خطاهای فرهنگی و وظیفه دولت

پایگاه بصیرت، گروه فرهنگی؛خواص که جای خود دارد، عوام هم امروز دریافته‌اند که دغدغه‌ها و دل‌نگرانی‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه مسائل فرهنگی کشور، در صدر دغدغه‌های معظم‌له قرار دارد. این در حالی است که برعکس، گویا برخی از خواص و بعضاً دولتمردان و خصوصاً کسانی که متولی امور فرهنگی در جامعه هستند، اساساً دغدغه فرهنگی که ندارند هیچ، با رویکردها، جهت‌گیری‌ها و اقدامات‌شان بر دغدغه‌های فرهنگی رهبر فرزانه انقلاب می‌افزایند. سالیانی است که در همه جلسات مسئولان نظام با رهبر انقلاب، ایشان مسائل فرهنگی جامعه و تلاش دشمنان برای آسیب‌رساندن به هویت فرهنگی ملت ایران را مورد توجه قرار داده، از مسئولان می‌خواهند که به وظایف‌شان در این عرصه عمل کنند. بر همین اساس حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت در هفته گذشته، پس از بیان نکات اخلاقی، به موضوع فرهنگ و دغدغه‌های فرهنگی اشاره کردند و با تأکید بر اینکه خطاها و اشتباهات فرهنگی به راحتی قابل جبران نیست، فرمودند: «ضروری است در عرصه فرهنگی سیاست‌های نظام به درستی درک و اعمال شود.» ایشان با توجه به برخی از رویکردهای متفاوت از سیاست‌های فرهنگی نظام، نسبت به پیامدهای چنین رویکردهایی اینگونه هشدار دادند: «هر گونه تغییر مسیر فرهنگ از چارچوب نظام اسلامی، موجب بر هم خوردن انتظام فکری و هویت واقعی جامعه خواهد شد.»
اساس دل‌نگرانی‌ها و دغدغه‌های فرهنگی رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی به سه نکته برمی‌گردد:
۱ـ هویت فرهنگی منشأ حیات ملت است.
۲ـ دشمنان، هویت فرهنگی ملت ایران را با تمام توان مورد هجوم قرار داده‌اند.
۳ـ متولیان در نظام اسلامی نه تنها متناسب با این تهاجم فرهنگی دشمن به وظایف‌شان عمل نمی‌کنند، بعضاً به دلایل گوناگون مانند جهل و نادانی، کج‌فهمی، انگیزه‌های سیاسی و....، زمینه‌ها و بسترهای موثر واقع شدن تهاجم فرهنگی دشمن را فراهم می‌سازند.
این نکات را معظم‌له در دیدار با اهالی فرهنگ و ادب و شاعران پیشکسوت و جوان در هفته گذشته، چنین مورد توجه قرار می‌دهند: «هویت فرهنگی همان عقلانیت معنوی و خردجمعی است که اصل و منشأ حیات و امتیازات یک ملت است و انقلاب اسلامی و امام بزرگوار ما نیز ساخته و پرداخته همین هویت فرهنگی برخاسته از حکمت و اندیشه‌های والا هستند.»
ایشان وجود انگیزه مهم پاسداری از هویت فرهنگی را زمینه‌ساز احساس وظیفه برای مقابله با تهاجم آشکار دشمن به هویت ملی خواندند و فرمودند: «اشکال برخی این است که اصل تهاجم گسترده جبهه سوگندخورده علیه هویت اسلامی و هویت فرهنگی را با وجود نشانه‌های آشکار آن نمی‌بینند، اما شاعر با روح معنوی و نگاه تیزبین و دغدغه‌مند خود، به دفاع از این هویت برمی‌خیزد.»
اشکال اساسی در حوزه مسائل فرهنگی طی سالیان گذشته، غفلت، بی‌توجهی و یا کم‌توجهی دولت‌ها نسبت به این حوزه بوده است. به عبارتی، برعکس تمرکز دشمنان بر حوزه مسائل فکری ـ فرهنگی جامعه ایران، دولت‌ها بر دیگر امور تمرکز پیدا کرده و از این حوزه، یا غفلت کرده‌اند و یا متأسفانه جاده صاف‌کن برای پیشروی دشمنان در موضوع تخریب هویت فرهنگی ایرانیان شده‌اند. این جهت‌گیری‌های فرهنگی دولت‌ها، در حالی است که روسای هر یک از دولت‌ها در ادوار گذشته و دولت کنونی، سوگند یاد کرده‌اند تا پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی و مبانی جمهوری اسلامی باشند.
اگر روسای جمهوری کشور طی دو دهه گذشته به این سوگند خود در عمل وفادار بوده و با تمام توان برای پیاده‌سازی آنچه بدان متعهد شده بودند عمل می‌کردند و دستگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های تحت امر را برای کارهای لازم و صحیح فرهنگی بسیج می‌نمودند، به‌طور قطع امروز وضعیت فرهنگی جامعه متفاوت از آنچه هست، می‌بود و رهبر معظم انقلاب در این حد و اندازه، دغدغه مسائل فرهنگی را نمی‌داشتند. رئیس‌جمهور براساس قانون اساسی، سوگند یاد می‌کند تا پاسدار مبانی جمهوری اسلامی باشد. در اصل دوم قانون اساسی آمده؛ «جمهوری اسلامی، نظامی است بر پایه ایمان به خدای یکتا و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او، وحی الهی و نقش بنیادین آن در بیان قوانین، معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان، عدل خدا در خلقت و تشریع، امامت و رهبری، کرامت و ارزش‌های والای انسان و...»
