
اَشراف یک جریان نامتوزان در جوامع بشری هستند که رفتار و گفتار و اعتقاداتشان پیامدهای مستقیم و غیرمستقیمی بر سایر اقشار جامعه دارد. این جریان میکوشند تا با قدرت و بهرهمندی از امکانات مادی، خود را به صاحبان قدرت؛ اعم از نظامی، اقتصادی، سیاسی و… نزدیک سازند و مورد حمایت آنان قرار بگیرند تا بتوانند آسانتر طبقات دیگر اجتماع را استثمار کنند. انقلاب اسلامی که جزو تحولات نادر تاریخ بشریت است در این چند دهه که از عمر مبارکش میگذرد، همیشه با این طبقات و تفکرات حامی آن به مبارزه پرداخته است.
در آستانه سالگرد رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، پای صحبتهای «ابراهیم محمدزاده» اولین رئیس دفتر سیاسی سپاه مینشینیم تا از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) به مقوله اشرافیگری و رفاهطلبی بپردازیم. ایشان با استناد به صحیفه نور امام(ره) به واکاوی این موضوع پرداخته است.
* انقلاب ما محدود به ایران نیست
یکی از اهداف انقلاب اسلامی، زمینهسازی حکومت جهانی امام زمان(عج) بود. امام راحل(ره) در بیش از ۲۰۰ جای صحیفه نور از قبل قیام ۱۵خرداد تا آخرین روز حیاتشان بر این مسئله تأکید ورزیدهاند و اگر این تعهد زمینهسازی را از خط امام(ره) بردارید، همه هویت خود را از دست خواهد داد. امام این دغدغه (زمینهسازی برای ظهور) را در رابطه با جهانی شدن انقلاب اسلامی ندارد. ایشان زمینهسازی مردمیاش را برای رسیدن به حکومت جهانی خیلی روشن میبیند.
حضرت امام(ره) همیشه بیم آن داشتند که خدای نخواسته مسئولان نتوانند به این تعهد بزرگ عمل کنند و به بزرگترین انحراف دچار شوند، چون زمینهسازی برای ظهور توسط مستضعفان عالم انجام خواهد شد و رسالت انقلاب، آمادگی و دفاع از مستضعفان جهان است و این، با تفکر اشرافیگری همسو نیست. حضرت امام در دو ماهواندی پیش از رحلتشان در آخرین نیمه شعبان عمرشان، یک پیامی دارند تحت عنوان «پیام به مهاجران جنگ تحمیلی». جالب است که این تأکید را متوجه مسئولان میکنند، نه مردم نه حزبالله، نه کسانی که همه انقلاب بر دوششان بوده (مستضعفان و محرمان و پابرهنگان). حضرت امام میفرمایند: «مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست، انقلاب مردم ایران، نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچمداری حضرت حجت(عج) است که خداوند بر همه جهانیان منت نهد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد.»
* توجه صرف به اقتصاد، زمینهساز انحراف
یکی از زمینههای انحراف مسئولان از مقصد انقلاب اسلامی، حتی زمینهسازی برای ظهور، توجه صرف به مسائل اقتصادی است. آن پیر فرزانه با بینش نافذ الهی خود میفرمایند: «مسائل اقتصادی و مادی اگر لحظهای مسئولان را از وظیفهای که برعهده دارند ـ زمینه سازی حکومت جهانی امام زمان(عج) ـ [غافل کند] خطری بزرگ وخیانتی سهمگین را به دنبال دارد. باید دولت جمهوری اسلامی تمام سعی تلاش خود را در اداره هرچه بهتر مردم بنماید. ولی این بدان معنا نیست که آنها-را تحت عنوان اینکه میخواهیم زندگی مردم را خوب کنیم ـ از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است منصرف کنیم. مردم ایران که چهره منور اسلام در تاریخ معاصر هستند باید سعی کنند که سختیها و فشارها را برای خدا پذیرا گردند.»
