گاهی اوقات نگاهمان به اسلام کاریکاتوری است

یادگار امام خودباوری، مردم‌باوری و خداباوری را سه عامل پیدایش امید در حرکت‌های اجتماعی دانست و تاکید کرد: امید باعث می‌شود تا تدبیری که پشت سر داشتیم ما را به حرکت وا دارد؛ در حالی که اگر تدبیر نباشد، امید صرفا یک توهم است که ما نمونه‌های فراوان آن را دیده‌ایم که توهم چه بلایی بر سر افراد می‌آورد. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی در دیدار با اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران و ادوار این انجمن در حسینیه جماران، با اشاره به موضوع "امید" در جامعه اظهار داشت: شاید از حدود یکسال قبل که مبحث امید به طور جدی در جامعه مطرح شد، چشم‌اندازی برای امید وجود نداشت؛ اما امید یکی از نیروه��ی به شدت مضاعف در وجود آدمی است که در کنار صفاتی چون ناطق بودن، اراده‌مندی و... جزو یکی از وجوه ممیزه انسان و عرض خاصی است که صرفا متعلق به این "نوع" از انواع متکثر جهان است. وی سپس به طرح سوالاتی در خصوص موضوع امید پرداخت و افزود:
باید ببینیم که امید چیست؟ چه تغییراتی در انسان ایجاد می‌کند؟ و تفاوت آن با خیال‌پردازی در کجاست؟ چرا که اگر با خصوصیات امید آشنا نباشیم، ممکن است به جای امیدوار بودن، متوهم و خیال‌باف باشیم. سیدحسن خمینی با بیان اینکه انسان برای هر فعل ارادی خود مقدمات ارادی را طی می‌کند، یادآور شد: در هر کاری ابتدا باید موضوع را تصور کرد که در غیر این صورت حرکتی به وجود نخواهد آمد. در مرحله دوم انسان باید فایده‌مندی آن کار را تصدیق کند، زیرا تنها فایده عقلایی است که در انسان ایجاد انگیزه می‌کند؛ در این مرحله باید شروط شیء، موانع و مقتضی را در نظر گرفت. وقتی این شرایط در نظر گرفته شد، شوق انجام کار در انسان ایجاد می‌شود که به تعبیر فلاسفه با منتهی شدن آن به "شوق مؤکد"، حرکت در انسان پدید می‌آید. وی گفت: امید در لحظه‌ای پیدا می‌شود که انسان می‌خواهد از تصدیق فایده به شوق برسد و یا از شوق به شوق مؤکد ارتقا یابد؛ در فاصله این دو مقطع است که امید به مثابه یک عامل بیرونی وارد می‌شود و در حرکت انسان تأثیر می‌گذارد. چرا که در تاریخ وقایع زیادی را شاهد بوده‌ایم که یک‌باره با ورود عامل بیرونی، سرنوشت آن تغییر یافته است.
یادگار امام در ادامه سخنان خود به عوامل پیدایش امید در حرکت‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: اولین عامل در این راه "خودباوری" است؛ کسی که دارای این روحیه است توانمندی‌های خود را باور می‌کند؛ البته این ویژگی تا حدی مطلوب است که به خودشیفتگی نرسد. اما در همین دوره کوچک عمر خود جمع‌های بسیار محدودی را دیدیم که کارهای بزرگی کردند و می‌توان از آن کارها این‌گونه نتیجه گرفت که اگر فکر و برنامه‌ریزی درستی در کار باشد، می‌توان با 20 نفر هم دنیا را تکان داد؛ اگر کسی سوال جامعه خود را به درستی دریابد، درد را دقیقا بشناسد و نسخه درستی بنویسد؛ جامعه خودش حرکت می‌کند. وی با اشاره به روحیه پرنشاط دانشجویان حاضر در جلسه و مقایسه آن با روحیه آن‌ها در دیدار سال گذشته تصریح کرد: سال گذشته چه کسی فکر می‌کرد این تحول رخ می‌دهد؟ در آن زمان کسی به انرژی نهفته در جامعه توجه نداشت و به همین دلیل چشم‌انداز امیدبخشی دیده نمی‌شد.
