اقدام خشن دولت اعتدال در مواجهه با رسانه منتقد /پيام صادقي

پايگاه بصيرت؛ گروه سياسي/ در آخرين روزهاي پاياني سال 92 بود که خبر توفيف هفته نامه "9 دي" منتشر گرديد. اين هفته نامه که جزو نشريات منتقد دولت به حساب مي‌آيد، طبق آنچه وزارت ارشاد اعلام کرده است، بدليل همين انتقادات بوده است. اين اقدام با واکنش‌هاي مختلفي از جانب فعالين سياسي و رسانه‌اي همراه بود و برخي به دفاع از عملکرد وزارت ارشاد و برخي در مخالفت با آن سخن گفتند.

پيش از اين نيز هيئت نظارت بر مطبوعات حکم به توقيف هفته نامه يالثارات الحسين(ع) داده بود که با واکنش محافل سياسي و رسانه‌اي مواجه شده بود.

اصل ماجرا

روز سه شنبه پاياني سال بود که حکم توقيف هفته‌نامه 9دي که هفته قبل از آن صادر شده بود، به مديرمسئول اين نشريه ابلاغ شد. همچنين پرونده اين هفته‌نامه به دليل روحانيون بودن مديرمسئول آن، از سوي هيئت نظارت بر مطبوعات به دادگاه ويژه روحانيت ارسال شده است.

عليرضا معاف سردبير «9 دي» با تأييد خبر توقيف اين هفته‌نامه، به خبرنگار فارس گفت که دليل عمده اين اقدام هيئت نظارت، انتشار مطالب انتقادي نسبت به سياست‌هاي هسته‌اي، فرهنگي و اقتصادي دولت يازدهم است.

وي يکي از اصلي‌ترين گزارش هاي انتقادي هفته‌نامه متبوعش که مورد اعتراض دولت قرار گرفت را  موضوع «اخراج دانشمندان هسته‌اي از سازمان انرژي اتمي» عنوان کرد و آن را «مستند» دانست.

سردبير «9 دي» اظهار داشت: هفته گذشته خبر توقيف «9 دي» را از منابع غير رسمي شنيده بوديم اما معاونت مطبوعاتي وزارت ارشاد دولت راستگويان و دبير هيئت نظارت آن را تکذيب کردند اما امروز، نظر هيئت رسماً به مديرمسئول هفته‌نامه ابلاغ شد.

در همين راستا معاونت امور مطبوعاتي دبيرخانه هيأت نظارت برمطبوعات اعلام کرده است مطالب نشريه 9 دي تخلف از ماده 6 قانون مطبوعات تشخيص داده شده است و با توجه به موثر نبودن تذکرات اين هيات به آن نشريه در يکسال اخير، نشريه مذکور توقيف و پرونده تخلفات آن به استناد تبصره ماده 12 قانون مطبوعات به دادگاه ويژه روحانيت ارجاع شد.

وي تاکيد داشت پيش از اين نيز در هفدهمين جلسه از سيزدهمين دوره هيأت نظارت بر مطبوعات به تاريخ 23/3/1390 گزارش تخلف هفته نامه "9 دي" از حدود مطبوعات مطرح و مقرر گرديد ضمن توقيف نشريه مذکور به استناد تبصره ماده 12 قانون مطبوعات مصوب 22/12/1364 و اصلاحات بعدي آن، پرونده شکايت کيفري جهت رسيدگي به دادسراي ويژه روحانيت تهران ارسال شود.

هيأت نظارت بر مطبوعات در جلسه اخير نيز با لحاظ مرّ قانون اقدام نشريه مزبور در شماره  17 مبني بر درج کاريکاتور با لباس روحاني را به لحاظ توهين به کسوت مقدس روحانيت جرم دانسته و حکم به توقيف و ارجاع آن به دادگاه نموده بود.

واکنش مديرمسئول

طبيعي بود که اولين واکنش به اقدام را حجت‌الاسلام حميد رسايي نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي و مديرمسئول هفته نامه 9 دي داشته باشد. وي پس از توقيف نشريه 9 دي، طي مطلبي در سايت شخصي‌اش نوشت:

امروز بعد ازظهر نامه اي از معاونت مطبوعاتي وزارت ارشاد خطاب به دادگاه ويژه روحانيت مبني بر توقيف هفته نامه 9 دي و با رونوشت به اينجانب، براي دفتر هفته نامه ارسال شد.