در اصل سوم قانون اساسی، تکالیف و وظایف دولت مبتنی بر اصل دوم در ۱۶ بند مشخص شده، اولین بند آن عبارت است از: «ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی براساس ایمان و تقوا و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی.»
سوال این است که آیا دولت‌ها در سال‌های گذشته، تمامی امکانات و توان خود را برای عمل به این بند از اصل سوم قانون اساسی به کار گرفته‌اند؟ یا اینکه به دلایل گوناگون و از جمله انگیزه‌های سیاسی، به‌گونه‌ای دیگر عمل کرده‌اند؟ در همین راستا طی سالیان گذشته، سیاست‌های کلان فرهنگی نظام مشخص شده و نقشه جامع فرهنگی تدوین شده، لکن در عمل، هر دولتی براساس سیاست‌ها و دیدگاه‌های خود عمل کرده است! نکته‌ای که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در جمع اعضای هیئت دولت متذکر شدند مبنی بر اینکه: «ضروری است که در عرصه فرهنگی، سیاست‌های نظام به درستی درک و اعمال شود.» به همین جهت‌گیری‌های متفاوت از سوی دولت‌ها برمی‌گردد. جهت‌گیری‌های متفاوتی که رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی عواقب آن را چنین گوشزد می‌فرمایند: «تغییر مسیر فرهنگ از چارچوب نظام اسلامی، موجب بر هم خوردن انتظام فکری و هویت واقعی جامعه خواهد شد.»
برای فهم دغدغه‌های فرهنگی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، توجه به سه نکته کفایت می‌کند: ۱ـ مطلوبیت‌های فرهنگی جامعه براساس قانون اساسی، سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلان فرهنگی. ۲ـ تهاجم گسترده و جنگ نرم دشمنان با تمامی توان و ابزارهای موجود علیه هویت فرهنگی ملت ایران. ۳ـ رویکردها و جهت‌گیری‌های دولت کنونی در عرصه فرهنگ و مسائل فرهنگی.
اکنون دشمنان خارجی و جریان‌های غربگرا و ارزش‌گریز داخلی، با تمام توان در راستای تضعیف ارزش‌ها و فرهنگ دینی به عنوان اساس و پایه هویت فرهنگی و هویت اسلامی ـ ا��رانی فعالیت دارند. نگاهی اجمالی به شبکه‌های ماهواره‌ای، شبکه‌های اجتماعی در فضای سایبر، عرصه سینما و تئاتر کشور، مطبوعات و کتاب، هنر و موسیقی، محیط‌های دانشگاهی و... نشان می‌دهد که در عرصه فرهنگی چه تغییر و تحولاتی در حال رخ دادن است. دشمنان بیرونی و جریان‌های غربگرای داخلی، ایجاد تغییر در هویت فرهنگی و هویت ملی را نشانه رفته‌اند. آنان برای رسیدن به اهداف، قداست‌شکنی نسبت به مبانی دینی، ترویج اباحه‌گری و غیرت‌زدایی از جامعه، ترویج سبک زندگی مبتنی بر ارزش‌های غربی، ترویج تجمل‌گرایی و دنیاطلبی و... را با استفاده از تمامی ابزارهای در اختیار دنبال می‌کنند؛ اما دولتمردان ما در این عرصه‌ها چه می‌کنند؟
آری، رهبر عزیز و دلسوزمان این صحنه را آنگونه که هست، می‌بینند و دغدغه‌های فرهنگی خود را آشکار ساخته و می‌فرمایند: «تغییر سیرت، تغییر آن هویت واقعی، به‌تدریج و خیلی آرام حاصل می‌شود. توجه بعضی‌ها به این، غالباً جلب نمی‌شود یا خیلی‌ها توجه‌شان جلب نمی‌شود. یک وقتی ممکن است همه متوجه شوند که کار از کار گذشته باشد.»
آشکار شدن بیش از پیش دغدغه‌های فرهنگی رهبر معظم انقلاب اسلامی و تذکرهای پی‌درپی معظم‌له به مسئولان نظام در این خصوص، به‌ویژه در روزهای گذشته موجب شد تا رئیس‌جمهور در آخرین جلسه هیئت دولت در هفته گذشته اعلام کند: «با توجه به دغدغه رهبر معظم انقلاب در خصوص فرهنگ، باید به این موضوع بیش از پیش اهمیت دهیم، بدانیم حل مسائل فرهنگی، عزم ملی می‌طلبد و نباید نگاه جناحی به آن داشت و باور کنیم که تغییرات فرهنگی امری زمان‌بر و بلندمدت است.»
دکتر حسن روحانی در این جلسه تأکید کرد همه اعضای دولت اعم از وزارتخانه‌هایی که مسئولیت مستقیم در قبال وضعیت فرهنگی کشور دارند تا وزارتخانه‌هایی که به طور غیر مستقیم در این مقوله سهیم هستند، باید تمامی مساعی خود را برای تحقق اهداف فرهنگی و رفع نگرانی‌ها طبق رهنمودهای رهبری به کار بندند.
امید است و در این ماه عزیز از خداوند می‌خواهیم به گونه‌ای عنایت فرماید تا در پرتو تغییر رویکردهای فرهنگی دولتمردان از یک طرف و کار و تلاش آنان در عرصه فرهنگی از طرف دیگر، شاهد بهبود وضعیت فرهنگی جامعه و کاهش دغدغه‌های فرهنگی رهبر عزیزتر از جان‌مان باشیم.