سیدحسن خمینی "مردم‌باوری" را دومین عامل پیدایش امید در جامعه دانست و افزود: این ویژگی در حرکت‌های اجتماعی ایجاد امید می‌کند؛ البته منظور من این تعبیر نیست که مردم طوفان می‌کنند، بلکه مقصود این است که اگر حرف درستی گفته شود، فطرت مردم قبول می‌کند؛ لذا شما خودتان را توانمند کنید، فکر خود را به کار بیندازید، مأیوس نشوید، نیروهای درونی خود را برجسته کنید و ترسی از پیچ و خم راه به خود راه ندهید؛ در این صورت مردم آرام آرام جمع می‌شوند. "خداباوری" سومین خصوصیتی بود که یادگار امام آن را به عنوان عامل پیدایش امید در جامعه ذکر کرد و اظهار داشت: خداوند در قرآن فرموده است که "ان تنصرالله ینصرکم" که این آیه شریفه جمله‌ای شرطی است که براساس آن اگر خدا را یاری کنید او هم شما را یاری خواهد کرد و شرط این نصرت، کنار گذاشتن منیت‌هاست. سیدحسن خمینی با اشاره به قید "اسلامی" انجمن‌های اسلامی دانشجویان، به طرح مبحث "اسلام کاریکاتوری" در سال‌های گذشته اشاره و تأکید کرد: مشکل ما این است که در بسیاری اوقات، نگاه‌مان به اسلام کاریکاتوری است و برداشتمان از این دین همان‌قدر از واقعیت بهره‌مند است که کاریکاتور با چهره واقعی افراد منطبق است.
به عنوان مثال آیا همان‌طور که قرآن کریم غیبت را از زنا بدتر می‌شمارد، برای ما هم این‌گونه است؟ اگر کسی شرب خمر کرد و به همین دلیل ما با او قطع رابطه کردیم، آیا اگر کسی دروغ بگوید هم با او این‌گونه رفتار می‌کنیم یا اینکه همچنان به معاشرت با او ادامه می‌دهیم و او را ارج می‌نهیم؟ وی به دلیل ایجاد برداشت کاریکاتوری از اسلام پرداخت و گفت: دلیل این نوع نگاه این است که دین وارد مسیر سنت‌های اجتماعی شده است و در آن غوطه‌ور است؛ بدین معنا که ارزش‌ها را از سنت‌ها ـ و نه از منبع اصلی آنها ـ اخذ می‌کنیم. یادگار امام سپس توصیه‌هایی به انجمن‌های اسلامی دانشجویان کرد و گفت: فضای انجمن را به شدت آمیخته به اخلاق کنید و بدی دشمنان و مخالفین خود را هم نخواهید؛ یادمان باشد که در روز عاشورا، آن قدر که دل سیدالشهدا(ع) برای شمر می‌سوخت، خود شمر دلش برای خودش نمی‌سوخت. این دلسوزی نکته بسیار مهمی است که در رفتار انبیای الهی هم دیده می‌شود تا جایی که خداوند در آیات اول سوره طه به پیامبر(ص) می‌فرماید: "قرآن را بر تو نازل نکردیم تا به رنج افتی؛ جز اینکه برای هر که می‌ترسد پندی باشد." وی افزود: جمع خود را از رذایل اخلاقی پاک کنید و بدانید که هر چقدر در این راه تلاش کنید باز هم جا دارد که به آن ادامه دهید. سیدحسن خمینی در پایان سخنان خود گفت: امید باعث می‌شود تا تدبیری که پشت سر داشتیم ما را به حرکت وا دارد؛ در حالی که اگر تدبیر نباشد، امید صرفا یک توهم است که ما نمونه‌های فراوان آن را دیده‌ایم که توهم چه بلایی بر سر افراد می‌آورد.