«مهمترين دلايل توقيف اين هفته نامه انتشار يادداشت هايي در انتقاد از اخراج دانشمندان هسته اي، نقد توافقنامه ژنو، جابجايي هاي زياد در دولت با عنوان "مردي که با کليد انبار داس آمد" و از همه مهمتر انتشار عکسي از هاشمي رفسنجاني بود که رييس يکي از مناطق دانشگاه آزاد تا کمر خم شده و در حال بوسيدن دست هاي رفسنجاني است و او با افتخار دست خود را دراز کرده است...»

وي در ادامه نوشتار خود نکات و ملاحظاتي را ياد آور شد که در يکي از بندهاي آن آمده است:

«هفته نامه 9 دي که بر خلاف روزنامه هاي حامي دولت مانند روزنامه بهار در شب عيد غدير، ولايت و امامت علي (ع) را زير سئوال نبرده بود؛ مانند روزنامه آسمان، حکم الهي قصاص را غير انساني نخوانده بود؛ مانند روزنامه قانون، احکام بانوان را تبعيض جنسيتي ندانسته بود و مانند چشم انداز ايران به عزاداري براي حضرت زهرا (س) توهين نکرده بود، تنها و تنها به دليل انتقاد از سياست هاي دولت حسن روحاني توقيف شد. شيخ حسن روحاني و وزارت ارشاد دولت يازدهم نه تنها با اين نشريات توهين کننده برخوردي نکردند بلکه از برخورد دستگاه قضايي با اين هتاکان انتقاد شديد کردند.»

واکنش فعالين سياسي - رسانه‌اي اصولگرا

حکم توقيف هفته‌نامه 9 دي با واکنش اصولگرايان همراه بود. اغلب آنان چنين رويکردي را مخالف شعارهايي دانستند که دولت يازدهم در طول اين ماه‌ها سر داده است.

در همين رابطه عليرضا زاکاني دبيرکل جمعيت رهپويان انقلاب اسلامي با اشاره به توقيف هفته نامه 9دي، اظهار داشت: «با توجه به شعارهاي انتخاباتي نامزدها و به ويژه آقاي روحاني در زمان انتخابات رياست‌جمهوري، ما در حال حاضر شاهد تعارض و تضادي جدي بين شعارها و اقدامات در کشور هستيم.»

 زاکاني بر همين اساس به توقيف نشريات منتقد بدون تعامل لازم بين وزارت ارشاد با مطبوعات اشاره کرد و افزود: ما مي‌بينيم در نزديکي تعطيلات عيد نوروز رسانه‌اي منتقد توقيف مي‌شود که اين امر تعارض بين شعار و اقدام را تشديد مي‌کند.

 مدير مسئول نشريه پنجره ادامه داد: «اقدام اخير علاوه بر عبور از شعارهاي انتخاباتي، در جهت محدود کردن فضاي سياسي کشور و جلوگيري از نقد مخالفان است و در عين حال نادرستي اين کار را نيز توجيه مي‌کنند؛ از اين رو اين کار قابل اعتراض و شبهه‌انگيز است.»

وي اعمال محدوديت براي رسانه‌هاي منتقد را کاري ناصواب برشمرد و تاکيد کرد: «رئيس‌جمهور محترم بايد در جهت وعده خود با مسببان اين قضيه برخورد کرده و توضيحات لازم را به مخاطبان و افکار عمومي ارائه کند.»

زاکاني به تناقض‌ در زمينه دفاع رئيس‌جمهور از رسانه‌هايي که به هتک ارزش‌هاي ديني و منافع ملي پرداخته‌اند و عدم اعتراض به توقيف نشريات منتقد اشاره کرد و گفت: «رئيس‌جمهور تاکنون درباره مواجه وزارت ارشاد با رسانه‌هاي منتقد و بستن آنها هيچ اعتراضي نکرده است، لذا ما انتظار داريم با اين امر ناصواب برخورد و مانع از استمرار اين مسير شوند.»

