها قابل بهره برداري و تحسين هستند. اما اثري که نگاهي مفهومي داشته ، اتفاقات را کامل و مستند روايت کند، اسناد، مواضع و بيانيه هاي افراد و گروههاي تاثير گذار را ثبت و به کالبدشکافي و تحليل ابعاد مختلف فتنه بپردازد، همه اينها در يک مجموعه در دسترس قرار نبود. لذا تهيه و تدوين دايرة المعارف فتنه ضرورت پيدا کرد.
ضمن تبيين محتواي اين کتاب ارزشمند در رابطه با خلأهايي که سبب چاپ اين کتاب شد توضيح بفرمائيد؟
در مورد محتواي اين اثر ميتوانيد به پايگاه خبري تحليلي صبح حضور و معرفي اين کتاب مراجعه بفرماييد. اين اثر، محصول کار 14 نفر از پژوهشگراني است که در حوزه مطالعات سياسي و پديده شناسي داراي سابقه و اثر هستند. اين مجموعه در 9 جلد طراحي شده که هر جلد با موضوعي متفاوت به فتنه 88 مي پردازد.
جلد اول کتاب، نگرش مفهومي به اين مسئله دارد و مفاهيمي همچون فتنه، جنگ نرم و کودتاي مخملي را مورد بررسي قرار مي دهد، در گفتارهاي اين جلد نيز مروري بر فتنههاي گذشته پس از پيروزي انقلاب تا سال 78 دارد. جلد دوم حواث مرتبط با فتنه را در طي سالهاي 88 و 89 روايت ميکند. جلد سوم به کالبد شکافي و تجزيه و تحليل فتنه ميپردازد. جلدهاي چهارم و پنجم، رفتارشناسي است که در جلد چهارم به مواضع و رفتار خواص پرداخته و در جلد پنجم، مواضع و رفتار گروههاي سياسي تاثيرگذار را مورد بررسي قرار مي دهد. جلد ششم به مديريت رهبر معظم انقلاب اسلامي در مواجهه با فتنه 88 اختصاص دارد. جلد هفتم و هشتم، محتواي اسنادي دارند که جلد هفتم به معرفي آثار ماندگار در باب فتنه 88 اشاره دارد و جلد هشتم، مجموعه نامه ها و بيانيه هايي که از سوي سران و عوامل فتنه و يا گروهها و محافل تاثير گذار در جامعه منتشر شده است را گردآوري و منعکس نموده است. جلد نهم نيز يک آلبوم مصور و تمام رنگي است که حوادث و وقايع اين دوره را به صورت مصور به نمايش درآورده است.
"تهيه و تنظيم: سيد محمد مشکوة الممالک"