همدلی و هم‌زبانی دولت و ملّت، راهبردی برای تحقق آرزوهای بزرگ/ احمدرضا هدایتی

از 21 سال پیش یعنی سال 1373 تا به‌حال که به ابتکار رهبر معظم انقلاب اسلامی(دامه برکاته) سنت حسنه و در عین حال بدیع هدف‌گذاری سالانه در قالب تعیین شعائر برانگیزاننده و نام‌گذاری سال‌ها در جمهوری اسلامی ایران پایه‌گذاری شد، آثار و برکات این اقدام هوشمندانه هر روز بیش از پیش آشکار شده و نتایج آن از گستردگی و تأثیرگذاری بیشتری در سطح کشور و بلکه منطقه و جهان برخوردار گشته است.

امام خامنه‌ای در رابطه با اهمیت هدف‌گذاری درست و اصولی در سخنرانی اول فروردین‌ماه سال‌جاری در مشهد مقدس فرمودند: «نه در اقتصاد و نه در هیچ برنامه‌ی دیگری، بدون هدف‌گذاری نمیشود حرکت کرد، باید هدف‌گذاری بشود. اگر در هر کاری بدون هدف‌گذاری مسئولان دولتی حرکت کنند و پیش بروند، کار به روزمرّه‌گی خواهد رسید؛ به نتیجه نمیرسد. هدف‌گذاریِ مشخّص و ثابتی باید وجود داشته باشد که به‌سمت آن هدف، همه‌ی دستگاه‌ها را و همه‌ی امکانات را بسیج کنند».

از همین روست که رهبر معظم انقلاب اسلامی؛ طی این سال‌ها همواره تلاش داشته‌اند تا در راستای تحقق اهداف والای انقلاب اسلامی با تعیین شعارهای خاص، نیازها و بعضاً نقصان‌های روز جامعه و به عبارت دیگر اولویت‌های ضروری کشور را متناسب با شرایط ملی و بین‌المللی و انتظارات عمومی، به مردم و مسئولین یادآوری نموده و اهمیت و ضرورت پرداختن به آنها را با ارائه راهبردها و راهکارهای عملی و نظری مورد تأکید قرار دهند.

اگرچه طی این مدت دستاوردهای کسب شده در مسیر اجرای منظومه فکری ایشان کم‌نظیر بوده است، اما  متأسفانه به علل مختلف از جمله؛ تهدید و فشارهای خارجی و بعضاً کارشکنی‌های افراد فرصت‌طلب و مزدوران و عوامل داخلی آنها و یا کج فهمی و اعمال سلیقه برخی از متولیان و مجریان و همچنین عدم اعتماد و اتکاء به منابع و امکانات درونزا و بهره‌برداری نادرست از ظرفیت‌های داخلی، همه مطالبات رهبری در فرآیند ترسیم و اجرای نقشه راه تحقق اهداف اسلامی محقق نشده است.

شاید به همین دلیل است که معظم‌له ضمن یادآوری ضرورت توجه به «همدلی و همزبانیِ دولت و ملت» برای عینیت‌یافتن «نقشه راه تحقق اهداف اسلامی»، به ارتباط هدفمند بین حلقه‌های این زنجیره اشاره نموده و در دیدار کارگزاران نظام در تاریخ 1391/05/03 در رابطه با علت طرح شعارهای اقتصادی می‌فرمایند: «آدم می‌تواند فرض کند که این شعارهای سال حلقه‌هائی بود برای ایجاد یک منظومه‌ی کامل در زمینه‌ی مسائل اقتصاد؛ یعنی اصلاح الگوی مصرف، مسئله‌ی جلوگیری از اسراف، مسئله‌ی همت مضاعف و کار مضاعف، مسئله‌ی جهاد اقتصادی، و امسال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی. ما اینها را به عنوان شعارهای زودگذر مطرح نکردیم؛ اینها چیزهائی است که می‌تواند حرکت عمومی کشور را در زمینه‌ی اقتصاد ساماندهی کند؛ می‌تواند ما را پیش ببرد. ما باید دنبال این راه باشیم.»

