توسعه درون‌زا ضامن پیشرفت کشور

اعتماد کردن یا نکردن به نظام سلطه و در رأس آن ایالات متحده امریکا؛ امروز یکی از موضوعات مهمی است که در سطح جامعه پیرامون آن بحث می‌شود و به عنوان یکی از مباحثی است که برخی از جریانات سیاسی تلاش می‌کنند با آن کاسبی کرده و به‌وسیله آن موفقیت‌های انتخاباتی کسب کنند.

در مواجهه با چنین پدیده‌ای دو گروه می‌توان ترسیم کرد، جماعتی که به‌صورت مطلق معتقدند می‌توان به غرب خوشبین بود و در یک فضای عادلانه با آنها به تعامل و رقابت پرداخت و برای پیشرفت و توسعه کشور به ناچار باید از آرمان‌ها و اصول انقلاب اسلامی عدول کرد و دست نیاز را به سوی مقامات غربی دراز کرد. در مقابل گروهی هستند که معتقدند غرب اصلا قابل اعتماد و اطمینان نیست و برای پیشرفت کشور باید بر ظرفیت‌ها و توان داخلی متمرکز شد.

با بررسی 20 ماه مذاکره هسته‌ای ایران و گروه 5+1 و حواشی مربوط به این مسئله می‌توان تا حدود فراوانی به پاسخ این پرسش رسید که آیا غرب قابل اعتماد بوده و برای توسعه کشور باید به نظام سلطه رجوع کرد یا آنکه راه پیشرفت از مسیری غیر از اعتماد به غرب می‌گذرد و آن اعتماد به نیرو و توان داخلی است.

حال با توجه به آنکه دسته نخست به توسعه برون‌زا و دسته دوم به توسعه درون‌زا معتقدند، باید به بحث پیرامون اقتصاد مقاومتی و توسعه با نگاه به درون پرداخت، آن هم در شرایطی که مقام معظم رهبری هفته اخیر برنامه ششم توسعه اقتصادی را به رئیس‌جمهور با محوریت توسعه درون‌زا و اقتصاد مقاومتی ابلاغ کرده و در یکی از بندها خواستار «تدوین راهبرد ملی مبارزه با فساد» و در گام بعدی خواستار «اولویت دادن به دیپلماسی اقتصادی» شده‌اند.

تأکیدات رهبری در باب ضرورت نگاه به درون

رهبر انقلاب که فرجام چشم دوختن به بیرون و بی‌توجهی به ظرفیت‌های داخلی را برای کشور، فرجامی خوشایند و مثبت نمی‌دیدند، از همان ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم، نسبت به پرهیز از گرفتار شدن دولت در توهم امید به غرب تلاش کردند و در این زمینه به کرات به دولتمردان تذکر دادند. ایشان در مراسم تنفیذ حکم ریاست ‌جمهوری بیان فرمودند:«درس بزرگی که ما از این فشارهای اقتصادی دریافت کردیم، این است که هرچه می‌توانیم، باید به استحکام ساخت داخلی قدرت بپردازیم؛ هرچه می‌توانیم، در درون، خودمان را مقتدر کنیم؛ دل به بیرون نبندیم. آنهایی که دل به بیرون ظرفیت ملت ایران می‌بندند، وقتی با یک چنین مشکلاتی مواجه شوند، خلع سلاح خواهند شد. ظرفیت‌های ملت ایران خیلی زیاد است. ما باید بپردازیم به استحکام ساخت درونی اقتدار ملی.»

نگاه‌مان به درون باشد

رهبر انقلاب همچنین در هفته دولت در دیدار اعضای هیئت دولت، باز هم نسبت به لزوم توجه به ظرفیت‌های داخلی کشور و پرهیز از نگاه به بیرون تذکر دادند و از اعضای دولت خواستند برای حل و فصل مشکلات کشور، به توانمندی‌های نخبگان و منابع داخلی توجه کنند:«نگاهمان به بیرون نباشد. این، توصیه‌ ما است؛... امیدمان را به بیرون از ظرفیت داخلی کشور ندوزیم.... اما می‌گوییم اطمینان نکنید، اعتماد نکنید، چشم به آنجا ندوزید، چشم به داخل بدوزید. در داخل کشور خیلی امکانات وجود دارد که اگر چنانچه نگاه ما - چه در زمینه‌های اقتصادی، چه در زمینه‌های فرهنگی، چه در زمینه‌های گوناگون دیگر - [به آنها باشد و] اگر بتوانیم از این نیروهای داخلی استفاده کنیم، کلید حل مشکلات اینجا است.»

