مروری بر وصیت نامه الهی شهدا/حسین غفار پور

پایگاه بصیرت،گروه حماسه و جهاد؛یکی از شگفتی ها و یا به عبارتی بهتر برکات و عنایات دوران دفاع مقدس، ظهور مردان مردی بود که تاریخ با همه دیرپایی اش جز در برهه ای کوتاه به خود ندیده بود؛ انسان هایی که بیش از هر چیزی درد دین داشتند و پیوند قرین آنها با اسلام سبب شده بود تا آنها بزرگترین و شگفت انگیزترین فداکاری ها و ایثارها را در عصر مدرنیسم به نمایش بگذارند. به طوری که خون شهدا، معمای نبرد حق و باطل را که قرن ها برای جامعه بشری بی پاسخ مانده بود، پاسخ داد و گویی جانی دوباره به حیات بشری بخشید. آری، چه خوش گفت سید شهیدان اهل قلم که «عصر آینده را مردان خمینی رقم خواهند زد.»

سربازان خمینی(ره) مراحل تکامل روحی و معنوی که علما و عرفا گاه ده ها سال عمر صرف آن می کردند یک شبه طی می کردند، اینها چنان عظمتی به جنگ دادند که قلم ها در وصف آن ناکام مانده اند. بر این اساس شناخت و باور شهدا قطعاً نیازمند معرفت شناسی عمیق و دقیق از آنها در همه جنبه ها است.

بازماندگان، خانواده ها و همرزمان شهدا به طور ملموس تر، یادگارهای جبهه های جنگ و شهادت می توانند ابزارهایی برای یک مطالعه و تحقیق وسیع میدانی باشند؛ اما به نظر می رسد همه این داده ها، اطلاعاتی فرعی و مکمل قلمداد شوند و منبع اصلی این معرفت شناسی را همان یادگارها و آثار به ظاهر دنیوی شهدا یعنی وصیت نامه ها تشکیل می دهند. زیرا وصیت نامه ها، نوشته هایی هستند که مستقیماً از عمق باطن معنوی و ایمان آنان برآمد و البته تنها به واسطه برگه ای کاغذ بیان شده اند و این کلمه ها و جمله های به یادگار مانده از شهدا به گوهرهایی گرانبها تبدیل شده اند که می توانند نشانگر فضای روحی و روانی شهدا و دغدغه های فکری و اخلاقی، اجتماعی ، خانوادگی و سیاسی آنان و در کل حال و هوایی معنوی جبهه ها باشد؛ پیام هایی که در نگاه اول قابل کشف و استخراج نیستند ولی با کمی دقت و تأمل قادرند روح آسمانی و ژرفای معنوی آنها را نشان دهند. بنابراین می توان به وصیت نامه های شهدا به عنوان منبعی عرفانی و البته عقلانی ورای یک دست نوشته عادی نگاه کرد. متن هایی که نشان از ذوب شدن آنان در وجود حق، آگاهی و بصیرت معنوی در امور دینی، اجتماعی و حتی سیاسی بسیار زیبای شان را نشان می دهد.

سیر کمال و فلسفه معرفت الهی آنچنان زیبا در کلام شهدا و وصیت نامه های شان به تصویر کشیده شده است که پیر جماران با تمجیدات شگفتی از وصایای شهدا می فرمایند:«من هنگامی که وصیت نامه انسان ساز شهیدی را می بینم احساس حقارت و زبونی می کنم. ایشان سند ایمان و تعهدشان را به اسلام در دست دارند و در مقدمه کتاب پیام خون که در بردارنده» وصیت نامه شهداست می نویسند:«من شرمم می آید خود را در مقابل این عزیزان سرشار از ایمان و عشق و فداکاری به حساب می آورم.»

بر این اساس تألمات روحی و حالات عرفانی و ملکوتی شهدا، حاکی از این واقعیت است که آنچه سربازان خمینی (ره) برای آن خون پاک خود را نثار کرده اند در درجه اول اسلام و ارزش های اسلامی بوده است. به طوری که جمله «من سهم خود را باید به اسلام ادا کنم.» عبارتی است که در اکثر وصیت نامه های شهدا آن هم در اولین عبارات وصیت نامه ها آمده است.