ایشان در سخنرانی و پیام نوروزی سال 1394 ضمن بیان ضرورت توجه به شعار مطرح شده در سال جدید، برخی از الزامات مورد اشاره در سنوات گذشته از جمله؛ ضرورت اتحاد کلمه، انسجام ملی، عزم ملی و هم‌افزایی و نیز اهمیت مدیریت جهادی برای کسب موفقیت را به مردم و مسئولین گوشزد نموده و یک‌بار دیگر ضرورت اتکاء و استفاده مطلوب از ظرفیت‌ها و منابع و امکانات درونزا را یادآور می‌شوند و تحقق «آرمان‌ها و آرزوهای بزرگ» برای ملت را مشروط به عملی‌شدن این شرط فوق‌العاده مهم و همچنین اعتماد متقابل و همکاری‌های گسترده‌ی دولت و ملّت اعلام می‌کنند و در بخشی از سخنرانیشان می‌فرمایند:«ظرفیّتهای بسیار زیادی در کشور وجود دارد که از این ظرفیّت‌ها یا استفاده نشده است یا درست استفاده نشده است؛ از این ظرفیّت‌ها استفاده کنیم؛ [یعنی] اقتصاد درون‌زا؛ اقتصادی که مایه‌ی خود و مادّه‌ی ��ود را از درون کشور و از امکانات کشور و از توانایی‌های مردم خودمان به دست می‌آورد.»

مقتدای مسلمین جهان به نقل از آیه 39 و 41 سوره حج، راز پیروزی مسلمین در برابر استکبار را در 4 شاخص نماز، زکات، امربه معروف و نهی از منکر معرفی می‌کنند و می‌افزایند: « خداوند متعال چهار شاخص را در این آیه‌ی شریفه برای آن مؤمنانی که قدرت در اختیار آنها قرار میگیرد و از زیر سلطه‌ی قدرتمندان جائر خارج می‌شوند، معیّن کرده و وعده کرده است که «اِنَّ اللهَ عَلی نَصرِهِم لَقَدیر»؛ خدای متعال قادر است که یک چنین ملّتی را نصرت کند و یقیناً هم نصرت خواهد کرد. از این چهار شرط، یکی نماز است، یکی زکات است، یکی امر به معروف است و دیگری نهی از منکر.»

ایشان در این بیانات با اشاره به ابعاد مادی و معنوی هر یک از این چهار مؤلفه و تآکید مجدد بر بُعد معنوی حاصل از نماز و همچنین نتیجه عملی پرداختن زکات، از امر به معروف و نهی از منکر به عنوان عوامل زیربنایی برای سایر حرکات اجتماعی نام می‌برند و مهمترین معروف را ایجاد و حفظ نظام اسلامی و حفظ عزت و آبروی ملت ایران معرفی می‌کنند و می‌فرمایند: «بعضی تصوّر میکنند امر به معروف و نهی از منکر منحصر میشود به اینکه انسان به فلان زن یا فلان مردی که یک فرع دینی را رعایت نمی‌کند تذکّر بدهد؛ البتّه اینها امر به معروف و نهی از منکر است امّا مهم‌ترین قلم امر به معروف و نهی از منکر نیست. مهم‌ترین قلم امر به معروف و نهی از منکر عبارت است از امر به بزرگ‌ترین معروفها و نهی از بزرگ‌ترین منکرها.»  