چرا حضرت امام(ره) میفرمایند مردم ایران باید سختیها و فشارها را برای خدا پذیرا گردند؟ آیا تحمل سختی و فشار برای این است که یک عده سرمایهدار و یک عده انسان رفاهطلب و یا مسئولان به ثروت آنچنانی برسند؟ خیر؛ امام خودشان پاسخ دادهاند: «تا مسئولان بالای کشور به وظیفه اساسیشان که نشر اسلام در جهان است برسند و از آنان بخواهند ـ مردم ما باید بخواهند ـ که تنها برادری و صمیمیت را در چارچوب مصلحت اسلام و مسلمین در نظر بگیرند. چه کسی است نداند که مردم عزیز ما در سختی هستند و گرانی و تورم بر طبقه مستضعف فشار میآورد، ولی هیچکس هم نیست که نداند پشت کردن به فرهنگ دول دنیای امروز و پایهریزی فرهنگ جدید بر مبنای اسلام در جهان و برخورد قاطع با آمریکا و شوروی فشار و سختی شهادت و گرسنگی را به دنبال دارد.»
امام در ادامه به مسئولان میگویند: «مردم ما خود این راه را انتخاب کردهاند و بهای آن را هم خواهند پرداخت. تجربه ما در رابطه با انقلاب اسلامی این را نشان میدهد که مردم ایستادهاند و بر این هم افتخار میکنند، نه اینکه مردم ببینند در جامعه ما فقر برای آنها [است] و رفاهطلبی برای کنز و تجملگرایی برای عدهای خاص اگر مردم ببینند این روشن است که شکستن فرهنگ شرق و غرب بیشهادت میسر نیست. من بار دیگر از مسئولان بالای نظام جمهوری اسلامی میخواهم که از هیچکس و از هیچ چیز جز خدای بزرگ نترسند و کمرها را ببندند و دست علیه فساد و فحشای سرمایهداری غرب و پوچی و تجاوز کمونیسم نکشند، چراکه ما هنوز در قدمهای اول مبارزه جهانی خود علیه شرق و غرب هستیم.»
* اشراف در برابر جابران خاشع و خاضعند
امام یک الگو و تبیین بسیار عمیق از جریان مسئولان و حاکمان در طول تاریخ دارند و آن خوی اشرافیگری آنان است که اقشار غیرمرفه را به حساب نمیآورند و به آنان بیاعتنا هستند و در مقابل جابران و ستمگران خاشع و متواضعند. این خصوصیتی که امام برای اشراف عنوان کرده، صرفاًً کارکرد برای آن زمان ندارد، این مربوط به جمهوری اسلامی نیست. اشراف و سرمایهدارها هر وقت آمدند سر کار، به مردم بیاعتنا میشوند. ممکن است شعار بدهند اما آن شعارشان هم به خاطر گول زدن مردم است، این یک امر قهری است. حضرت امام میفرماید: «این است و جز این نیست و در مقابل و از زمانی که اشراف آمدند سر کار، آنهایی که میخواهند مانور تجمل بدهند در زندگی و محل کارشان درست که به زیردستان خودشان ظلم میکنند و آنها را به حساب نمیآورند، اما در مقابل بالادستهایشان خاضع و خاشع هستند.»
ذلیل بودن اشراف در مقابل ستمگران، دیگر ویژگی آنان در اندیشه امام است. امام عزیزمان در ادامه همین پیام تأکید میکنند: «این یک امر قهری است و در مقابل بالاتر از خودشان خاضع هستند و در مقابل ملتهای خودشان جابر و ستمگر هستند.»
دوری جستن مسئولان، جریانهای متعهد کشور از زندگی اشرافی و حمایت نکردن از این معضل اجتماعی توجه به ارزشهای انسانی و اسلامی، ویژگی بارز این انقلاب از دیدگاه بنیانگذار آن است. این یکی از الطاف بزرگ خدا بود که جمهوری اسلامی و متصدیان جمهوری اسلامی را از اشراف و اعیان و مُلکها قرار نداد و این اسباب این شد و میشود که وقتی بنا شد که اشخاص زندگیشان یک زندگی عادی باشد، ارزش را به ارزش انسانی و ارزش اسلامی و ارزش اخلاقی بدانند.