محمدکاظم انبارلويي، سردبير روزنامه رسالت نيز در گفتگو با خبرگزاري فارس در مورد اينکه چرا هيئت نظارت بر مطبوعات برخلاف گفته‌هاي رئيس‌جمهور مبني بر اينکه توقيف آخرين مرحله برخورد با يک رسانه است، عمل کرده گفت: «من دلايل توقيف هفته‌نامه 9دي را نمي‌دانم اما اين هفته نامه متعلق به گفتمان مهمي است و نظرات بخشي از نيروهاي انقلابي و حوزه علميه را منعکس مي‌کند.»

وي ادامه داد: «من از واکنش هيئت نظارت تعجب مي‌کنم چون اين هيئت در زماني که برخي رسانه‌ها به مقدسات اسلام توهين کردند و مانند روزنامه آسمان احکام الهي را زير سوال بردند واکنشي نشان نداد. ما در آن زمان منتظر واکنش اين چنيني هيئت نظارت بوديم اما اين اتفاق نيفتاد.»

سردبير روزنامه رسالت تاکيد کرد: «تا جايي که من اطلاع دارم اتهام 9 دي نقد مشفقانه دولت است و دولت بايد به اين نقدهاي مشفقانه به ديده منت نگاه کند.»

وي در مورد عمکرد چند ماهه هيئت نظارت بر مطبوعات گفت: «ما نمي‌توانيم کل عملکرد هيئت نظارت را زير سوال ببريم اما در اين مورد تصميم معقولي نگرفته است.»

انبارلويي در مورد تفاوت عمل و گفته مسئولان دولتي گفت: «با توجه به اينکه تصميمات هيئت نظارت با سخنان رئيس‌جمهور هم‌خواني ندارد بايد گفت که اين هيئت بر خلاف نظرات رئيس جمهور عمل مي‌کند.»

واکنش جبهه پايداري

شديدترين واکنش‌ها به اين اقدام وزارت ارشاد را اعضاي جبهه پايداري داشتند که مي‌توان آن را نزديکترين جريان به متوليان نشريه 9 دي دانست.

حجت‌الاسلام قاسم روانبخش در همايش بيعت دوباره فعالان جبهه فرهنگي لرستان با فرماندهي کل قوا در خرم‌آباد، اظهار کرد: «در عرصه فرهنگ امروز اگر رسانه‌هايي دفاع خود را از دين اعلام مي‌کنند، به بهانه‌هاي مختلف تعطيل و توقيف مي‌شوند.«

روانبخش خا��رنشان کرد: «هفته‌نامه 9دي به علت انتقاد به دولت بسته و توقيف شده است، زيرا دولتي‌ها اجازه انتقاد به خودشان را از طرف رسانه‌ها نمي‌دهند».

روانبخش عنوان کرد:‌ «رويه دولت يازدهم همان رويه دولت هاشمي است، زيرا در زمان دولت هاشمي نيز کسي حق انتقاد نداشت و فضا براي رسانه‌ها باز نبود.»

عضو هيأت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام‌‌ خميني تصريح کرد: انتقاد از اسلام، دين، خدا و پيغمبر براي برخي مسئولان دولتي ايرادي ندارد، اما اگر اين انتقاد به خود آنها باشد، رسانه‌ها تعطيل و توقيف مي‌شوند.

حجت‌الاسلام سيد محمود نبويان نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي و از اعضاي جبهه پايداري با انتقاد از توقيف نشريه 9 دي توسط هيأت نظارت بر مطبوعات گفت: من با شنيدن اين خبر بسيار متاسف شدم. متاسفانه در سياست جديدي که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام      ي در پيش گرفته است، روزنامه‌هايي حق حيات دارند که تملق دولت را بگويند به جز موارد نادر روزنامه‌ها تنها به دنبال اين کار هستند تا درآمدي براي خود داشته باشند.

وي افزود: در اين ميان با روزنامه‌هاي مستقل و منتقد برخورد مي‌شود و جلوي آزادي انديشه و انتقاد گرفته شود.

نماينده مردم تهران در مجلس ادامه داد: تاسف بيشتري نسبت به سياست وزارت ارشاد وجود دارد چرا که اين سياست در حال حرکت به سوي سکولاريسم و گسترش ارزش‌هاي ليبراليستي حرکت مي‌کند.

نبويان گفت: من به روزنامه قانون اشاره مي‌کنم که صريحا در آن آيه قرآن کريم را منکر شده است و آن را تبعيض جنسيتي دانسته‌اند و آن آيه را مصداق چنين مسئله‌اي مي‌دانند. در روزنامه آسمان هم شاهد بوديم که حکم آسماني قصاص زير سؤال رفت. حضرت امام چنين افرادي را مرتد اعلام کرده بودند.