برخی دیگر از مهمترین معروف‌های مورد اشاره رهبری در این سخنرانی عبارتند از؛ «اعتلای فرهنگ، سلامت محیط اخلاقی، سلامت محیط خانوادگی، تکثیر نسل و تربیت نسل جوان آماده‌ی برای اعتلای کشور، رونق دادن به اقتصاد و تولید، همگانی کردن اخلاق اسلامی، گسترش علم و فنّاوری، استقرار عدالت قضائی و عدالت اقتصادی، مجاهدت برای اقتدار ملّت ایران و ورای آن و فراتر از آن، اقتدار امّت اسلامی و تلاش و مجاهدت برای وحدت اسلامی» و مصادیق مهمترین منکرات را نیز اینگونه نقل می‌کنند؛ « ابتذال اخلاقی منکر است، کمک به دشمنان اسلام منکر است، تضعیف نظام اسلامی منکر است، تضعیف فرهنگ اسلامی منکر است، تضعیف اقتصاد جامعه و تضعیف علم و فنّاوری منکر است.»

رهبر معظم انقلاب اسلامی(دامت برکاته) در ادامه ضمن وارد دانستن برخی از نقدها به دولت‌های مختلف از ابتدا تا کنون، به نوعی تصریح می‌کنند که به رغم تمام نقدهای مطرح، نباید فراموش کنیم که همه‌ی دولت‌ها دغدغه‌ی اصلی و اساسی‌شان حلّ مشکلات مردم است و لذا با اینکه مردم را از بی‌تفاوتی در امر نظارت و نقد مسئولین برحذر می‌دارند، اما در عین حال معتقدند که نقادی‌ها نباید به‌معنای نادیده گرفتن زحمات و خدمات باشد، بلکه به تعبیر ایشان در این سخنرانی؛ «باید جوری باشد که موجب بی‌اعتمادی عمومی نشود، اهانت وجود نداشته باشد و روش‌های خشم‌آلود وجود نداشته باشد؛ همه با برادری اسلامی به مسئله‌ی ارتباطِ میان دولت و ملّت نگاه کنند و با آن شیوه ‌رفتار بکنند.»

رهبر معظم انقلاب در عین حالی که خود را همانند گذشته متعهد به حمایت از دولت‌های منتخب مردم می‌دانند و حمایت از مسئولین را وظیفه همه آحاد ملت بر می‌شمارند. بار دیگر متذکر می‌شوند که: «البتّه هر دولتی منتقدینی دارد، این دولت هم منتقدینی دارد، دولت‌های قبلی هم هرکدام انتقادکنندگانی داشتند؛ تا اینجای قضیّه هیچ اشکالی ندارد. کسانی هستند که این روش را قبول ندارند، این رفتار را قبول ندارند، این حرف را قبول ندارند، این سیاست را قبول ندارند؛ اینها منتقدند و انتقاد میکنند، مانعی ندارد؛ امّا انتقادها باید در چهارچوب منطقی باشد. خود بنده هم به دولت‌های گوناگون انتقادهایی داشتم، این انتقادها را همواره هم تذکّر داده‌ام، در هیچ موردی از آنچه به نظر من عیب بوده و جای انتقاد بوده است، از تذکّر خودداری نکردم؛ منتها این تذکّرات را در وضع مناسب و در موقعیّت مناسب و با شکل مناسب دادیم.»

به نظر می‌رسد، ریشه این همه اصرار ایشان برای انتقاد درست و منطقی را می‌توان در این فراز از بیانات ایشان جستجو کرد که فرمودند: « هدف آنها (دشمن) این است که مردم ایران را در مقابل نظام اسلامی قرار بدهند؛ ...... هدف این است که مردم را در مقابل دستگاه قرار بدهند؛ این را صریحاً می‌گویند که می‌خواهیم فشار اقتصادی بیاوریم تا وضعیّت مردم سخت بشود و مردم وادار به اعتراض بشوند در مقابل دولت و در مقابل نظام اسلامی.»