آن گشایشی ارزش دارد که متکی باشد به قدرت درونی یک ملت

دو ماه بعد مقام معظم رهبری این بار در دیدار دانشجویان و دانش‌آموزان به مناسبت سالروز 13 آبان، بر لزوم تمرکز مسئولان روی پیشرفت داخلی تأکید کردند:«همه‌ حرف ما با مسئولان - چه مسئولان گذشته، چه مسئولان امروز - همین است که باید برای گشایش مسائل کشور و مشکلات کشور، از جمله مشکلات اقتصادی، نگاه به درون باشد. ما در کشور ظرفیت‌های زیادی داریم.»

«نگاه به ظرفیت‌های درونی» تنها راهکار حل مشکلات

معظم له در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش، بار دیگر نسبت به پرهیز از امید بستن به بیرون برای برطرف کردن مشکلات تذکر دادند و توجه به تقویت ساخت درونی اقتصاد را یادآور شدند: «راه برطرف کردن مشکلات اقتصادی کشور نگاه به بیرون نیست، نگاه به برداشتن تحریم دشمن و مانند اینها نیست؛ راه آن، این است که به درون نگاه کنند؛ ساخت درونی اقتصاد را تقویت کنند... ملت توجه داشته باشد. ببینند که باید یک کشور اقتدار درونی خود را حفظ کند؛ این توصیه‌ همیشه‌ ما به مسئولان است. مشکلات کشور را تنها یک چیز حل می‌کند، آن هم عبارت است از نگاه به ظرفیت‌های درونی - که این ظرفیت‌ها هم بحمدالله بسیار است، بی‌شمار است - و استفاده‌ از این ظرفیت‌ها به شکل حکیمانه.»

اقتصاد مقاومتی؛ علاج مشکلات کشور

رهبر معظم انقلاب، نه تنها توجه ظرفیت‌های داخلی کشور را به مسئولان و دولتمردان به طور مکرر تذکر دادند که حتی به نظریه‌پردازی در این زمینه نیز پرداختند و بحث مهم اقتصاد مقاومتی را طرح کردند و تکیه بر آن را راه علاج مشکلات کشور عنوان کردند: «علاج مشکلات کشور پیمودن راه اقتصاد مقاومتی است؛ یعنی تکیه به درون. چشم را ندوزیم به دست دیگران؛ ما تواناییم، ما ثروتمندیم، هم ثروت انسانی داریم هم ثروت‌های زیرزمینی؛ ثروت‌های ما فوق‌العاده است.» ایشان همچنین می‌فرمایند: «در این سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تکیه‌ اصلی روی ظرفیت‌های داخلی است، که بسیار هم گسترده است. نه به این معنا که ما چشممان را به روی امکانات بیرون کشور می‌بندیم؛ نه، حتماً استفاده می‌کنیم - استفاده‌ حداکثری هم می‌کنیم- منتها نگاه ما، تکیه‌ ما، اعتماد ما بیشتر روی مسائل داخلی است؛ تمرکز ما روی امکانات داخلی کشور و داشته‌های درونی کشور است.» رهبر معظم انقلاب در جای دیگری تأکید می‌فرمایند: «اقتصاد مقاومتی اقتصاد درون‌زا است. یعنی از دل ظرفیت‌های خود کشور ما و خود مردم ما می‌جوشد؛ رشد این نهال و این درخت، متکی است به امکانات کشور خودمان.»

تکرار توجه به اقتصاد درون‌زا در سال 94

مقام معظم رهبری همچنین در نخستین روز سال 94 در حرم رضوی هم فرمودند: «امروز عرصه‌ اقتصاد، به‌خاطر سیاست‌های خصمانه‌ امریکا، یک عرصه‌ کارزار است، یک عرصه‌ جنگ است، جنگی از نوع خاص. در این عرصه‌ کارزار، هر کسی بتواند به نفع کشور تلاش کند، جهاد کرده است. امروز هر کسی بتواند به اقتصاد کشور کمک بکند، یک حرکت جهادی انجام داده است. این جهاد است؛ البته جهادی است که ابزار خودش را دارد، شیوه‌های مخصوص خود را دارد، باید این جهاد را همه با تدبیر مخصوص خود و سلاح مخصوص خود انجام بدهند.» در ادامه فرمایشات معظم‌له همچنین اشاره شد که برای پیشرفت اقتصاد کشور دو دیدگاه وجود دارد که دیدگاه نخست مربوط به درون کشور و دیدگاه دوم مربوط به مسائل خارجی است.