نماينده مردم تهران در مجلس ادامه داد: جالب است هيچ کدام از اين دو روزنامه را هيأت نظارت بر مطبوعات توقيف نکرده است. من چندي پيش با وزير ارشاد صحبت مي‌کردم و در مورد توقيف روزنامه قانون پرسيدم. وزير ارشاد در پاسخ به سوال من گفت چنين مسئله‌اي در هيأت نظارت مطرح نشده است. همين مسئله نشان مي‌دهد روزنامه‌هايي که صريحا عليه قانون و آيات قرآن مي‌نويسند بر اساس سياست وزارت ارشاد آزاد هستند.

نبويان گفت:‌در اين ميان روزنامه‌هايي که از سياست دولت انتقاد مي‌کنند نمي‌توانند فعاليت کنند و بايد توقيف شوند. وي افزود: اينها همان سياست‌هاي سکولاريستي و ليبراليستي به سمت سياست‌هاي ارزش‌‌زدايي در کشور حرکت مي‌کنند. فرصت دادن به هنرپيشه‌هاي پيش از انقلاب و افراد فاسد و همچنين روزنامه‌هاي ليبراليستي مثالي از اين سياست است.

نماينده مردم تهران در مجلس ادامه داد: نکته بعدي اين است که کارهاي غيرقانوني از سوي وزارت ارشاد زياد مي‌شود. استاد دانشگاه تهران در پايان گفت: متاسفانه بعضي‌ها فراوان عمل مي‌کنند و مردم را به سمت فيس بوک دعوت مي‌کنند. دست و بال خود را فراقانوني مي‌دانند و کارهاي فراقانوني انجام مي‌دهند.

واکنش اصولگرايان مجلس

نمايندگان اصولگراي مجلس نيز ازجمله کساني بودند که به اين اقدام دولت واکنش نشان دادند. مهرداد بذرپاش نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با خبرنگار پارلماني خبرگزاري فارس، در واکنش به توقيف نشريه 9 دي، گفت: مگر جناب آقاي رئيس جمهور 2 هفته قبل، راجع به آزادي بيان نکاتي را نگفت، پس يا آقاي رئيس جمهور خلاف گفت يا وزارت ارشاد پيام را نگرفت.

وي اضافه کرد: ما بارها گفتيم با دولت کم صبري طرفيم و روحيه مک کارتيستي در حال شکل گرفتن است.

عضو فراکسيون اصولگرايان اصولگرايان مجلس در همين زمينه تصريح کرد: کاش دولت به اندازه خانم اشتون هم براي رسانه‌هاي ايراني درجه آزادي قائل بود و مي‌گفت تذکر داديم ولي من نمي‌دانم چرا به خانم اشتون فقط تذکر داده مي‌شود ولي به رسانه کشور خودمان در پاکت تذکر، ناگهان داس هم تقديم مي‌شود.

نصرالله پژمان‌فر نماينده مردم مشهد در مجلس شوراي اسلامي و عضو کميسيون فرهنگي خانه ملت نيز توقيف رسانه‌هاي منتقد را مغاير با آزادي بيان دانست.

وي اضافه کرد: اينکه دولت منتقدان خود را برنتابد و آنها را در مراحل اوليه ساکت کند با آزادي بيان مغايرت دارد.

عضو کميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي همچنين تصريح کرد: دولت به منتقدان فرصت دهد و مقابل صداهاي ديگر از خود واکنش قهري نداشته باشد.

وي توقيف رسانه‌ها را غيرقابل دفاع دانست و ابراز اميدواري کرد که دولت درقبال توقيف رسانه‌ها تجديدنظر کند و در همين زمينه تصريح کرد: مجلس پس از بازگشايي در فروردين‌ماه سال 93 توقيف رسانه‌ها را بررسي خواهد کرد.

حجت‌الاسلام عليرضا سليمي نماينده مردم محلات و دليجان در مجلس شوراي اسلامي در واکنش به توقيف 9 دي گفت: ممکن است مطبوعه‌اي اقدامي را انجام دهد اما زماني که دولت به فضاي باز معتقد است، بايد اين رويکرد را در قبال تمامي رسانه‌ها اتخاذ کند.

