نشانگان‭ ‬اقتصاد‭ ‬مقاومتی‭ ‬در‭ ‬سیره‌‭ ‬عملی‭ ‬امام‭ ‬خمینی (ره)

پایگاه بصیرت، گروه اقتصادی؛«اقتصاد مقاومتی» مفهومی از اقتصاد برای وضعیت خاصی است که در چند سال اخیر وارد ادبیات رایج کشور شده و امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) بر اجرا شدن آن تأکید جدی دارند، چراکه اگر اقتصاد مقاومتی را اقتصادی آرمانی، باز و مستقل، دارای خاصیت مقاومت مدبرانه در مقابل تهدیدات و تحریم‌های دشمن و آسیب‌ناپذیر در برابر بحران‌ها و نوسانات اقتصاد جهانی و تضمین‌کننده روند رو به رشد و شکوفایی کشور بدانیم، از جمله الزامات حفظ استقلال و عزت جامعه‌ اسلامی در شرایط مبارزه با سلطه‌گری جهان استکبار به حساب می‌آید. به عبارتی دستیابی به چنین وضعیتی، از جمله آرمان‌های مشترک امام‌خمینی(ره) با امام خامنه‌ای است که برخاسته از نگاه مشترک آنها به وجود دشمنی علیه حاکمیت اسلامی و همچنین ضرورت استقامت و ایستادگی در برابر این دشمن، بر می‌گردد. همان‌گونه که در اندیشه حضرت امام(ره) استقلال ملی یک اصل است و مسلمین نباید تحت سلطه‌ کفار باشند، اقتصاد مقاومتی در نگاه امام خامنه‌ای هم ضمانت‌بخش استقلال و رهایی از سلطه‌ اجانب به حساب می‌آید.

علاوه بر این، تجارب سیاسی پس از برپایی نظام مقدس جمهوری اسلامی و درگیری با نظام سلطه جهانی، مولد این باور بوده که باید با تمام قوا در برابر دشمنان ایستاد. همان‌گونه که امام خمینی(ره) پس از جنگ اعلام کردند: «ما در جنگ به این نتیجه رسیدیم که باید روی پای خودمان بایستیم»، امروز هم امام خامنه‌ای وصف مقاومتی بودن اقتصاد را اینگونه توضیح می‌دهند: «آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی‌ها و خصومت‌های شدید می‌تواند تضمین‌کننده رشد و شکوفایی کشور باشد.»

نگاهی به سیره عملی حضرت امام خمینی (ره) گویای پایبندی عملی ایشان به الزامات و ارکان اقتصاد مقاومتی در زندگی شخصی و جایگاه رهبری است که می‌توان موارد ذیل را به عنوان شاخص‌های آن ذکر کرد:

۱ـ باور به ضرورت استقلال و رفع وابستگی‌ها: امام خمینی(رحمه‌الله علیه) همواره مدافع استقلال همه‌جانبه از جمله خودکفایی اقتصادی بودند و بر صیانت از آن تأکید داشتند، به گونه‌‌ای که یکی از فرازهای وصیت‌نامه خویش را به آن اختصاص دادند و فرمودند: «باید هوشیار و بیدار و مراقب باشید که سیاست‌بازان پیوسته به غرب و شرق با وسوسه‌های شیطانی شما را به سوی این چپاولگران بین‌المللی نکشند و با اراده مصمم و فعالیت و پشتکار خود، به نفع وابستگی‌ها قیام کنید.»

۲ـ تأکید بر رفع نیازها در داخل کشور: معظم‌له علاوه بر سفارش مسئولان به فراهم کردن زمینة تولید داخلی خود نیز مقید به پیاده‌سازی آن در زندگی عملی بود و حتی برای درمان و سلامت خویش به این سیره وفادار بودند، یکی از پزشکان معالج ایشان می‌گوید: «در دوران بیماری و معالجاتی که در مورد امام(ره)، صورت می‌گرفت، ایشان تأکید فراوانی داشتند که برای درمان ایشان تنها از پزشکان و استادان ایرانی استفاده شود.»

۳ـ ساده‌زیستی و اجتناب از اشرافیت و تجمل‌گرایی: از جمله الزامات اقتصاد مقاومتی کاهش هزینه‌ها و حفظ سرمایه‌ها با کاهش تشریفات و هزینه‌های زائد است. این مهم وقتی به مسئولان و شخصیت‌ها مربوط می‌شود، اهمیت و ابعاد بیشتری پیدا می‌کند، چون هزینه از بیت‌المال عمومی تأمین می‌شود. زندگی ساده و بی‌پیرایه حضرت امام(ره)، خانه و لوازم منزل ایشان می‌تواند الگوی زیست‌ساده‌ یک مسئول در نظام اسلامی به حساب آید که در همه‌ مراحل زندگی مبارزاتی و مسئولیت ایشان به چشم می‌خورد. ایشان در هوای گرم تابستان نجف، حتی به عزیمت و اسکان در کوفه که هوای خنک‌تری داشت، رضایت نمی‌داد و زمانی که شنید کمیته استقبال قصد دارد فرودگاه تهران را برای ورودشان به کشور، فرش کرده و چراغانی نماید، با قاطعیت فرمودند: «برو به آقایان بگو مگر می‌خواهید کوروش را وارد ایران کنید. ابداً این کارها لازم نیست. یک طلبه از ایران خارج شده و همان طلبه به ایران باز می‌گردد.»

۴ـ صرفه‌جویی: در حالی که امام خمینی(ره) پیش از انقلاب اسلامی از تمکن مالی برخوردار بودند و زندگی اجدادی ایشان هم از سطح متوسط بالاتر بود، اما ایشان در زندگی به صرفه‌جویی و رعایت الگوی مصرف بهینه بسیار پایبند بودند.

به نقل از عروس حضرت امام(ره) آمده است: ایشان شعرهای خود را بر حاشیه روزنامه‌ها می‌نوشتند. در کتاب سرگذشت‌های ویژه از زندگی امام خمینی(ره) آمده است: «شما در منزل امام یک چراغ اضافه پیدا نمی‌کنید که روشن شود. هنگام وضو گرفتن یک قطره آب اضافه مصرف نمی‌کنند و حتی در فاصله بین مسح و شست‌وشوی دست راست و چپ، شیر آب را می‌بندند.»

۵ـ پایبندی به عدالت و مقابله‌ عملی با تبعیض: امام خمینی(ره) نه تنها خود را خدمتگزار مردم می‌دانستند و شأن رهبری را به رخ دیگران نمی‌کشیدند، بلکه اجازه استفاده از فرصت‌های معمولی را به نزدیکان نمی‌دادند که در این مورد هم گفتنی‌ها و خاطرات بسیاری وجود دارد.

حال اگر ارکان اقتصاد مقاومتی را با مدیریت منابع و مصرف، کاهش وابستگی به نفت و از بین بردن وابستگی به واردات، صرفه‌جویی و پرهیز از اسراف، مبارزه با مفاسد اقتصادی و تبعیض، حمایت از تولید داخلی و مردمی کردن اقتصاد بدانیم، می‌توان با انطباق سیره نظری و عملی امام راحل و عظیم‌الشأن اعلام داشت که معظم‌له نیز در نظر و عمل به اقتصاد مقاومتی پایبند بودند و آن را در سبک زندگی ساده خود پیاده کردند.