ایشان در ادامه می‌افزایند: «می‌خواهند این امنیّتی که امروز در کشور ما هست را ....  به‌دست مردم از بین ببرند و مردم را وادار کنند به برهم زدن امنیّت؛ و حرکات اعتراضی را در کشور شروع کنند؛ دارند تحریک می‌کنند، دارند کار می‌کنند، دارند برنامه‌‌ریزی می‌کنند. این کاری است که باجدّیّت و با شدّت به‌دنبال آن هستند؛ خب این یک شرایط مهم است، این یک چالش بزرگ است. وقتی یک چنین چالشی در کشور وجود دارد، همه‌ی نیروها باید در کنار هم قرار بگیرد، با هم کار کنند و مسئله‌ی اقتصاد را جدّی بگیرند.»

به عبارت دیگر همانگونه که قبلاً اشاره شد، هدف رهبر معظم انقلاب از تأکید مکرر بر این موضوع مهـم، انکار نقصان و کاستی‌ها ی مطرح نیست، بلکه جلوگیری از گرفتار شدن در دامی است که از گذشته دور از سوی دشمن برای ناکارآمد جلوه دادن اسلام و ایجاد جو بدبینی و نومیدی بین مسلمین گسترده شده و در دهه اخیر با ایجاد اختلاف بین مسلمانان گسترش یافته و در مورد ایران اسلامی نیز با دامن زدن به مسائل سیاسی و  فرهنگی و مشکلات اقتصادی و متقابلاً ناچیز جلوه دادن دستاوردهای انقلاب شکوهمند اسلامی، دنبال می‌شود.

همانند گذشته نکته قابل تأمل دیگر در این سخنرانی نیز، ورود رهبر معظم انقلاب به «فرآیند مراحل پنچگانه تحقق اهداف اسلامی» در اولویت اول از دریچه مسائل اقتصادی و سپس از طریق طرح مسائلی مانند ضرورت نهضت علمی است و این موضوع با استناد به آیات و روایات اسلامی که حفظ دین عامه مردم را در گرو تأمین معیشت آنها و عزت و اقتدار جامعه را در گرو کسب علم و دانش مشروع می‌داند، نشان از ژرف‌نگری و عمق اندیشه راهبردی رهبر معظم انقلاب دارد.

ایشان تحریم را تنها ابزار دشمن در تقابل با ایران معرفی می‌کنند و شاید به همین دلیل است ‌که در چند سال اخیر بیش از گذشته بر ضرورت توجه به مسائل اقتصادی اصرار ورزیده و در سخنرانی ابتدای امسال می‌فرمایند: «امروز هر کسی بتواند به اقتصاد کشور کمک بکند، یک حرکت جهادی انجام داده است. این جهاد است؛ البتّه جهادی است که ابزار خودش را دارد، شیوه‌های مخصوص خود را دارد، باید این جهاد را همه با تدبیر مخصوص خود و سلاح مخصوص خود انجام بدهند.»

البته تردیدی وجود ندارد که اقتدار علمی و اقتصادی یک ملت، متضمن عزت و سربلندی و مانع از ذلت و سرشکستگی هر کشور است، اما با عنایت به رهنمودهای متعدد و مکرر سنوات گذشته ولی امر مسلمین مبنی بر اهمیت و برتری کسب موفقیت‌های مادی و معنوی از طریق قدرت ایمان و تقوای عمومی، نباید فراموش کنیم که عزت و اقتدار پایدار، تنها از طریق کسب عوامل معنوی و انجام فرائض بزرگ و تأثیرگذاری مانند امر به معروف و نهی از منکر ممکن خواهد بود.

با توجه به نکات فوق بدیهی است که؛ فهم و درک مشترک و فراگیر از بیانات رهبری، شرط دیگری است که می‌تواند، نقش اساسی در مقابله با آثار نامطلوب هجمه دشمن و نیز برون رفت از مشکلات موجود و سرعت بخشیدن به چرخه پیشرفت و تعالی کشور داشته باشد و مردم و مسئولین نباید این شرط اساسی که ریشه در اصل ولایت فقیه دارد را فراموش کنند.