وي اضافه کرد: نبايد اينگونه باشد که برخي رسانه‌ها هر چه خواستند بنويسند و برخي ديگر با فشار و تهديد قلم‌هايشان را به حرکت درنياورند.

عضو کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي از دولت خواست تحملش را در مواجهه با رسانه‌ها افزايش دهد و با متانت و صبر بيشتري با مطبوعات برخورد کند.

سليمي در همين زمينه تصريح کرد: وقتي روزنامه‌اي درباره ولايت اميرالمومنين آن مطلب را مي‌نويسند گفته مي‌شود اشکالي ندارد و بايد به آن تذکر داد و نبايد به دنبال بستنش رفت، وقتي مطبوعه‌اي قصاص را زير سؤال مي‌برد گفته مي‌شود مطبوعات بايد آزاد باشد، حال که چنين ديدگاهي وجود دارد، بايد مواجهه با رسانه‌هاي منتقد نيز شاهد آزادي بيان باشيم.

وي با تاکيد بر اينکه نبايد دولت طوري رفتار کند که بگويند کم‌تحمل است، تصريح کرد: اکنون اغلب رسانه‌ها حامي دولت هستند و نبايد در چنين شرايطي منتقدان را تحت فشار قرار داد؛ در چنين فضايي بايد اجازه دهيم رسانه‌هاي منتقد هم فعاليت کنند.

واکنش اصلاح طلبان

بسته شدن هفته نامه 9 دي حتي با واکنش برخي از اصلاح طلبان نيز همراه بود. به عنوان نمونه مجتبي عبداللهي، مديرمسئول روزنامه آرمان روابط عمومي گفت: «من شخصا با توقيف رسانه‌ها مخالف هستم و معتقدم اگر خطايي صورت مي‌گيرد بايد با نويسنده و نهايتا با مديرمسئول برخورد شود.»

وي ادامه داد: توقيف يک نشريه فضاي رسانه‌اي کشور را از حالت عادي و تعادل خارج مي‌کند و اين مهم نيست که رسانه‌توقيف شده اصلاح طلب باشد يا اصولگرا.

مديرمسئول روزنامه آرمان افزود: به عقيده من تنها زماني مي‌توان با نشريات برخورد کرد که دو اصل  «حفظ منافع ملي» و «احکام اسلامي» را رعايت نکرده باشند. اينها خط قرمز است و نمي‌توان از اين خطاها چشم‌پوشي کرد. اساس انقلاب ما براي احياي دين اسلام بود.

وي در مورد عملکرد هيئت نظارت برخلاف نظرات رئيس جمهور گفت: نميتوانم بگويم برخورد صورت گرفته با 9دي دولتي بوده يا خير، چرا که ترکيب هيئت نظارت را نمي‌دانم و از دستگاه قضا مجلس و جاهاي ديگر هم عضو اين هيئت هستند.

عبداللهي تاکيد کرد: مجموعه اي که من ميشناسم و در هيئت دولت هستند، همگي در صحبت‌هاي خود بارها با برخوردهاي اين‌چنيني مخالفت کردند و بعيد است که با اين عمل موافق باشند.

وي افزود: زماني که رئيس دولت و وزير ارشاد با توقيف مخالفت مي‌کنند و هيئت نظارت اينچنين تصميمي را مي‌گيرد، دولت بايد پاسخگو باشد.

***

بنظر مي‌رسد دولت يازدهم که شعار اعتدال ورزي و ميانه روي را برگزيده است، بايد بيش از اين تاب شنيدن صداي مخالفين را داشته باشد. مروري بر رهنمودهاي رهبر معظم انقلاب اسلامي در صحن رضوي نيز مي‌تواند راهگشايي براي حل اين مسايل باشد. معظم له ضابطه‌ها و مرزهاي آزادي بيان را اموري چون زير سوال بردن مقدسات، مباني انقلاب اسلامي، شعارها�� اصلي ا��قلاب، استقلال ملت ايران، هويت و فرهنگ ايراني - اسلامي و مباني و بنيان‌اي اخلاقي جامعه دانستند، که در آن مورادي چون انتقاد به سياست‌هاي دولت و نقد ديگر قواي سه گانه نياموده است. لذا انتظار آن است که وزارت ارشاد بر سعه صدر خود بيفزايد و در نظر اعلام شده تجديد نمايد.