ایشان فرمودند: «ما پیشرفت اقتصاد را باید از ظرفیت‌های درون کشور و درون مردم تأمین بکنیم؛ ظرفیت‌های بسیار زیادی در کشور وجود دارد که از این ظرفیت‌ها یا استفاده نشده است یا درست استفاده نشده است؛ از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم؛ [یعنی] اقتصاد درون‌زا؛ اقتصادی که مایه‌ خود و ماده‌ خود را از درون کشور و از امکانات کشور و از توانایی‌های مردم خودمان به دست می‌آورد.» مقام معظم رهبری همچنین تأکید کردند: «نگاه دوم به اقتصاد کشور نگاه به پیشرفت اقتصاد با استفاده از کمک بیرون از مرزهاست؛ می‌گوید سیاست خارجی‌مان را تغییر بدهیم تا اقتصاد ما درست بشود، با فلان مستکبر کنار بیاییم تا اقتصاد رونق پیدا کند، تحمیل قدرت‌های مستکبر را در بخش‌های گوناگون و مسائل گوناگون بپذیریم تا اقتصادمان رونق پیدا کند؛ این هم نگاه دوم است. امروز شرایط کشور به ما نشان داده است که این نگاه دوم یک نگاه کاملاً غلط، عقیم و بی‌فایده است.»

رمضان 94: اقتصاد مقاومتی را جدی بگیرید

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ماه رمضان امسال و در دیدار کارگزاران نظام تقوای جامعه را قابل تعمیم به مسائل اجتماعی و اقتصادی دانسته و بار دیگر تأکید می‌کنند: تقوای جامعه در مسائل اقتصادی، همان اقتصاد مقاومتی است که کشور را در مقابل تکانه‌های ناشی از حوادث جهانی یا در مقابل تیرهای زهرآگین سیاست‌های معارض جهانی حفظ می‌کند. ایشان با یادآوری هشدارهای مکرر خود در سال‌های گذشته درخصوص لزوم استحکام بخشی کشور در مقابل خیز اقتصادی قدرت‌ها خاطرنشان کردند: در این سال‌ها مسئولان در حد و توان خود تلاش‌های خوبی را انجام دادند اما موضوع اقتصاد مقاومتی باید با استفاده از همه توان و ظرفیت کشور پیگیری و محقق شود. رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه الگوی اقتصاد مقاومتی در برخی کشورهای دیگر اجرا و تأثیرات مثبت آن دیده شده است، نقطه کانونی اقتصاد مقاومتی را درون‌زایی و نگاه به درون دانستند و گفتند: این درون‌زایی به معنای انزوا‌طلبی نیست، بلکه تکیه به ظرفیت‌ها و توانایی‌های درونی، با نگاه به بیرون است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه تدوین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی محصول خرد جمعی و مشورت‌های طولانی بوده است، افزودند: بعد از ابلاغ این سیاست‌ها، بسیاری از صاحبنظران اقتصادی آن را تأیید کرده‌اند و اکنون اقتصاد مقاومتی وارد ادبیات و فرهنگ رایج اقتصادی کشور شده است.

تجربه 20 ماه مذاکرات لزوم توجه به توسعه درون‌زا را تأکید می‌کند

همانگونه که مقام معظم رهبری طی ماه‌های اخیر تأکید داشته‌اند، پیشرفت مبتنی بر توان و سرمایه‌های داخلی تا به امروز پیشرفت و اقتدار فراوانی چه در عرصه داخلی و چه از حیث بین‌المللی نظیر «پیشرفت‌های چشمگیر در تولید علوم پیشرفته نانو، هوافضا، سلول‌های بنیادین و بیوداروها»، «خودکفایی در تولید بنزین»، «ساخت جنگنده قاهر»، «دستیابی به فناوری ساخت زیردریایی‌های مدرن»، «پیشرفت خیره‌کننده در مقوله انرژی هسته‌ای و ازجمله تأمین سوخت ۲۰‌‌درصد و تولید صفحات سوخت» و «دستیابی به فناوری تولید پهپادهای رادارگریز» داشته است آن هم در شرایطی که کشور در بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی به سر برده و غرب تلاش کرده تا مسیر پیشرفت کشور را با دست‌انداز جدی مواجهه کند. حال با داشتن چنین تجربه گرانبهایی باید کارگزاران نظام به ویژه قوه مجریه - در شرایطی که مذاکرات با افت و خیز‌های فراوان مواجه است و پیشرفت هسته‌ای ما همچنان در ابهام به سر می‌برد- تمرکز خود را به ظرفیت و توان داخلی دوخته و در 24‌ماه باقیمانده از عمر دولت یازدهم در مسیری حرکت کند که خواست و مطالبه عموم جامعه است.