* مسئولان از خودشان بترسند
اگر فردی مسئولیتی را در جامعه قبول کرد، اما به سراغ مسائل مادی و سرمایهداری رفت با اندیشههای امام که ایستادگی در مقابل قدرتهای زورگوست، زاویه پیدا خواهد کرد و در واقع این یک خطر برای مسئولان است. امام در پیامی که هیئت دولت میدهند، تأکید کردهاند: «شما هرچه خوف دارید از خودتان بترسید، از اینکه مبادا خدای نخواسته مسیر یک مسیر دیگر بشود و راه، یک راه دیگر باشد و توجه به این چیزی که الآن هست و در دوران رجایی بوده، از دست برود و مردمی بودن از دستتان برود. از این بترسید که خدای نخواسته یک مشکل از این دست پیش آمد و شما از مردمی بودن بیرون رفتید و یک وضع دیگر پیدا کردید و خیال کردید که حالا که وزیرم حالا که نخستوزیرم، حالایی که رئیسجمهورم و حالایی که وزیر کذا هستم حتی این جرئت را پیدا کنم که با همه آن تجملها در مقابل مردم ظاهر شوم و چه و چه باشم آن وقت بدانید که آسیب میبینید. این است که موجب میشود خارجیها بر شما طمع کنند.»
امام حتی به آنهایی که گمان میکردند که میتوانند با نصیحت و پند و اندرز، سرمایهداران و مرفهان بیدرد را به مبارزان راه آزادی پیوند دهند و یا به آنان کمک کنند، این سعی و تلاش آنها را به آب در هاون کوبیدن تشبیه میکردند و یادآور میشدند: «بحث مبارزه و سرمایه، بحث رفاه و راحتطلبی، بحث دنیاخواهی و آخرتجویی دو مقولهای است که هرگز با هم جمع نمیشود ـ امام عبرتها را زمینهساز برای انقلاب جهان اسلام میداند ـ و تنها آنهایی تا آخر با ما هستند که درد فقر و محرومیت و استضعاف را چشیده باشند. فقرا و محرومین بیبضاعت گردانندگان و وفاداران به انقلاب اسلامی هستند.»
ائمه خود را مستضعف واقعی میدانستهاند. مستضعفی که وارث و امام میشود کسی است که از تجربه انقلاب اسلامی درسهایی بیاموزد و به فهم و شعوری برسد و زمینهسازی حکومت جهانی امام زمان(عج) کند، اما در مقابل استضعاف قرار گیرد. امام وقتی میخواهد روحانیت متعهد را مثال بزند میفرماید: «روحانیت متعهد به خون سرمایهداران زالوصفت تشنه است و هرگز با آنان سر آشتی نداشته و نخواهد داشت.»
* رفاهطلبی پیشه نکنید و تسلیم نشوید
امام چون معلمی آگاه برای جامعه بود و سختی راه طولانی مبارزه با دشمنان را به خوبی میشناخت. به همین علت به مسئولان تأکید میکند که در برابر بیگانگان و دشمنان تسلیم نشوند و رفاهطلبی را پیشه نکنند و بر اهداف متعالی اسلامی و انسانی پافشاری کنند.
امام با نگاه به مقصد انقلاب، ایستادگی و شهادت در راه مقصد را که همان زمینهسازی برای ظهور است لازم میشمارند و در جلد ۱۸ صحیفه میفرمایند: «ما نمیگوییم که به ما خسارت وارد نشده، اما ارزش ندارد که انسان ارزش انسانی خود را ارزش اسلام را حفظ کند، ولو اینکه شهید هم میداد؛ البته پیامبر هم شهید داد، انبیا هم همینطور؛ سیره انبیا بر این معنا بوده است. سیره بزرگان ما بر این معنا بوده است که مبارزه میکردند با طاغوت ولو زمین بخورند. ولو اینکه کشته شوند، کشته بدهند. ارزش دارد که انسان در مقابل ظلم بایستد و نگذارد که اینقدر ظلم زیاد بشود. ما تکلیف داریم، آقا اینطور نیست که حالا ما منتظر ظهور امام زمان(عج) هستیم پس برویم در خانههایمان. پس بگویم عجلفرج. عجل باید با کار شما تعجیل شود، شما باید زمینه را فراهم کنید.»