برخلاف تصور بسیاری از نسل مردم که خون شهدا را صرفاً در دفاع از میهن و سرزمین جست وجو می کنند، اما باید گفت که انگیزه و دغدغه شهدا چیزی جز اسلام و درد دین نبوده است، لذا در این نوشتار با تحلیل محتوایی وصیت نامه های شهدا از نقاط مختلف کشور به موضوعاتی از قبیل نماز، دفاع از اسلام، ولایت فقیه ، خدا، عشق به حسین (ع) و راه حسین (ع) و ... به کرات اشاره شده است که به برخی از آنان می پردازیم.

¤نماز تأکید اول شهدا

در یک پژوهش علمی دانشگاهی که درخصوص محتوای وصیت نامه های شهدای استان تهران انجام شده است، بیش از 85 درصد از شهدا بر فریضه الهی نماز تأکید کرده اند. جالب توجه است در این وصیت نامه ها علاوه بر تأکید بر انجام فریضه الهی نماز، به انجام نماز جماعت و نماز جمعه تأکید و سفارش زیادی شده است.

¤ولایت پذیری اصل بی چون و چرای شهدا

در پژوهش آماری در تعدادی از وصیت نامه های شهدا که در کتاب عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس به قلم علی تقی زاده اکبری آمده است،نشان می دهد که در هر وصیت نامه ای به طور میانگین، چهار بار نام امام، ولایت و امام زمان (عج) و تبعیت از ولایت فقیه ذکر شده است. نتایج تحلیل محتوای وصایای شهدا در این پژوهش نشان می دهد که تأکید اصلی شهدا در وصایای خود آن هم به مردم جامعه و نه تنها به خانواده های شان، پیروی بی چون و چرا از اصل ولایت فقیه است.

¤ دفاع از اسلام

در تحلیل محتوای وصیت نامه 42 شهید دانش آموز شهرستان نیشابور، نشان داده می شود که تمامی این شهدای عزیز با انتخاب آگاهانه و اختیار به جبهه های حق شتافتند و انگیزه اصلی اکثر قریب به اتفاق آنها دفاع از اسلام بوده است. به طوری که در بیشتر این وصیت نامه ها، پیام این شهیدان شناخت و حمایت از اسلام است که با عباراتی چون «... انسان بداند برای چه به دنیا آمده و به کجا می رود و هدفش از زندگی چیست...» و یا «من باید خون خود را نثار اسلام کنم تا دین خود را ادا کنم.» همراه بوده است.

¤ رضای خداوند

در یک پژوهش توصیفی و تحلیلی در محتوای وصیت نامه های شهدای استان اردبیل، نشان داده شده است که علل و انگیزه های اصلی و مهم شهدا برای شرکت در جبهه و جهاد و شهادت طلبی، حصول رضایت خداوند و احساس تکلیف در امر جهاد بوده است.

¤سفارش های معنوی شهدا

در پژوهش دیگری درخصوص تحلیل محتوای وصیت نامه شهدا در استان مازندران و همچنین شهرستان تربت حیدریه، نتایج آماری نشان داده است که بیش از 98 درصد توصیه ها و سفارش های شهدا به خانواده ها و همچنین عموم مردم رویکرد اعتقادی و معنوی داشته است. به طوری که 70 درصد آنها به تبعیت از امام خمینی (ره) و ادامه راه شهدا سفارش کرده اند؛ 31 تا 49 درصد دعا برای فرج امام زمان (عج) را طلب کرده اند، 5 تا 19 درصد تلاش امت اسلام برای آزادی قدس را سفارش کرده اند، 4/53 درصد طلب حلالیت داشتند که بیشترین درخواست از پدر و مادر 5/9 درصد و از مادر به تنهایی 4 درصد بوده است،1/16 درصد خانواده های خود را به صبر و 2/13 درصد به عدم گریه و زاری سفارش نموده اند. بیش از 80 درصد آنها به انجام واجبات دینی و دفاع از اسلام سفارش کرده اند و حتی 7/45 درصد به امر حجاب و حیای زنان سفارش کرده اند.

همچنین آخرین کلام شهیدان، سفارش به اطاعت از رهبری، عمل به قرآن و تلاش برای تحقق اهداف مقدس نظام اسلامی، عمل به واجبات و احکام شرعی بوده است.

به هر حال امروز بعد از سال ها عبور از آن دوران، ارتباط مستقیم نسل فعلی و حتی آینده، با وصایای مکتوب شهدا که جزء با ارزش ترین، مقدس ترین و صادقانه ترین اسناد انقلاب اسلامی است بی نهایت نسل جوان ما را در کوران تهاجم نرم دشمنان اسلام و انقلاب بیمه خواهد کرد.